Łukasza 1
1 Dostojny Teofilu! Wielu już starało się uporządkować wydarzenia z życia Chrystusa,
As you know, many others have attempted to put down in writing the things that have been fulfilled that involve us.
2 zgodnie z tym, co przekazali naoczni świadkowie i pierwsi głosiciele słowa.
They based their accounts on evidence from the earliest eyewitnesses and ministers of the Word,
3 Ja również uznałem za słuszne przestudiować je, od pierwszego do ostatniego, i dokładnie opisać wszystko po kolei,
and so I also decided that since I have followed these things very carefully from the beginning, it would be a good idea to write out an accurate account of all that happened.
4 abyś był pewien tego, czego się nauczyłeś.
I have done this dear Theophilus so you can be certain that what you were taught is completely reliable.
5 Zacznę od historii o pewnym kapłanie, Zachariaszu, który żył w Judei za panowania króla Heroda. Należał on do kapłańskiej grupy Abiasza. Z kapłańskiego rodu Aarona pochodziła również jego żona, Elżbieta.
During the time when Herod was king of Judea, there was a priest called Zechariah, who came from the Abijah priestly division. He was married to Elizabeth, who was also descended from Aaron the priest.
6 Byli to ludzie prawi w oczach Boga, żyjący w zgodzie zarówno z duchem, jak i z literą całego Bożego Prawa.
They both did what was right before God, being careful to follow all the Lord's commandments and regulations.
7 Oboje dożyli sędziwego wieku, ale nie mieli dzieci, gdyż Elżbieta była bezpłodna.
They had no children because Elizabeth wasn't able to have any, and they were both growing old.
8 Pewnego dnia, grupa Zachariasza pełniła służbę w świątyni, jemu zaś w drodze losowania
While Zechariah was serving as a priest before God, on behalf of his priestly division,
9 przypadł zaszczyt wejścia do miejsca świętego i złożenia Panu ofiary z kadzidła.
he was chosen by lot according to priestly custom to enter the Temple of the Lord and burn incense.
10 W tym czasie na dziedzińcu znajdowało się wielu modlących się ludzi.
During the time of offering incense a large crowd of people were praying outside.
11 Będąc w świątyni, Zachariasz ujrzał nagle anioła Bożego stojącego po prawej stronie ołtarza kadzenia.
An angel of the Lord appeared to Zechariah, standing to the right of the altar of incense.
12 Ogarnęły go zdumienie i strach.
When Zechariah saw the angel, he was startled and became terrified.
13 Lecz anioł powiedział: —Nie bój się, Zachariaszu! Przyszedłem ci oznajmić, że Bóg wysłuchał twojej modlitwy: Elżbieta, twoja żona, urodzi syna. Daj mu na imię Jan.
But the angel told him, “Don't be afraid, Zechariah. Your prayer has been heard, and your wife Elizabeth will bear you a son, and you shall call him John.
14 Stanie się on przyczyną radości nie tylko dla was, ale także dla wielu innych ludzi.
He will bring you joy and gladness, and many will celebrate his birth.
15 Będzie wielki w oczach Pana. Nie będzie pił wina ani innych tego rodzaju napojów i już w łonie matki zostanie napełniony Duchem Świętym.
He will be great in the sight of the Lord. He will refuse to drink wine or other alcoholic drink. He will be filled with the Holy Spirit even before he's born.
16 Przekona on wielu potomków Izraela, aby powrócili do Pana, swojego Boga.
He will turn many Israelites back to the Lord their God.
17 Będzie się odznaczał nieugiętym duchem i mocą proroka Eliasza. To on poprzedzi nadejście Mesjasza i przygotuje ludzi dla Pana, nauczając ich prawości. Pogodzi również rodziców z dziećmi.
He will go ahead of the Lord in the spirit and power of Elijah, to turn the fathers back to thinking about their children, and to turn those who are rebellious back to a right understanding—to prepare a people ready for the Lord.”
18 —To chyba niemożliwe?—odpowiedział Zachariasz aniołowi. —Jestem już przecież stary, a moja żona również jest w podeszłym wieku.
“How can I be sure about this?” Zechariah asked the angel. “I'm an old man, and my wife is getting old too.”
19 —Ja jestem Gabriel—rzekł wtedy anioł. —Przebywam w najbliższym otoczeniu Boga. To On posłał mnie do ciebie z tą dobrą nowiną.
“I am Gabriel,” the angel replied. “I stand in God's presence, and I was sent to speak to you and give you this good news.
20 Ponieważ mi jednak nie uwierzyłeś, staniesz się niemy aż do czasu spełnienia się wszystkiego, co zapowiedziałem.
But since you didn't believe what I told you, you'll become dumb, unable to speak, until the appointed time when my words come true.”
21 Tymczasem ludzie na dziedzińcu czekali na Zachariasza i dziwili się, dlaczego jeszcze nie wychodzi.
Outside the people were waiting for Zechariah, wondering why he was taking so long in the Temple.
22 Gdy się wreszcie ukazał, nie był w stanie wypowiedzieć ani słowa. Po jego gestach zebrani zorientowali się, że właśnie widział anioła.
When eventually he came out, he wasn't able to speak to them. They realized he'd seen a vision in the Temple, for though he could make gestures, he was completely dumb.
23 Zachariasz pozostał w świątyni jeszcze kilka dni i dopiero po zakończeniu swojej kapłańskiej służby powrócił do domu.
After he'd finished his time of service, he went back home.
24 Wkrótce jego żona zaszła w ciążę i przez pięć następnych miesięcy żyła w odosobnieniu.
Some time later his wife Elizabeth became pregnant. She stayed at home for five months.
25 —Jakże dobry jest Pan!—cieszyła się. —Zdjął ze mnie hańbę bezdzietności.
“The Lord has done this for me,” she said, “now that he's taken away my disgrace in the eyes of others.”
26 Gdy Elżbieta była w szóstym miesiącu ciąży, Bóg posłał anioła Gabriela do galilejskiego miasteczka Nazaret,
In the sixth month of her pregnancy God sent the angel Gabriel to a young girl called Mary who lived in the town of Nazareth in Galilee.
27 do pewnej panny o imieniu Maria, która była narzeczoną Józefa, potomka króla Dawida.
She was engaged to a man named Joseph.
28 Gabriel, stanąwszy przed nią, powiedział: —Witaj! Pan jest z tobą i obdarzył cię szczególną łaską!
The angel greeted her. “You are very privileged,” he told her. “The Lord is with you.”
29 Oszołomiona Maria zastanawiała się, co miałoby oznaczać takie powitanie.
Mary was very puzzled at what he said, and wondered what this greeting meant.
30 —Nie bój się, Mario!—rzekł wtedy anioł. —Bóg zechciał ci okazać wyjątkową łaskę!
“Don't worry, Mary,” the angel went on, “for God has shown his graciousness to you.
31 Wkrótce poczniesz i urodzisz syna, któremu dasz na imię Jezus.
You will become pregnant and give birth to a son. You shall call him Jesus.
32 Będzie On wielki i nazwą Go Synem Najwyższego. Bóg da Mu tron Jego przodka, króla Dawida.
He will be very great, and he will be called the Son of the Most High. The Lord God will give him the throne of David his father,
and he will reign over the house of Jacob forever. His kingdom will never come to an end.” (aiōn g165)
34 —Ale jak to się stanie?—zapytała Maria. —Jestem jeszcze dziewicą!
“How is this possible?” Mary asked. “I'm still a virgin.”
35 —Zstąpi na ciebie Duch Święty i osłoni cię moc Boga. Dlatego dziecko, które urodzisz, będzie świętym Synem Boga.
He replied, “The Holy Spirit will come upon you, and the power of the Most High will cover you. The baby who is to be born is holy, and will be called the Son of God.
36 Sześć miesięcy temu twoja krewna Elżbieta, uważana za bezpłodną, również zaszła w ciążę, mimo podeszłego wieku.
And Elizabeth, your relative, even she is pregnant in her old age. The woman that people said couldn't have children is already six months pregnant.
37 Dla Boga bowiem wszystko jest możliwe.
Nothing is impossible for God.”
38 —Chcę służyć mojemu Panu—rzekła Maria—i jestem gotowa na wszystko, co się Jemu podoba. Niech się stanie tak, jak powiedziałeś. Wtedy anioł odszedł.
“Here I am, ready to be the Lord's servant,” said Mary. “May it happen to me just as you said.” Then the angel left her.
39 Maria szybko udała się do rodzinnego miasta Zachariasza, położonego w górzystej krainie Judei,
A little while later, Mary got herself ready and hurried up into the hills of Judea, to the town where
40 aby odwiedzić Elżbietę.
Zechariah's house was. She called out to Elizabeth as she went in.
41 Gdy tylko wypowiedziała słowa pozdrowienia, na dźwięk jej głosu poruszyło się w łonie Elżbiety dziecko, a ona sama została napełniona Duchem Świętym.
As soon as Elizabeth heard Mary's voice, the baby jumped for joy inside her. Elizabeth was filled with the Holy Spirit,
42 Zawołała z radości i powiedziała do Marii: —Jak bardzo Bóg wyróżnił cię spośród wszystkich kobiet i jak szczęśliwe jest twoje dziecko!
and cried out in a loud voice, “How blessed you are among women, and how blessed will be the child born to you!
43 To dla mnie zaszczyt, że odwiedziła mnie matka mojego Pana!
Why am I so honored that the mother of my Lord should visit me?
44 Gdy tylko usłyszałam twoje pozdrowienie, z radości poruszyło się we mnie dzieciątko!
As soon as I heard you call out in greeting, my baby jumped for joy inside me.
45 Naprawdę Bóg obdarzył cię wyjątkowym szczęściem, bo uwierzyłaś, że spełnią się Jego słowa. Maria powiedziała wtedy:
How fortunate you are, because you are convinced that the Lord will do what he has promised you!”
46 —Z całej duszy wielbię Pana,
Mary replied, “How I praise the Lord!
47 mojego Boga i Zbawiciela! Obdarzył mnie bowiem wielką radością
I am so happy with God my Savior,
48 i dostrzegł swoją pokorną służebnicę! Dlatego od tej pory wszystkie pokolenia będą mnie nazywać szczęśliwą.
because he decided that I, his servant, was worthy of his consideration, despite my humble background. From now on every generation will say I was blessed.
49 Wszechmocny i Święty dokonał bowiem w moim życiu wspaniałych rzeczy.
God Almighty has done great things for me; his name is holy.
50 On w każdym pokoleniu okazuje miłość tym, którzy są Mu posłuszni.
His mercy lasts for generation after generation to those who respect him.
51 Jego moc jest niezwyciężona! Rozproszył ludzi dumnych i wyniosłych.
With his power he has broken to pieces those who arrogantly think they're so clever.
52 Zrzucił z tronu władców, a wywyższył pokornych.
He tears the powerful down from their thrones, and elevates those who are humble.
53 Nakarmił głodnych, a bogatych odesłał z pustymi rękami.
He fills the hungry with good things to eat, and he sends the rich away empty-handed.
54 Pomógł swojemu słudze, Izraelowi i nie zapomniał o miłości,
He has helped his servant Israel, remembering him in mercy,
just as he promised our fathers, to Abraham and his descendants for ever.” (aiōn g165)
56 Maria przebywała u Elżbiety około trzech miesięcy, po czym wróciła do domu.
Mary stayed with her for three months and then returned home.
57 Gdy nadszedł czas, Elżbieta urodziła syna.
The time came for Elizabeth to have her baby and she gave birth to a son.
58 Wiadomość o łasce, okazanej jej przez Pana, dotarła wkrótce do krewnych i znajomych i wszyscy bardzo się ucieszyli.
Her neighbors and relatives heard how the Lord had showed her great kindness, and they celebrated together with her.
59 Ósmego dnia po urodzeniu zeszli się na uroczystość obrzezania. Chcieli, aby dziecko otrzymało imię ojca—Zachariasza,
Eight days later they came to circumcise the boy. They planned to call him Zechariah after his father.
60 ale Elżbieta sprzeciwiła się temu: —Nie! Damy mu na imię Jan—rzekła.
“No,” Elizabeth said. “He shall be called John.”
61 —Dlaczego? Przecież w całej twojej rodzinie nie ma ani jednej osoby o takim imieniu!
“But there's nobody among your relatives who has this name,” they told her.
62 Zwrócili się więc do Zachariasza, ojca dziecka.
Through gestures they asked Zechariah, the boy's father, what he wanted to call his son.
63 On zaś gestem poprosił, aby mu podano tabliczkę, i ku zdziwieniu obecnych napisał: „Niech się nazywa Jan”.
Zechariah motioned for something to write on. To everyone's surprise he wrote, “His name is John.”
64 W tej samej chwili odzyskał mowę i zaczął wielbić Boga.
Immediately he could speak again, and he started praising God.
65 Wszystkich zebranych ogarnął lęk i podziw, a wiadomość o tym zdarzeniu szybko rozeszła się po całej okolicy
All those living nearby were in awe at what had happened, and the news spread throughout the hill country of Judea.
66 i zastanawiano się: —Kim będzie to dziecko? Widać, że Bóg naprawdę nad nim czuwa.
Everyone who heard the news wondered what it meant. “What will the little boy grow up to be?” they asked, for it was clear he was very special to God.
67 Wielbiąc Boga, Zachariasz został napełniony Duchem Świętym i zaczął prorokować:
Zechariah, his father, filled with the Holy Spirit, spoke this prophecy:
68 —Chwała Panu, Bogu Izraela! Przyszedł bowiem, aby uratować swój lud.
“The Lord, the God of Israel, he is wonderful, for he has come to his people and set them free.
69 Tak, jak niegdyś obiecał przez swoich świętych proroków, posłał potężnego Zbawiciela z rodu króla Dawida, swojego sługi. (aiōn g165)
He has given us a great Savior from the line of his servant David,
71 On nas wybawi z rąk naszych wrogów i tych, którzy nas nienawidzą.
He promised to save us from our enemies, from those who hate us.
72 Bóg zmiłował się nad naszymi przodkami, pamiętając o swoim świętym przymierzu.
He was merciful to our fathers, remembering his holy agreement—
73 I dotrzymał przysięgi, którą złożył Abrahamowi, naszemu przodkowi,
the promise that he made to our father Abraham.
74 że uwolni nas od wrogów i pozwoli, abyśmy bez lęku, w świętości i prawości, mogli służyć Mu aż do końca naszych dni.
He gives us freedom from fear and rescues us from our enemies,
so we can serve him by doing what is good and right for our whole lives.
76 A ty, synku, zostaniesz prorokiem Najwyższego. Pójdziesz przed Panem i przygotujesz Mu drogę.
Even though you are only a small child, you will be called the prophet of the Most High, for you will go ahead of the Lord to prepare his way,
77 I pokażesz ludziom Boże zbawienie, dokonujące się przez odpuszczenie grzechów,
providing knowledge of salvation to his people through the forgiveness of their sins.
78 dzięki łasce naszego Boga. Ona to zabłyśnie jak niebiańska światłość,
Through God's caring kindness to us, heaven's dawn will break upon us
79 i oświeci pogrążonych w ciemności i mroku śmierci. Ona też wprowadzi nas na drogę pokoju!
to shine on those who live in darkness and under the shadow of death, and to guide us along the path of peace.”
80 Czas upływał, a chłopiec rozwijał się i wzmacniał duchowo. Gdy dorósł, zamieszkał samotnie na pustyni i przebywał tam aż do chwili rozpoczęcia swojej publicznej działalności w Izraelu.
The boy John grew and became spiritually strong. He lived in the desert until the time came for his public ministry to Israel.
