Łukasza 1
1 Dostojny Teofilu! Wielu już starało się uporządkować wydarzenia z życia Chrystusa,
Forasmuch as many have undertaken to draw up a relation concerning the matters fully believed among us,
2 zgodnie z tym, co przekazali naoczni świadkowie i pierwsi głosiciele słowa.
as those who from the beginning were eye-witnesses of and attendants on the Word have delivered them to us,
3 Ja również uznałem za słuszne przestudiować je, od pierwszego do ostatniego, i dokładnie opisać wszystko po kolei,
it has seemed good to me also, accurately acquainted from the origin with all things, to write to thee with method, most excellent Theophilus,
4 abyś był pewien tego, czego się nauczyłeś.
that thou mightest know the certainty of those things in which thou hast been instructed.
5 Zacznę od historii o pewnym kapłanie, Zachariaszu, który żył w Judei za panowania króla Heroda. Należał on do kapłańskiej grupy Abiasza. Z kapłańskiego rodu Aarona pochodziła również jego żona, Elżbieta.
There was in the days of Herod, the king of Judaea, a certain priest, by name Zacharias, of the course of Abia, and his wife of the daughters of Aaron, and her name Elizabeth.
6 Byli to ludzie prawi w oczach Boga, żyjący w zgodzie zarówno z duchem, jak i z literą całego Bożego Prawa.
And they were both just before God, walking in all the commandments and ordinances of the Lord blameless.
7 Oboje dożyli sędziwego wieku, ale nie mieli dzieci, gdyż Elżbieta była bezpłodna.
And they had no child, because Elizabeth was barren, and they were both advanced in years.
8 Pewnego dnia, grupa Zachariasza pełniła służbę w świątyni, jemu zaś w drodze losowania
And it came to pass, as he fulfilled his priestly service before God in the order of his course,
9 przypadł zaszczyt wejścia do miejsca świętego i złożenia Panu ofiary z kadzidła.
it fell to him by lot, according to the custom of the priesthood, to enter into the temple of the Lord to burn incense.
10 W tym czasie na dziedzińcu znajdowało się wielu modlących się ludzi.
And all the multitude of the people were praying without at the hour of incense.
11 Będąc w świątyni, Zachariasz ujrzał nagle anioła Bożego stojącego po prawej stronie ołtarza kadzenia.
And an angel of [the] Lord appeared to him, standing on the right of the altar of incense.
12 Ogarnęły go zdumienie i strach.
And Zacharias was troubled, seeing [him], and fear fell upon him.
13 Lecz anioł powiedział: —Nie bój się, Zachariaszu! Przyszedłem ci oznajmić, że Bóg wysłuchał twojej modlitwy: Elżbieta, twoja żona, urodzi syna. Daj mu na imię Jan.
But the angel said to him, Fear not, Zacharias, because thy supplication has been heard, and thy wife Elizabeth shall bear thee a son, and thou shalt call his name John.
14 Stanie się on przyczyną radości nie tylko dla was, ale także dla wielu innych ludzi.
And he shall be to thee joy and rejoicing, and many shall rejoice at his birth.
15 Będzie wielki w oczach Pana. Nie będzie pił wina ani innych tego rodzaju napojów i już w łonie matki zostanie napełniony Duchem Świętym.
For he shall be great before [the] Lord, and he shall drink no wine nor strong drink; and he shall be filled with [the] Holy Spirit, even from his mother's womb.
16 Przekona on wielu potomków Izraela, aby powrócili do Pana, swojego Boga.
And many of the sons of Israel shall he turn to [the] Lord their God.
17 Będzie się odznaczał nieugiętym duchem i mocą proroka Eliasza. To on poprzedzi nadejście Mesjasza i przygotuje ludzi dla Pana, nauczając ich prawości. Pogodzi również rodziców z dziećmi.
And he shall go before him in [the] spirit and power of Elias, to turn hearts of fathers to children, and disobedient ones to [the] thoughts of just [men], to make ready for [the] Lord a prepared people.
18 —To chyba niemożliwe?—odpowiedział Zachariasz aniołowi. —Jestem już przecież stary, a moja żona również jest w podeszłym wieku.
And Zacharias said to the angel, How shall I know this, for I am an old man, and my wife advanced in years?
19 —Ja jestem Gabriel—rzekł wtedy anioł. —Przebywam w najbliższym otoczeniu Boga. To On posłał mnie do ciebie z tą dobrą nowiną.
And the angel answering, said to him, I am Gabriel, who stand before God, and I have been sent to speak to thee, and to bring these glad tidings to thee;
20 Ponieważ mi jednak nie uwierzyłeś, staniesz się niemy aż do czasu spełnienia się wszystkiego, co zapowiedziałem.
and behold, thou shalt be silent and not able to speak, till the day in which these things shall take place, because thou hast not believed my words, the which shall be fulfilled in their time.
21 Tymczasem ludzie na dziedzińcu czekali na Zachariasza i dziwili się, dlaczego jeszcze nie wychodzi.
And the people were awaiting Zacharias, and they wondered at his delaying in the temple.
22 Gdy się wreszcie ukazał, nie był w stanie wypowiedzieć ani słowa. Po jego gestach zebrani zorientowali się, że właśnie widział anioła.
But when he came out he could not speak to them, and they recognised that he had seen a vision in the temple. And he was making signs to them, and continued dumb.
23 Zachariasz pozostał w świątyni jeszcze kilka dni i dopiero po zakończeniu swojej kapłańskiej służby powrócił do domu.
And it came to pass, when the days of his service were completed, he departed to his house.
24 Wkrótce jego żona zaszła w ciążę i przez pięć następnych miesięcy żyła w odosobnieniu.
Now after these days, Elizabeth his wife conceived, and hid herself five months, saying,
25 —Jakże dobry jest Pan!—cieszyła się. —Zdjął ze mnie hańbę bezdzietności.
Thus has [the] Lord done to me in [these] days in which he looked upon [me] to take away my reproach among men.
26 Gdy Elżbieta była w szóstym miesiącu ciąży, Bóg posłał anioła Gabriela do galilejskiego miasteczka Nazaret,
But in the sixth month, the angel Gabriel was sent of God to a city of Galilee, of which [the] name [was] Nazareth,
27 do pewnej panny o imieniu Maria, która była narzeczoną Józefa, potomka króla Dawida.
to a virgin betrothed to a man whose name [was] Joseph, of the house of David; and the virgin's name [was] Mary.
28 Gabriel, stanąwszy przed nią, powiedział: —Witaj! Pan jest z tobą i obdarzył cię szczególną łaską!
And the angel came in to her, and said, Hail, [thou] favoured one! the Lord [is] with thee: [blessed art thou amongst women].
29 Oszołomiona Maria zastanawiała się, co miałoby oznaczać takie powitanie.
But she, [seeing] [the angel], was troubled at his word, and reasoned in her mind what this salutation might be.
30 —Nie bój się, Mario!—rzekł wtedy anioł. —Bóg zechciał ci okazać wyjątkową łaskę!
And the angel said to her, Fear not, Mary, for thou hast found favour with God;
31 Wkrótce poczniesz i urodzisz syna, któremu dasz na imię Jezus.
and behold, thou shalt conceive in the womb and bear a son, and thou shalt call his name Jesus.
32 Będzie On wielki i nazwą Go Synem Najwyższego. Bóg da Mu tron Jego przodka, króla Dawida.
He shall be great, and shall be called Son of [the] Highest; and [the] Lord God shall give him the throne of David his father;
and he shall reign over the house of Jacob for the ages, and of his kingdom there shall not be an end. (aiōn g165)
34 —Ale jak to się stanie?—zapytała Maria. —Jestem jeszcze dziewicą!
But Mary said to the angel, How shall this be, since I know not a man?
35 —Zstąpi na ciebie Duch Święty i osłoni cię moc Boga. Dlatego dziecko, które urodzisz, będzie świętym Synem Boga.
And the angel answering said to her, [The] Holy Spirit shall come upon thee, and power of [the] Highest overshadow thee, wherefore the holy thing also which shall be born shall be called Son of God.
36 Sześć miesięcy temu twoja krewna Elżbieta, uważana za bezpłodną, również zaszła w ciążę, mimo podeszłego wieku.
And behold, Elizabeth, thy kinswoman, she also has conceived a son in her old age, and this is the sixth month to her that was called barren:
37 Dla Boga bowiem wszystko jest możliwe.
for nothing shall be impossible with God.
38 —Chcę służyć mojemu Panu—rzekła Maria—i jestem gotowa na wszystko, co się Jemu podoba. Niech się stanie tak, jak powiedziałeś. Wtedy anioł odszedł.
And Mary said, Behold the bondmaid of [the] Lord; be it to me according to thy word. And the angel departed from her.
39 Maria szybko udała się do rodzinnego miasta Zachariasza, położonego w górzystej krainie Judei,
And Mary, rising up in those days, went into the hill country with haste, to a city of Judah,
40 aby odwiedzić Elżbietę.
and entered into the house of Zacharias, and saluted Elizabeth.
41 Gdy tylko wypowiedziała słowa pozdrowienia, na dźwięk jej głosu poruszyło się w łonie Elżbiety dziecko, a ona sama została napełniona Duchem Świętym.
And it came to pass, as Elizabeth heard the salutation of Mary, the babe leaped in her womb; and Elizabeth was filled with [the] Holy Spirit,
42 Zawołała z radości i powiedziała do Marii: —Jak bardzo Bóg wyróżnił cię spośród wszystkich kobiet i jak szczęśliwe jest twoje dziecko!
and cried out with a loud voice and said, Blessed [art] thou amongst women, and blessed the fruit of thy womb.
43 To dla mnie zaszczyt, że odwiedziła mnie matka mojego Pana!
And whence [is] this to me, that the mother of my Lord should come to me?
44 Gdy tylko usłyszałam twoje pozdrowienie, z radości poruszyło się we mnie dzieciątko!
For behold, as the voice of thy salutation sounded in my ears, the babe leaped with joy in my womb.
45 Naprawdę Bóg obdarzył cię wyjątkowym szczęściem, bo uwierzyłaś, że spełnią się Jego słowa. Maria powiedziała wtedy:
And blessed [is] she that has believed, for there shall be a fulfilment of the things spoken to her from [the] Lord.
46 —Z całej duszy wielbię Pana,
And Mary said, My soul magnifies the Lord,
47 mojego Boga i Zbawiciela! Obdarzył mnie bowiem wielką radością
and my spirit has rejoiced in God my Saviour.
48 i dostrzegł swoją pokorną służebnicę! Dlatego od tej pory wszystkie pokolenia będą mnie nazywać szczęśliwą.
For he has looked upon the low estate of his bondmaid; for behold, from henceforth all generations shall call me blessed.
49 Wszechmocny i Święty dokonał bowiem w moim życiu wspaniałych rzeczy.
For the Mighty One has done to me great things, and holy [is] his name;
50 On w każdym pokoleniu okazuje miłość tym, którzy są Mu posłuszni.
and his mercy [is] to generations and generations to them that fear him.
51 Jego moc jest niezwyciężona! Rozproszył ludzi dumnych i wyniosłych.
He has wrought strength with his arm; he has scattered haughty [ones] in the thought of their heart.
52 Zrzucił z tronu władców, a wywyższył pokornych.
He has put down rulers from thrones, and exalted the lowly.
53 Nakarmił głodnych, a bogatych odesłał z pustymi rękami.
He has filled the hungry with good things, and sent away the rich empty.
54 Pomógł swojemu słudze, Izraelowi i nie zapomniał o miłości,
He has helped Israel his servant, in order to remember mercy,
(as he spoke to our fathers, ) to Abraham and to his seed for ever. (aiōn g165)
56 Maria przebywała u Elżbiety około trzech miesięcy, po czym wróciła do domu.
And Mary abode with her about three months, and returned to her house.
57 Gdy nadszedł czas, Elżbieta urodziła syna.
But the time was fulfilled for Elizabeth that she should bring forth, and she gave birth to a son.
58 Wiadomość o łasce, okazanej jej przez Pana, dotarła wkrótce do krewnych i znajomych i wszyscy bardzo się ucieszyli.
And her neighbours and kinsfolk heard that [the] Lord had magnified his mercy with her, and they rejoiced with her.
59 Ósmego dnia po urodzeniu zeszli się na uroczystość obrzezania. Chcieli, aby dziecko otrzymało imię ojca—Zachariasza,
And it came to pass on the eighth day they came to circumcise the child, and they called it after the name of his father, Zacharias.
60 ale Elżbieta sprzeciwiła się temu: —Nie! Damy mu na imię Jan—rzekła.
And his mother answering said, No; but he shall be called John.
61 —Dlaczego? Przecież w całej twojej rodzinie nie ma ani jednej osoby o takim imieniu!
And they said to her, There is no one among thy kinsfolk who is called by this name.
62 Zwrócili się więc do Zachariasza, ojca dziecka.
And they made signs to his father as to what he might wish it to be called.
63 On zaś gestem poprosił, aby mu podano tabliczkę, i ku zdziwieniu obecnych napisał: „Niech się nazywa Jan”.
And having asked for a writing-table, he wrote saying, John is his name. And they all wondered.
64 W tej samej chwili odzyskał mowę i zaczął wielbić Boga.
And his mouth was opened immediately, and his tongue, and he spake, blessing God.
65 Wszystkich zebranych ogarnął lęk i podziw, a wiadomość o tym zdarzeniu szybko rozeszła się po całej okolicy
And fear came upon all who dwelt round about them; and in the whole hill-country of Judaea all these things were the subject of conversation.
66 i zastanawiano się: —Kim będzie to dziecko? Widać, że Bóg naprawdę nad nim czuwa.
And all who heard them laid them up in their heart, saying, What then will this child be? And [the] Lord's hand was with him.
67 Wielbiąc Boga, Zachariasz został napełniony Duchem Świętym i zaczął prorokować:
And Zacharias his father was filled with [the] Holy Spirit, and prophesied, saying,
68 —Chwała Panu, Bogu Izraela! Przyszedł bowiem, aby uratować swój lud.
Blessed be [the] Lord the God of Israel, because he has visited and wrought redemption for his people,
69 Tak, jak niegdyś obiecał przez swoich świętych proroków, posłał potężnego Zbawiciela z rodu króla Dawida, swojego sługi. (aiōn g165)
and raised up a horn of deliverance for us in the house of David his servant;
as he spoke by [the] mouth of his holy prophets, who have been since the world began; (aiōn g165)
71 On nas wybawi z rąk naszych wrogów i tych, którzy nas nienawidzą.
deliverance from our enemies and out of the hand of all who hate us;
72 Bóg zmiłował się nad naszymi przodkami, pamiętając o swoim świętym przymierzu.
to fulfil mercy with our fathers and remember his holy covenant,
73 I dotrzymał przysięgi, którą złożył Abrahamowi, naszemu przodkowi,
[the] oath which he swore to Abraham our father,
74 że uwolni nas od wrogów i pozwoli, abyśmy bez lęku, w świętości i prawości, mogli służyć Mu aż do końca naszych dni.
to give us, that, saved out of the hand of our enemies, we should serve him without fear
in piety and righteousness before him all our days.
76 A ty, synku, zostaniesz prorokiem Najwyższego. Pójdziesz przed Panem i przygotujesz Mu drogę.
And thou, child, shalt be called [the] prophet of [the] Highest; for thou shalt go before the face of [the] Lord to make ready his ways;
77 I pokażesz ludziom Boże zbawienie, dokonujące się przez odpuszczenie grzechów,
to give knowledge of deliverance to his people by [the] remission of their sins
78 dzięki łasce naszego Boga. Ona to zabłyśnie jak niebiańska światłość,
on account of [the] bowels of mercy of our God; wherein [the] dayspring from on high has visited us,
79 i oświeci pogrążonych w ciemności i mroku śmierci. Ona też wprowadzi nas na drogę pokoju!
to shine upon them who were sitting in darkness and in [the] shadow of death, to guide our feet into [the] way of peace.
80 Czas upływał, a chłopiec rozwijał się i wzmacniał duchowo. Gdy dorósł, zamieszkał samotnie na pustyni i przebywał tam aż do chwili rozpoczęcia swojej publicznej działalności w Izraelu.
— And the child grew and was strengthened in spirit; and he was in the deserts until the day of his shewing to Israel.
