Łukasza 1
1 Dostojny Teofilu! Wielu już starało się uporządkować wydarzenia z życia Chrystusa,
Since many have undertaken to set in order a narrative concerning those matters which have been fulfilled among us,
2 zgodnie z tym, co przekazali naoczni świadkowie i pierwsi głosiciele słowa.
even as those who from the beginning were eyewitnesses and servants of the word delivered them to us,
3 Ja również uznałem za słuszne przestudiować je, od pierwszego do ostatniego, i dokładnie opisać wszystko po kolei,
it seemed good to me also, having traced the course of all things accurately from the first, to write to you in order, most excellent Theophilus;
4 abyś był pewien tego, czego się nauczyłeś.
that you might know the certainty concerning the things in which you were instructed.
5 Zacznę od historii o pewnym kapłanie, Zachariaszu, który żył w Judei za panowania króla Heroda. Należał on do kapłańskiej grupy Abiasza. Z kapłańskiego rodu Aarona pochodziła również jego żona, Elżbieta.
There was in the days of Herod, the king of Judea, a certain priest named Zechariah, of the priestly division of Abijah. He had a wife of the daughters of Aaron, and her name was Elisheva.
6 Byli to ludzie prawi w oczach Boga, żyjący w zgodzie zarówno z duchem, jak i z literą całego Bożego Prawa.
They were both righteous before God, walking blamelessly in all the commandments and ordinances of the Lord.
7 Oboje dożyli sędziwego wieku, ale nie mieli dzieci, gdyż Elżbieta była bezpłodna.
But they had no child, because Elisheva was barren, and they both were well advanced in years.
8 Pewnego dnia, grupa Zachariasza pełniła służbę w świątyni, jemu zaś w drodze losowania
Now while he executed the priest’s office before God in the order of his division
9 przypadł zaszczyt wejścia do miejsca świętego i złożenia Panu ofiary z kadzidła.
according to the custom of the priest’s office, his lot was to enter into the temple of the Lord and burn incense.
10 W tym czasie na dziedzińcu znajdowało się wielu modlących się ludzi.
The whole multitude of the people were praying outside at the hour of incense.
11 Będąc w świątyni, Zachariasz ujrzał nagle anioła Bożego stojącego po prawej stronie ołtarza kadzenia.
An angel of the Lord appeared to him, standing on the right side of the altar of incense.
12 Ogarnęły go zdumienie i strach.
Zechariah was troubled when he saw him, and fear fell upon him.
13 Lecz anioł powiedział: —Nie bój się, Zachariaszu! Przyszedłem ci oznajmić, że Bóg wysłuchał twojej modlitwy: Elżbieta, twoja żona, urodzi syna. Daj mu na imię Jan.
But the angel said to him, “Don’t be afraid, Zechariah, because your request has been heard. Your wife, Elisheva, will bear you a son, and you shall call his name Yochanan.
14 Stanie się on przyczyną radości nie tylko dla was, ale także dla wielu innych ludzi.
You will have joy and gladness, and many will rejoice at his birth.
15 Będzie wielki w oczach Pana. Nie będzie pił wina ani innych tego rodzaju napojów i już w łonie matki zostanie napełniony Duchem Świętym.
For he will be great in the sight of the Lord, and he will drink no wine nor strong drink. He will be filled with the Holy Spirit, even from his mother’s womb.
16 Przekona on wielu potomków Izraela, aby powrócili do Pana, swojego Boga.
He will turn many of the children of Israel to the Lord their God.
17 Będzie się odznaczał nieugiętym duchem i mocą proroka Eliasza. To on poprzedzi nadejście Mesjasza i przygotuje ludzi dla Pana, nauczając ich prawości. Pogodzi również rodziców z dziećmi.
He will go before him in the spirit and power of Elijah, ‘to turn the hearts of the fathers to the children,’ and the disobedient to the wisdom of the just; to prepare a people prepared for the Lord.”
18 —To chyba niemożliwe?—odpowiedział Zachariasz aniołowi. —Jestem już przecież stary, a moja żona również jest w podeszłym wieku.
Zechariah said to the angel, “How can I be sure of this? For I am an old man, and my wife is well advanced in years.”
19 —Ja jestem Gabriel—rzekł wtedy anioł. —Przebywam w najbliższym otoczeniu Boga. To On posłał mnie do ciebie z tą dobrą nowiną.
The angel answered him, “I am Gabriel, who stands in the presence of God. I was sent to speak to you and to bring you this good news.
20 Ponieważ mi jednak nie uwierzyłeś, staniesz się niemy aż do czasu spełnienia się wszystkiego, co zapowiedziałem.
Behold, you will be silent and not able to speak until the day that these things will happen, because you didn’t believe my words, which will be fulfilled in their proper time.”
21 Tymczasem ludzie na dziedzińcu czekali na Zachariasza i dziwili się, dlaczego jeszcze nie wychodzi.
The people were waiting for Zechariah, and they marveled that he delayed in the temple.
22 Gdy się wreszcie ukazał, nie był w stanie wypowiedzieć ani słowa. Po jego gestach zebrani zorientowali się, że właśnie widział anioła.
When he came out, he could not speak to them. They perceived that he had seen a vision in the temple. He continued making signs to them, and remained mute.
23 Zachariasz pozostał w świątyni jeszcze kilka dni i dopiero po zakończeniu swojej kapłańskiej służby powrócił do domu.
When the days of his service were fulfilled, he departed to his house.
24 Wkrótce jego żona zaszła w ciążę i przez pięć następnych miesięcy żyła w odosobnieniu.
After these days Elisheva his wife conceived, and she hid herself five months, saying,
25 —Jakże dobry jest Pan!—cieszyła się. —Zdjął ze mnie hańbę bezdzietności.
“Thus has the Lord done to me in the days in which he looked at me, to take away my reproach among men.”
26 Gdy Elżbieta była w szóstym miesiącu ciąży, Bóg posłał anioła Gabriela do galilejskiego miasteczka Nazaret,
Now in the sixth month, the angel Gabriel was sent from God to a city of Galilee named Nazareth,
27 do pewnej panny o imieniu Maria, która była narzeczoną Józefa, potomka króla Dawida.
to a virgin pledged to be married to a man whose name was Joseph, of David’s house. The virgin’s name was Miriam.
28 Gabriel, stanąwszy przed nią, powiedział: —Witaj! Pan jest z tobą i obdarzył cię szczególną łaską!
Having come in, the angel said to her, “Rejoice, you highly favored one! The Lord is with you. Blessed are you among women!”
29 Oszołomiona Maria zastanawiała się, co miałoby oznaczać takie powitanie.
But when she saw him, she was greatly troubled at the saying, and considered what kind of salutation this might be.
30 —Nie bój się, Mario!—rzekł wtedy anioł. —Bóg zechciał ci okazać wyjątkową łaskę!
The angel said to her, “Don’t be afraid, Miriam, for you have found favor with God.
31 Wkrótce poczniesz i urodzisz syna, któremu dasz na imię Jezus.
Behold, you will conceive in your womb and give birth to a son, and shall name him ‘Yeshua.’
32 Będzie On wielki i nazwą Go Synem Najwyższego. Bóg da Mu tron Jego przodka, króla Dawida.
He will be great and will be called the Son of the Most High. The Lord God will give him the throne of his father David,
and he will reign over the house of Jacob forever. There will be no end to his Kingdom.” (aiōn g165)
34 —Ale jak to się stanie?—zapytała Maria. —Jestem jeszcze dziewicą!
Miriam said to the angel, “How can this be, seeing I am a virgin?”
35 —Zstąpi na ciebie Duch Święty i osłoni cię moc Boga. Dlatego dziecko, które urodzisz, będzie świętym Synem Boga.
The angel answered her, “The Holy Spirit will come on you, and the power of the Most High will overshadow you. Therefore also the holy one who is born from you will be called the Son of God.
36 Sześć miesięcy temu twoja krewna Elżbieta, uważana za bezpłodną, również zaszła w ciążę, mimo podeszłego wieku.
Behold, Elisheva your relative also has conceived a son in her old age; and this is the sixth month with her who was called barren.
37 Dla Boga bowiem wszystko jest możliwe.
For nothing spoken by God is impossible.”
38 —Chcę służyć mojemu Panu—rzekła Maria—i jestem gotowa na wszystko, co się Jemu podoba. Niech się stanie tak, jak powiedziałeś. Wtedy anioł odszedł.
Miriam said, “Behold, the servant of the Lord; let it be done to me according to your word.” Then the angel departed from her.
39 Maria szybko udała się do rodzinnego miasta Zachariasza, położonego w górzystej krainie Judei,
Miriam arose in those days and went into the hill country with haste, into a city of Judah,
40 aby odwiedzić Elżbietę.
and entered into the house of Zechariah and greeted Elisheva.
41 Gdy tylko wypowiedziała słowa pozdrowienia, na dźwięk jej głosu poruszyło się w łonie Elżbiety dziecko, a ona sama została napełniona Duchem Świętym.
When Elisheva heard Miriam’s greeting, the baby leaped in her womb; and Elisheva was filled with the Holy Spirit.
42 Zawołała z radości i powiedziała do Marii: —Jak bardzo Bóg wyróżnił cię spośród wszystkich kobiet i jak szczęśliwe jest twoje dziecko!
She called out with a loud voice and said, “Blessed are you among women, and blessed is the fruit of your womb!
43 To dla mnie zaszczyt, że odwiedziła mnie matka mojego Pana!
Why am I so favored, that the mother of my Lord should come to me?
44 Gdy tylko usłyszałam twoje pozdrowienie, z radości poruszyło się we mnie dzieciątko!
For behold, when the voice of your greeting came into my ears, the baby leaped in my womb for joy!
45 Naprawdę Bóg obdarzył cię wyjątkowym szczęściem, bo uwierzyłaś, że spełnią się Jego słowa. Maria powiedziała wtedy:
Blessed is she who believed, for there will be a fulfillment of the things which have been spoken to her from the Lord!”
46 —Z całej duszy wielbię Pana,
Miriam said, “My soul magnifies the Lord.
47 mojego Boga i Zbawiciela! Obdarzył mnie bowiem wielką radością
My spirit has rejoiced in God my Savior,
48 i dostrzegł swoją pokorną służebnicę! Dlatego od tej pory wszystkie pokolenia będą mnie nazywać szczęśliwą.
for he has looked at the humble state of his servant. For behold, from now on, all generations will call me blessed.
49 Wszechmocny i Święty dokonał bowiem w moim życiu wspaniałych rzeczy.
For he who is mighty has done great things for me. Holy is his name.
50 On w każdym pokoleniu okazuje miłość tym, którzy są Mu posłuszni.
His mercy is for generations and generations on those who fear him.
51 Jego moc jest niezwyciężona! Rozproszył ludzi dumnych i wyniosłych.
He has shown strength with his arm. He has scattered the proud in the imagination of their hearts.
52 Zrzucił z tronu władców, a wywyższył pokornych.
He has put down princes from their thrones, and has exalted the lowly.
53 Nakarmił głodnych, a bogatych odesłał z pustymi rękami.
He has filled the hungry with good things. He has sent the rich away empty.
54 Pomógł swojemu słudze, Izraelowi i nie zapomniał o miłości,
He has given help to Israel, his servant, that he might remember mercy,
as he spoke to our fathers, to Abraham and his offspring forever.” (aiōn g165)
56 Maria przebywała u Elżbiety około trzech miesięcy, po czym wróciła do domu.
Miriam stayed with her about three months, and then returned to her house.
57 Gdy nadszedł czas, Elżbieta urodziła syna.
Now the time that Elisheva should give birth was fulfilled, and she gave birth to a son.
58 Wiadomość o łasce, okazanej jej przez Pana, dotarła wkrótce do krewnych i znajomych i wszyscy bardzo się ucieszyli.
Her neighbors and her relatives heard that the Lord had magnified his mercy toward her, and they rejoiced with her.
59 Ósmego dnia po urodzeniu zeszli się na uroczystość obrzezania. Chcieli, aby dziecko otrzymało imię ojca—Zachariasza,
On the eighth day, they came to circumcise the child; and they would have called him Zechariah, after the name of his father.
60 ale Elżbieta sprzeciwiła się temu: —Nie! Damy mu na imię Jan—rzekła.
His mother answered, “Not so; but he will be called Yochanan.”
61 —Dlaczego? Przecież w całej twojej rodzinie nie ma ani jednej osoby o takim imieniu!
They said to her, “There is no one among your relatives who is called by this name.”
62 Zwrócili się więc do Zachariasza, ojca dziecka.
They made signs to his father, what he would have him called.
63 On zaś gestem poprosił, aby mu podano tabliczkę, i ku zdziwieniu obecnych napisał: „Niech się nazywa Jan”.
He asked for a writing tablet, and wrote, “His name is Yochanan.” They all marveled.
64 W tej samej chwili odzyskał mowę i zaczął wielbić Boga.
His mouth was opened immediately and his tongue freed, and he spoke, blessing God.
65 Wszystkich zebranych ogarnął lęk i podziw, a wiadomość o tym zdarzeniu szybko rozeszła się po całej okolicy
Fear came on all who lived around them, and all these sayings were talked about throughout all the hill country of Judea.
66 i zastanawiano się: —Kim będzie to dziecko? Widać, że Bóg naprawdę nad nim czuwa.
All who heard them laid them up in their heart, saying, “What then will this child be?” The hand of the Lord was with him.
67 Wielbiąc Boga, Zachariasz został napełniony Duchem Świętym i zaczął prorokować:
His father Zechariah was filled with the Holy Spirit, and prophesied, saying,
68 —Chwała Panu, Bogu Izraela! Przyszedł bowiem, aby uratować swój lud.
“Blessed be the Lord, the God of Israel, for he has visited and redeemed his people;
69 Tak, jak niegdyś obiecał przez swoich świętych proroków, posłał potężnego Zbawiciela z rodu króla Dawida, swojego sługi. (aiōn g165)
and has raised up a horn of salvation for us in the house of his servant David
71 On nas wybawi z rąk naszych wrogów i tych, którzy nas nienawidzą.
salvation from our enemies and from the hand of all who hate us;
72 Bóg zmiłował się nad naszymi przodkami, pamiętając o swoim świętym przymierzu.
to show mercy toward our fathers, to remember his holy covenant,
73 I dotrzymał przysięgi, którą złożył Abrahamowi, naszemu przodkowi,
the oath which he swore to Abraham our father,
74 że uwolni nas od wrogów i pozwoli, abyśmy bez lęku, w świętości i prawości, mogli służyć Mu aż do końca naszych dni.
to grant to us that we, being delivered out of the hand of our enemies, should serve him without fear,
in holiness and righteousness before him all the days of our life.
76 A ty, synku, zostaniesz prorokiem Najwyższego. Pójdziesz przed Panem i przygotujesz Mu drogę.
And you, child, will be called a prophet of the Most High; for you will go before the face of the Lord to prepare his ways,
77 I pokażesz ludziom Boże zbawienie, dokonujące się przez odpuszczenie grzechów,
to give knowledge of salvation to his people by the remission of their sins,
78 dzięki łasce naszego Boga. Ona to zabłyśnie jak niebiańska światłość,
because of the tender mercy of our God, by which the dawn from on high will visit us,
79 i oświeci pogrążonych w ciemności i mroku śmierci. Ona też wprowadzi nas na drogę pokoju!
to shine on those who sit in darkness and the shadow of death; to guide our feet into the way of peace.”
80 Czas upływał, a chłopiec rozwijał się i wzmacniał duchowo. Gdy dorósł, zamieszkał samotnie na pustyni i przebywał tam aż do chwili rozpoczęcia swojej publicznej działalności w Izraelu.
The child was growing and becoming strong in spirit, and was in the desert until the day of his public appearance to Israel.
