Dzieje 18
1 Potem Paweł odszedłszy z Aten, przyszedł do Koryntu;
Paul then left Athens and went to Corinth
2 A znalazłszy niektórego Żyda, imieniem Akwilas, rodem z Pontu, który był świeżo z Włoch przyszedł z Pryscyllą, żoną swą, (dlatego, iż był Klaudyjusz postanowił, aby wszyscy Żydowie z Rzymu wyszli), przyszedł do nich;
where he met a Jew named Aquila. Aquila was originally from Pontus, and had just arrived from Italy with his wife Priscilla because Claudius had ordered all Jews expelled from Rome. Paul went to see them,
3 A iż był tegoż rzemiosła, mieszkał u nich i robił; albowiem rzemiosło ich było robić namioty.
and because they were in the same business of tent-making, he stayed with them.
4 Tedy miewał rozmowę w bóżnicy na każdy sabat i pozyskiwał i Żydy, i Greki.
He debated in the synagogue every Sabbath, convincing both Jews and Greeks.
5 A gdy przyszli z Macedonii Sylas i Tymoteusz, ściśniony był w duchu Paweł, oświadczając Żydom, że Jezus jest Chrystusem.
When Silas and Timothy arrived from Macedonia, Paul felt he had to become more direct in what he said, and told the Jews that Jesus was the Messiah.
6 Lecz gdy się oni sprzeciwiali i bluźnili, otrząsnąwszy proch z szat, rzekł do nich: Krew wasza na głowę waszę; jam jest czysty, od tego czasu pójdę do pogan.
When they opposed him and cursed him, he shook out his clothes and told them, “Your blood is on your own heads! I am innocent of any guilt, and from now on I will go to the foreigners.”
7 A odszedłszy stamtąd wszedł do domu niejakiego człowieka, imieniem Justus, służącego Bogu, którego dom był podle samej bóżnicy.
He left and went to stay with Titius Justus, who worshiped God and whose house was next door to the synagogue.
8 Lecz Kryspus, przełożony bóżnicy, uwierzył Panu ze wszystkim domem swoim, i wiele z Koryntczyków słuchając, uwierzyli i ochrzczeni są.
Crispus, leader of the synagogue, believed in the Lord together with his whole household. Many of the people of Corinth who heard the message became believers and were baptized.
9 Zatem Pan rzekł Pawłowi w nocy w widzeniu: Nie bój się, ale mów, a nie milcz.
The Lord told Paul in a vision at night: “Don't be afraid. Speak up, don't keep quiet—
10 Bom ja jest z tobą, a żaden się na cię nie targnie, abyć miał co złego uczynić; albowiem ja wielki lud mam w tem mieście.
because I am with you, and no-one will attack you, for many people in this city are mine.”
11 I mieszkał tam rok i sześć miesięcy, nauczając u nich słowa Bożego.
Paul stayed there for eighteen months, teaching the people the word of God.
12 A gdy Galijo był starostą w Achai, powstali jednomyślnie Żydowie przeciwko Pawłowi i przywiedli go do sądu, mówiąc:
However, during the time when Gallio was the governor of Achaia, the Jews united in an attack against Paul and brought him before the court.
13 Ten namawia ludzi, aby przeciwko zakonowi Boga chwalili.
“This man is persuading people to worship God illegally,” they declared.
14 A gdy Paweł miał usta otworzyć, rzekł Galijo do Żydów: O Żydowie! gdyby się wam było jakie bezprawie stało, albo jaka krzywda, słusznie bym was znosił;
But just as Paul was about to defend himself, Gallio told the Jews, “If you Jews were bringing criminal charges or some serious legal offense, there would be a reason for me to listen to your case.
15 Lecz jeźli jest jaka gadka o słowach i o imionach i o zakonie waszym, sami tego patrzcie; albowiem ja tego sędzią być nie chcę.
But since you're only arguing over words and names and your own law, then you deal with it yourselves. I won't rule on such matters.”
16 I odegnał je od sądowej stolicy.
Then Gallio had them ejected from the court.
17 Tedy porwawszy wszyscy Grekowie Sostena, przełożonego bóżnicy, bili go przed sądową stolicą, a Galijo na to nic nie dbał.
Then the crowd turned on Sosthenes, the leader of the synagogue, and beat him right outside the court, but Gallio wasn't concerned about this at all.
18 A Paweł pomieszkawszy tam jeszcze przez niemało dni, pożegnawszy się z braćmi, płynął do Syryi, a z nim Pryscylla i Akwilas, ogoliwszy głowę w Kienchreach: bo był uczynił ślub.
Paul stayed on for a while. Then left the believers and sailed for Syria, taking Priscilla and Aquila along with him. He had his head shaved while in Cenchrae, because he had taken a vow.
19 Zatem przyszedł do Efezu i tam je zostawił, a sam wszedłszy do bóżnicy, miał rozmowę z Żydami.
They arrived in Ephesus, where Paul left the others behind. He went to the synagogue to reason with the Jews.
20 A gdy go oni prosili, aby u nich przez dłuższy czas zamieszkał, nie zezwolił;
They asked him to stay longer, but he refused.
21 Ale się z nimi pożegnawszy, rzekł: Koniecznie ja muszę święto nadchodzące w Jeruzalemie obchodzić; lecz się zasię do was wrócę, będzieli wola Boża. I puścił się z Efezu.
He said his goodbyes, and set sail from Ephesus, telling them, “I'll come back and see you if it's God's will.”
22 A gdy przyszedł do Cezaryi, wstąpiwszy do Jeruzalemu a pozdrowiwszy zbór, szedł do Antyjochyi.
After landing at Caesarea he went to greet the church members, and then carried on to Antioch.
23 I zamieszkawszy tam przez niektóry czas, wyszedł obchodząc krainę Galatską i Frygiję, utwierdzając wszystkich uczniów.
He spent some time there and then went from town to town through the region of Galatia and Phrygia, encouraging all the believers.
24 A Żyd niektóry imieniem Apollos, rodem z Aleksandryi, mąż wymowny, przyszedł do Efezu, będąc możnym w Pismach.
In the meantime a Jew named Apollos, originally from Alexandria, arrived in Ephesus. He was a gifted speaker who knew the Scriptures well.
25 Ten był wprawiony w drogę Pańską, a pałając w duchu, mówił i nauczał pilnie o Panu, wiedząc tylko o chrzcie Janowym.
He had been taught the way of the Lord. He was spiritually passionate, and in his speaking and teaching he presented Jesus accurately, but he only knew about John's baptism.
26 Ten począł bezpiecznie mówić w bóżnicy. Którego usłyszawszy Akwilas i Pryscylla, przyjęli go do siebie i dostateczniej mu wyłożyli drogę Bożą.
He started speaking openly in the synagogue. So when Priscilla and Aquila heard him, they invited him to join them and explained the way of God to him more fully.
27 A gdy chciał iść do Achai, napomniawszy go bracia, pisali do uczniów, aby go przyjęli; który gdy tam przyszedł, wiele pomagał tym, którzy uwierzyli z łaski Bożej.
When he decided to go to Achaia, the brothers encouraged him, and wrote to the disciples there telling them to welcome him. When he arrived he was very helpful to those who through grace trusted God,
28 Albowiem potężnie Żydy przekonywał, jawnie tego dowodząc z Pisma, iż Jezus jest Chrystusem.
because he was able to strongly refute the Jews in public debate, demonstrating from the Scriptures that Jesus was the Messiah.
