Mateusza 22
1 Jezus przedstawił jeszcze jedną przypowieść:
And Jesus answered again by similitudes, and said:
2 —Królestwo niebieskie jest podobne do władcy, który wyprawił synowi wesele.
The kingdom of heaven is like to a royal person, who made a feast for his son.
3 Posłał służących, aby powiadomili zaproszonych, ale ci nie chcieli przyjść.
And he sent his servants to call those that had been invited, to the feast: and they would not come.
4 Poprzez innych służących wysłał im więc następującą wiadomość: „Uczta gotowa, mięso na rożnach—wszystko przygotowane! Zapraszam na wesele!”.
And again he sent other servants, and said: Tell those invited, Behold, my entertainment is prepared, my oxen and my fatlings are slain, and every thing is prepared; come ye to the feast.
5 Ale goście zlekceważyli zaproszenie: jeden poszedł na pole, inny—do swojego sklepu.
But they showed contempt, and went away, one to his farm, and another to his merchandise;
6 A niektórzy nawet naubliżali posłańcom i zabili ich.
and the rest seized his servants, and abused them, and slew them.
7 Władca wpadł w gniew: wysłał wojsko, zgładził zabójców i spalił ich miasto.
And when the king heard of it, he was angry; and he sent his military forces, and destroyed those murderers, and burned their city.
8 Potem rzekł sługom: „Uczta weselna została przygotowana, ale zaproszeni okazali się jej niegodni.
Then said he to his servants, The feast is prepared, but they who were invited were unworthy.
9 Wyjdźcie więc na ulice i zaproście na wesele wszystkich, których spotkacie”.
Go ye therefore to the terminations of the streets; and as many as ye find, bid to the feast.
10 Poszli więc i przyprowadzili z ulic wszystkich napotkanych ludzi—zarówno złych, jak i dobrych. W ten sposób sala biesiadna zapełniła się gośćmi.
And those servants went out into the streets, and collected all they found, both bad and good; and the place of feasting was filled with guests.
11 Gdy władca wszedł, aby ich zobaczyć, zauważył człowieka, który nie miał na sobie weselnego ubrania.
And the king went in to see the guests: and he saw there a man who was not clad in the festal garments.
12 „Przyjacielu!”—zwrócił się do niego. —„Jak się tu znalazłeś, nie mając weselnego ubrania?”. On jednak nic nie odpowiedział.
And he said to him: My friend, how camest thou here without the festal robes? But he was silent.
13 Wówczas władca rozkazał sługom: „Zwiążcie mu ręce i nogi i wyrzućcie go na zewnątrz, w ciemności, gdzie panuje lament i rozpacz!”.
Then said the king to the servitors: Bind his hands and his feet, and cast him into the outer darkness: there will be weeping and gnashing of teeth.
14 Wielu jest bowiem zaproszonych, ale mało wybranych.
For the called are many, and the chosen are few.
15 Tymczasem faryzeusze naradzali się, jak sprowokować Jezusa do jakiejś niefortunnej wypowiedzi. Potrzebny był im bowiem pretekst do oskarżenia Go.
Then went the Pharisees and took counsel, how they might ensnare him in discourse.
16 Wysłali więc swoich ludzi oraz zwolenników Heroda z takim pytaniem: —Nauczycielu! Wiemy, że nie boisz się mówić prawdy. Nie dostosowujesz się też do opinii ludzi ani do ich oczekiwań, lecz uczciwie nauczasz prawd Bożych.
And they sent to him their disciples, with domestics of Herod, and said to him: Teacher, we know that thou art veracious, and teachest the way of God with truth, regardless of man, for thou hast no respect of persons.
17 Powiedz nam więc, czy słusznie płacimy podatki Rzymowi, czy nie?
Tell us, therefore, how doth it appear to thee: is it lawful to pay capitation money to Caesar, or not?
18 —Obłudnicy! Chcecie Mnie pogrążyć?!—powiedział Jezus, zdając sobie sprawę z ich podstępu.
But Jesus knew their wickedness, and said: Why tempt ye me, ye hypocrites?
19 —Pokażcie Mi najpierw monetę! Gdy Mu ją podano, zapytał:
Show me a denarius of the capitation money. And they brought to him a denarius.
20 —Czyją podobiznę i tytuł na niej widzicie?
And Jesus said to them: Whose is this image and inscription?
21 —Cezara—odpowiedzieli. —Oddawajcie więc cezarowi to, co jego, a Bogu—co należy do Boga!
They say, Caesar's. He saith to them: Give then Caesar's things to Caesar, and God's things to God.
22 Ta odpowiedź tak ich zaskoczyła, że zaraz stamtąd odeszli.
And when they heard it they were surprised: and they left him, and went away.
23 Jeszcze tego samego dnia przyszli do Jezusa saduceusze—przedstawiciele ugrupowania nauczającego, że nie będzie zmartwychwstania.
The same day came Sadducees, and said to him: There is no life of the dead. And they questioned him,
24 —Nauczycielu!—zwrócili się do Niego. —Prawo Mojżesza naucza: „Jeśli umrze mężczyzna i nie pozostawi po sobie potomstwa, jego brat powinien ożenić się z wdową po zmarłym i mieć z nią potomstwo”.
and said to him: Teacher; Moses commanded us, that if a man should die childless, his brother must take his wife and raise up seed to his brother.
25 Otóż żyło kiedyś u nas siedmiu braci. Najstarszy z nich ożenił się, ale wkrótce zmarł, nie pozostawiając dzieci. Wdowa została żoną młodszego brata.
Now there were with us seven brothers. The first took a wife, and deceased; and, as he had no children, he left his wife to his brother.
26 I tak było z drugim, trzecim i resztą braci.
In like manner also the second, and the third, and up to the whole seven.
27 W końcu zmarła także ta kobieta.
And after them all, the woman also herself died.
28 Jeśli rzeczywiście umarli zmartwychwstaną, to czyją będzie wtedy żoną, skoro wszyscy bracia się z nią ożenili?
In the resurrection, therefore, to which of those seven will she be the wife? For they all had taken her?
29 —Cała trudność polega na tym—odparł Jezus—że nie znacie Pisma ani mocy Bożej!
Jesus answered, and said to them: Ye do err, from not knowing the scriptures, nor the power of God.
30 Po zmartwychwstaniu więzy małżeńskie nie będą obowiązywać ani tych siedmiu braci, ani kobiety, bo wszyscy pod tym względem będą podobni do aniołów.
For in the resurrection of the dead, they do not take wives, nor are wives given to husbands; but they are as the angels of God in heaven.
31 Jeśli zaś chodzi o samo zmartwychwstanie, to czy nigdy nie czytaliście, że Bóg powiedział:
But as to the resurrection of the dead: have ye not read what was spoken to you by God, who said:
32 „Jestem Bogiem Abrahama, Bogiem Izaaka i Bogiem Jakuba”? Przecież nie nazwałby siebie Bogiem tych, którzy już nie istnieją!
I am the God of Abraham, the God of Isaac, the God of Jacob? Now he is not the God of the dead, but of the living.
33 Zgromadzeni, słysząc Jego odpowiedź, nie mogli wyjść z podziwu.
And when the multitude heard it they were astonished at his doctrine.
34 Faryzeusze dowiedzieli się, że Jezus zamknął usta saduceuszom. Przyszli więc tam
And when the Pharisees heard that he had put the Sadducees to silence, they assembled together;
35 i jeden z nich—przywódca religijny—zadał Mu podchwytliwe pytanie:
and one of them, who was expert in the law, to tempt him, inquired:
36 —Nauczycielu, które z przykazań Prawa Mojżesza jest najważniejsze?
Teacher, which is the great command in the law?
37 —„Kochaj twojego Pana i Boga całym sercem, duszą i umysłem!”—odpowiedział Jezus.
Jesus said to him: Thou shalt love the Lord thy God, with all thy heart, and with all thy soul, and with all thy might, and with all thy mind.
38 —To jest pierwsze i najważniejsze przykazanie.
This is the great and first command.
39 Drugie jest podobne: „Kochaj innych tak, jak kochasz samego siebie!”.
And the second, which is like it, is, Thou shalt love thy neighbor as thyself.
40 Na tych dwóch przykazaniach opiera się całe Prawo Mojżesza i księgi proroków.
On these two commands hang the law and the prophets.
41 Następnie sam zapytał otaczających Go faryzeuszy:
And while the Pharisees were assembled, Jesus questioned them,
42 —Jak sądzicie? Skąd ma pochodzić Mesjasz? —Z rodu króla Dawida—odrzekli.
and said: What say ye respecting, the Messiah? Whose son is he? They say to him; The son of David.
43 —To dlaczego sam Dawid, a przez jego usta Duch Święty, nazywa Go Panem?—zapytał Jezus. —Dawid powiedział przecież:
He saith to them: How then doth David, by the Spirit, call him Lord? for he said:
44 „Bóg rzekł do mojego Pana: Zasiądź po mojej prawej stronie, dopóki nie rzucę Ci pod nogi Twoich nieprzyjaciół”.
The Lord said to my Lord, Seat thyself at my right hand, until I place thy enemies under thy feet.
45 Skoro więc Dawid nazwał Go Panem, to jak Mesjasz może być jego potomkiem?
If David then call him Lord, how is he his son?
46 Nikt nie potrafił Mu na to odpowiedzieć. Dlatego też nikt już więcej nie śmiał Go o nic pytać.
And no one was able to give him an answer? And from that day, no one dared to question him.
