Marka 12
1 Wtedy opowiedział im następującą przypowieść: —Pewien człowiek założył winnicę. Ogrodził ją murem, zbudował tłocznię i wieżę strażniczą, po czym wynajął ją rolnikom i wyjechał.
Then Jesus began to speak to them using illustrated stories. “Once there was a man who planted a vineyard. He put a fence around it, dug a pit for a winepress, and built a watchtower. Then he leased it to some farmers, and left on a journey.
2 Gdy nastał czas zbiorów, wysłał jednego ze swoich ludzi, aby odebrał należną mu część plonów.
When harvest-time came, he sent one of his servants to the tenant farmers to collect some of the grapes from the vineyard.
3 Lecz rolnicy pobili posłańca i odesłali go z pustymi rękami.
But they grabbed hold of him, beat him up, and sent him away with nothing.
4 Właściciel wysłał więc innego pełnomocnika, lecz z nim postąpili podobnie, a nawet gorzej, raniąc go poważnie w głowę.
So the man sent another servant. They hit him over the head and abused him.
5 Kolejnego posłańca zabito, a i następnych spotkała śmierć lub pobicie.
He sent another servant, and this one they killed. He sent many other servants, and they beat some of them and killed others.
6 W końcu pozostał mu tylko jego jedyny syn. Posłał go więc, sądząc, że przynajmniej jemu okażą szacunek.
In the end the only one left was his son whom he loved, and eventually he sent him, thinking ‘they will respect my son.’
7 Lecz rolnicy, widząc nadchodzącego syna, powiedzieli sobie: „To ten, który ma przejąć winnicę. Zabijmy go, a winnica będzie nasza!”.
But the farmers said to themselves, ‘Here's the owner's heir—if we kill him, we can get what he would have inherited!’
8 Napadli go więc i zabili, a ciało wyrzucili poza winnicę.
So they took him and killed him, and threw him out of the vineyard.
9 Jak sądzicie, co zrobi właściciel, gdy się o tym dowie? Przyjdzie i ukarze wszystkich śmiercią, a winnicę da innym!
Now what is the owner of the vineyard going to do? He will come and kill those farmers, and then he will lease the vineyard to others.
10 Przypomnijcie sobie następujące słowa z Pisma: „Kamień odrzucony przez budujących stał się kamieniem węgielnym, najważniejszym w całym budynku!
Haven't you even read this Scripture: ‘The stone rejected by the builders has become the chief cornerstone.
11 Dokonał tego Pan i jest to zdumiewające”.
This is from the Lord, and it's marvelous to see!’?”
12 Przywódcy zrozumieli, że to ich Jezus miał na myśli, opowiadając przypowieść o złych rolnikach. Dlatego chcieli Go natychmiast aresztować, ale obawiali się reakcji tłumu. Ostatecznie jednak zostawili Go i odeszli.
The Jewish leaders tried to have him arrested because they realized that the illustration was directed at them, but they were afraid of the crowd. So they left him alone and went away.
13 Chcąc sprowokować Jezusa do jakiejś niefortunnej wypowiedzi, wysłali do Niego faryzeuszy i zwolenników rodziny królewskiej. Potrzebny był im bowiem pretekst do oskarżenia Go. Gdy przybyli na miejsce, zapytali Jezusa:
Later they sent some Pharisees with some of Herod's supporters to Jesus in an attempt to catch him out by what he said.
14 —Nauczycielu! Wiemy, że nie boisz się mówić prawdy. Nie dostosowujesz się też do opinii ludzi ani do ich oczekiwań, lecz uczciwie nauczasz Bożych prawd. Powiedz nam więc, czy słusznie płacimy podatki Rzymowi, czy nie?
They arrived and said, “Teacher, we know you are a truthful person and you don't look for approval, because you don't care about status or position. Instead you teach God's way in accordance with the truth. So is it right to pay tribute to Caesar or not?
15 Jezus zdając sobie sprawę z ich podstępu, powiedział: —Chcecie Mnie pogrążyć?! Pokażcie Mi najpierw monetę! Chciałbym ją zobaczyć.
Should we pay up, or should we refuse?” Jesus, realizing how hypocritical they were, asked them, “Why are you trying to catch me out? Bring me a coin to look at.”
16 Gdy Mu ją podano, zapytał: —Czyją podobiznę i tytuł na niej widzicie? —Cezara—odpowiedzieli.
They gave him a coin. “Whose is this image, and whose inscription?” Jesus asked them. “Caesar's,” they replied.
17 —Oddawajcie więc cezarowi to, co jego, a Bogu—co należy do Boga! Odpowiedź ta zupełnie ich zaskoczyła.
“Then give back to Caesar what belongs to him, and give back to God what belongs to him,” Jesus told them. They were amazed at his reply.
18 Wtedy przyszli do Jezusa saduceusze—przedstawiciele ugrupowania nauczającego, że nie będzie zmartwychwstania:
Then the Sadducees, who deny the resurrection, came and asked a question:
19 —Nauczycielu!—zwrócili się do Jezusa. —Prawo Mojżesza naucza: „Jeśli umrze mężczyzna, nie pozostawiając potomstwa, jego brat powinien ożenić się z wdową po zmarłym i mieć z nią potomstwo”.
“Teacher, Moses instructed us that if a man dies, leaving his widow childless, then his brother should marry his wife, and have children by her on his behalf.
20 Otóż żyło kiedyś siedmiu braci. Najstarszy z nich ożenił się, ale wkrótce zmarł, nie pozostawiając dzieci.
Once there were seven brothers. The first one got married, and then died without having children.
21 Wówczas z wdową ożenił się drugi brat, lecz i on wkrótce zmarł bezdzietnie.
The second married his widow, and then died, childless. The third did the same.
22 Potem ożenił się z nią następny i kolejny—i wszyscy poumierali bezdzietnie. W końcu umarła także ta kobieta.
In fact all seven died without having children. In the end the woman died too.
23 Jeśli rzeczywiście umarli zmartwychwstaną, to czyją będzie wtedy żoną, skoro wszyscy bracia się z nią ożenili?
In the resurrection, whose wife will she be, because she was the wife of all seven brothers?”
24 —Cała trudność polega na tym—odparł Jezus—że nie znacie Pisma ani mocy Bożej.
Jesus told them, “This proves you're mistaken, and that you don't know the Scriptures or the power of God.
25 Po zmartwychwstaniu więzy małżeńskie nie będą obowiązywać ani tych siedmiu braci, ani kobiety, bo wszyscy pod tym względem będą podobni do aniołów.
When the dead rise, they don't marry, and aren't given in marriage. They're like the angels in heaven.
26 Jeśli zaś chodzi o samo zmartwychwstanie, to czy nigdy nie czytaliście historii o Mojżeszu i płonącym krzaku? Bóg powiedział wtedy: „Jestem Bogiem Abrahama, Bogiem Izaaka i Bogiem Jakuba”.
But concerning the resurrection, haven't you read in Moses' writings the story of the burning bush, where God spoke to Moses and told him, ‘I am the God of Abraham, and the God of Isaac, and the God of Jacob?’
27 Przecież nie nazwałby siebie Bogiem tych, którzy już nie istnieją! Jesteście w wielkim błędzie.
He's not the God of the dead, but of the living. You are completely mistaken!”
28 Pewien przywódca religijny przysłuchiwał się tej dyskusji i był pełen uznania dla odpowiedzi Jezusa. Zadał Mu więc kolejne pytanie: —Które z przykazań jest najważniejsze?
One of the religious teachers came and heard them arguing. He recognized that Jesus had given them a good answer. So he asked him, “Which is the most important commandment of all?”
29 Jezus odpowiedział: —Najważniejsze jest to, które mówi: „Słuchaj, Izraelu! Twój Pan i Bóg jest jedynym Bogiem.
Jesus replied, “The first commandment is, ‘Hear, Israel, the Lord our God is one.
30 Kochaj Go całym sercem, całą duszą i całym umysłem—z całych swoich sił”.
Love the Lord your God with all your heart, with all your spirit, with all your mind, and with all your strength.’
31 I drugie, które brzmi: „Kochaj innych tak, jak kochasz samego siebie”. Te dwa przykazania są najważniejsze ze wszystkich.
The second is ‘Love your neighbor as yourself.’ There's no more important commandment than these.”
32 —Masz rację—powiedział rozmówca. —Jest tylko jeden Bóg i nie ma innego.
“That's right, Teacher,” the man replied. “It's true as you said that God is one, and there is no other.
33 I jestem przekonany, że kochanie Go całym sercem i umysłem, ze wszystkich sił, a innych ludzi tak, jak samego siebie, jest o wiele ważniejsze niż składanie ofiar na ołtarzu w świątyni.
We are to love him with all our heart, all our understanding, and all our strength, and we are to love our neighbor as ourselves. This is far more important than offerings and sacrifices.”
34 —Jesteś blisko królestwa Bożego!—powiedział Jezus, widząc jego mądrość. I nikt więcej nie śmiał zadawać Mu pytań.
Jesus saw that he gave a thoughtful answer, and said, “You're not far from the kingdom of God.” After this no one was brave enough to ask him any more questions.
35 Później, w dalszym ciągu nauczając na terenie świątyni, Jezus zapytał ludzi: —Dlaczego wasi przywódcy religijni twierdzą, że Mesjasz ma pochodzić z rodu króla Dawida?
While Jesus was teaching in the Temple, he asked, “Why do the religious teachers state that Christ is the son of David?
36 Przecież sam Dawid, a przez jego usta Duch Święty, powiedział: „Bóg rzekł do mojego Pana: Zasiądź po mojej prawej stronie, dopóki nie rzucę Ci pod nogi Twoich nieprzyjaciół”.
As David himself declared, inspired by the Holy Spirit, that the Lord said to my Lord, ‘Sit at my right hand until I put your enemies under your feet.’
37 Skoro więc Dawid nazwał Go Panem—kontynuował Jezus—to jak Mesjasz może być jego potomkiem? Tłum ludzi słuchał tych nauk z wielkim zainteresowaniem.
Since David himself calls him Lord, how can he be David's son?” The large crowd listened to what Jesus said with great delight.
38 Jezus przemawiał więc dalej: —Strzeżcie się przywódców religijnych! Oni lubią nosić wytworne szaty, oczekują wyrazów szacunku ze strony innych ludzi
Jesus continued to teach them, saying, “Beware of religious leaders! They love to walk around in long robes, to be greeted respectfully in the marketplaces.
39 oraz najlepszych miejsc w synagogach i na przyjęciach.
They love to have the most important seats in the synagogues, and the best places at banquets.
40 Bezwstydnie okradają biedne wdowy! Udają przy tym pobożnych i wygłaszają długie modlitwy, aby ukryć, kim są naprawdę. Tym większa spotka ich kara!
They cheat widows out of what they own, and cover up the kind of people they really are with long-winded prayers. They will receive severe condemnation in the judgment.”
41 Jezus zbliżył się do skarbony świątynnej i usiadł, obserwując ludzi, którzy wrzucali tam pieniądze. I chociaż przychodzili bogaci ludzie i wrzucali duże sumy, On zwrócił uwagę na pewną wdowę.
Jesus sat down opposite the treasury collection box, watching people tossing in coins. Many of the rich were extravagantly throwing in a lot of money.
42 Była biedna i wrzuciła tylko dwie małe monety.
Then a poor widow came along and put in just two small coins.
43 Wtedy przywołał swoich uczniów i powiedział: —Zapewniam was: Ta biedna wdowa dała więcej niż wszyscy bogacze razem wzięci!
He called his disciples together and told them, “I tell you the truth: this poor widow has put in more than all the rest together.
44 Oni bowiem wrzucili tylko część tego, co mieli w nadmiarze, ona zaś oddała wszystko, co miała na życie.
All of them gave from their wealth what they had, but she gave from her poverty what she didn't have. She put in all she had to live on.”
