Dzieje 19
1 Podczas gdy Apollos przebywał w Koryncie, Paweł podróżował przez okoliczne wzgórza i przybył do Efezu, gdzie natknął się na grupę wierzących.
Abolose da Golidia moilai ganodini esalea, Bolo da Gala: isia amola Falidia, amo soge ganodini lalu. E da Efesase moilaiga doaga: loba, Yesu Ea fa: no bobogesu fi dunu mogili ba: i.
2 —Czy otrzymaliście Ducha Świętego, gdy uwierzyliście?—zapytał ich. —Nawet nie słyszeliśmy o Duchu Świętym!—odpowiedzieli mu.
E da ilima amane adole ba: i, “Dilia Gode Ea hou lalegaguiba: le, dilia dogo ganodini Gode Ea A: silibu Hadigidafa Gala da aligila sa: ibela: ?” Be ilia da bu adole i, “Ninia da Gode Ea A: silibu Hadigidafa Gala da esalebe hamedafa nabi!”
3 —To jaki chrzest przyjęliście? —Chrzest Jana Chrzciciela—powiedzieli.
Bolo da bu adole ba: i, “Dilia ba: bodaise hamoi amo ea bai da adi baila: ?” Ilia da bu adole i, “Ninia Yone Ba: bodaise ea olelei, amo hanoga fane salasu hou bai hamomusa: gini hamoi!”
4 —Jan zanurzał ludzi w wodzie na znak opamiętania, wzywając ich, aby uwierzyli w Tego, który przyjdzie po nim, czyli w Jezusa—wyjaśnił Paweł.
Bolo da bu adole i, “Yone da dunu ilia wadela: i hou dawa: beba: le, sinidigima: ne, fane salasu hou hamoi. Be e da Isala: ili dunuma amane olelei, ‘Nama fa: no misunu Dunu ea hou dafawaneyale dawa: ma. Yesu Gelesu Ea hou lalegaguma!’”
5 Gdy tylko o tym usłyszeli, zaraz dali się zanurzyć w imię Jezusa.
Amo sia: nababeba: le, ilia da Hina Gode Yesu Ea Dioba: le hanoga fane sanasi dagoi.
6 Paweł położył na nich ręce, a wtedy zstąpił na nich Duch Święty i zaczęli mówić obcymi językami i prorokować.
Bolo da ea lobo ili da: iya ligisili, Gode Ea A: silibu Hadigidafa Gala da ilia dogo ganodini aligila sa: i. Amalalu, ilia sia: hisu hisu amoga sia: nanu, amola Gode Ea Sia: olelesu.
7 A grupa ta liczyła około dwunastu mężczyzn.
Dunu fagoyale gala agoane hamoi.
8 Następnie Paweł poszedł do synagogi i przez trzy miesiące śmiało nauczał w niej o królestwie Bożym.
Amalalu, oubi udiana amoga, Bolo da sinagoge diasu ganodini, dunu huluane Gode Hinadafa Hou noga: le dafawaneyale dawa: ma: ne, e da ilima gilisili sia: dasu.
9 Ale niektórzy stawiali opór. Zamiast się opamiętać, publicznie wyśmiewali drogę Pana. Paweł odszedł więc od nich, zabierając ze sobą wierzących. Odtąd codziennie przemawiał w szkole Tyrannosa.
Be mogili ilia odagi igiwane hamoiba: le, dafawaneyale hame dawa: i. Dunu huluane ilia midadi, ilia Hina Gode Ea Logo Ahoasu amoma lasogole sia: i. Amaiba: le, Bolo da ili fisili asili, Yesu Ea fa: no bobogesu dunu oule asili, eso huluane e amola ili da Daila: nase olelesu diasu amo ganodini sia: dasu.
10 Trwało to dwa lata, aż wszyscy mieszkańcy prowincji Azja, zarówno Żydzi, jak i poganie, usłyszeli słowo Pana.
Amo hou da ode aduna amoga hamosu. Amaiba: le, dunu huluane, Yu dunu amola Dienadaile dunu A: isia soge amo ganodini esalu, ilia da Hina Gode Ea Sia: nabi dagoi.
11 A Bóg dokonywał przez Pawła niezwykłych cudów.
Gode da Bolo ea loboga musa: hame ba: su gasa bagade hou hamonanu.
12 Nawet chusty i części jego odzieży kładzione na chorych powodowały uzdrowienie lub uwolnienie od demonów.
Eno dunu da Bolo ea finimu doga: su amola hawa: hamosu abula, amo ema lale, gaguli asili, oloi dunu digili ba: ma: ne gaguli asi. Oloi da digili ba: beba: le, ilia oloi da uhi amola eno Fio liligi ilia dogo ganodini sa: i galea da fadegale fasi.
13 Tymczasem jacyś wędrowni żydowscy egzorcyści próbowali uwalniać ludzi od demonów, powołując się na imię Jezusa. Mówili: —Rozkazuję ci, demonie, przez Jezusa, którego głosi Paweł!
Eno Yu dunu ilia da Fio liligi fadegale fasisu dawa: dunu, ilia amola Hina Gode Yesu Ea Dioba: le amo hou hamomusa: dawa: i galu. Ilia Fio a: silibu amoma amane sia: i, “Dilia! Yesu, amo Ea hou Bolo da olelesa, amo Ea Dioba: le fadegale fasima!”
14 Robiło to siedmiu synów Skewasa, żydowskiego najwyższego kapłana.
Yu gobele salasu Hina dunu ea dio amo Sifa, amo ea dunu mano fesuale gala da agoane hamonanebe ba: i.
15 Jednak demon tak im odpowiedział: —Znam Jezusa i znam Pawła, a wy, kim jesteście?
Be wadela: i a: silibu da ilima bu adole i, “Na da Yesu dawa: ! Amola na da Bolo dawa: ! Be Dilia! Dilia da nowala: ?”
16 I człowiek opanowany przez demona rzucił się na nich. Pobił ich tak dotkliwie, że nadzy i poranieni uciekli z domu, w którym to miało miejsce.
Amalalu doulasi dunu (amo ea dogo ganodini Fio liligi aligila sa: i) e da gasa bagade ilima doagala: le, ili huluane fananu, sefasi. Ea da ili da: i fa: gili, ili abula gadelale fadegale, sefasili, ilia diasu fisili, da: i nabadowane hobea: i.
17 Wieść o tym szybko rozeszła się wśród wszystkich Żydów i pogan, żyjących w Efezie. Ogarnął ich lęk i z szacunkiem odnosili się do imienia Jezusa.
Yu dunu amola Dienadaile dunu, Efesase moilai ganodini esalu, amo sia: nababeba: le beda: i bagade ba: i. Ilia Hina Yesu Gelesu amo Ea Dio nodone dawa: i.
18 Wielu zaś nowych wierzących wyznawało publicznie swoje złe czyny.
Yesu Ea hou lalegagui dunu bagohame da misini, dunu huluane ba: ma: ne, ilia wadela: i hou hamoi olelelalu, fofada: i dagoi.
19 Spora grupa tych, którzy uprawiali czarną magię, przyniosła swoje tajemne księgi i publicznie je spaliła, mimo że miały one znaczną wartość. Oszacowano, że na ich zakup trzeba było przeznaczyć wynagrodzenie za wiele miesięcy ciężkiej pracy.
Mogili da sema nabi hou amola wamuli dawa: su hou hamobeba: le, ilia amo hou olelesu buga gaguli misini, dunu huluane ba: ma: ne, laluga gobesi dagoi. Amo buga ea bidi lasu ilegei idili, amo da50,000 gina agoane ba: i.
20 Przykład ten pokazuje jak bardzo rozszerzał się wpływ słowa Bożego i jak potężne było jego oddziaływanie na ludzi.
Amaiba: le, Gode Ea hou da gasa bagadewane heda: i amola dunu bagohame soge huluane amo ganodini da Gode Ea sia: nabi.
21 Po tych wydarzeniach Paweł postanowił, że odwiedzi Macedonię i Achaję, a następnie uda się do Jerozolimy. Dodał też: —Potem, gdy już tam tym przybędę, muszę jeszcze odwiedzić Rzym.
Amo hou dagoloba, Bolo da Ma: sidounia soge amola Aga: ia soge, baligili, Yelusaleme moilai bai bagade amoga masusa: dawa: i galu. E amane sia: i, “Yelusaleme moilai bai bagade ba: lalu, na da Louma moilai bai bagade ba: la masunu.”
22 Następnie wysłał swoich pomocników—Tymoteusza i Erasta—do Macedonii, sam zaś przez pewien czas pozostał jeszcze w prowincji Azja.
Amaiba: le, Bolo da ea fidisu dunu aduna amo Dimodi amola Ila: sadase, Ma: sidounia sogega asunasi. E da bu A: isia soge ganodini eno hawa: hamomusa: dawa: i galu.
23 Właśnie w tym czasie powstały w Efezie ogromne zamieszki spowodowane „drogą Pana”.
Amo esoga, Efesase moilai ganodini dunu ilia Hina Yesu Gelesu amo ea Logoga ahoabeba: le, gegesu da doaga: i.
24 Niejaki Demetriusz zatrudniał wielu rzemieślników przy wyrobie srebrnych miniaturek świątyni bogini Artemidy.
Dunu afae ea dio amo Demidaliase da silifa amoga liligi hamosu. Efesase moilai ganodini, debolo diasu amo ganodini dunu ilia uda ogogosu ‘gode’ liligi ea dio amo Adema: se, ema nodone sia: ne gadosu. Amo debolo diasu defele, Demidaliase da debolo diasu fonobahadi silifaga hamone, dunuma bidi labeba: le, ea hawa: hamosu dunu da muni bagade lasu.
25 Zwołał więc pracowników oraz innych rzemieślników tej branży i powiedział: —Słuchajcie! Nasz fach przynosi nam duże zyski.
Amaiba: le ea hawa: hamosu dunu amola eno agoaiwane hawa: hamosu dunu, e sia: beba: le fofada: musa: gilisili, e da ilima amane sia: i, “Defea! Dilia huluane dawa: Ninia amo hawa: hamobeba: le muni bagade laha.
26 Sami jednak widzieliście i słyszeliście, że nie tylko w Efezie, ale i w całej naszej prowincji niejaki Paweł przewraca ludziom w głowach. Twierdzi bowiem, że bogowie nie mogą być dziełem ludzkich rąk.
Be dilisu da amo dunu Bolo ea wali hawa: hamonanebe ba: sa. Ninia loboga hamoi liligi da ogogosu ‘gode’ e da sia: daha. Dunu bagohame Efesase moilaiga amola A: isia soge amo ganodini, amo Bolo ea sia: nababeba: le, dafawaneyale dawa: sa.
27 Jego działalność zagraża naszym interesom. Co więcej, może doprowadzić do tego, że świątynia wielkiej bogini Artemidy zostanie zlekceważona, a sama Artemida zostanie pozbawiona czci, jaką oddaje jej prowincja Azja i cały świat.
Amaiba: le, ninia hawa: hamosu amoma dunu ilia da lasogole sia: sa: besa: le, na beda: i. Be amo fawane hame. Be ninia uda ‘gode’ Adema: se (A: isia dunu huluane amola osobo bagade fi dunu huluane, da ema nodone sia: ne gadosa) amo amola ea debolo diasu amola amoga dunu ilia lasogole sia: beba: le, amo da hamedei dafai liligi agoane ba: mu!”
28 Słysząc to, zebrani wpadli w gniew i zaczęli wołać: —Wielka Artemida Efeska!
Dunu bagohame gilisi amo sia: nababeba: le, ougi bagade ba: i. Ilia ha: giwane ha lale amane wele sia: i, “Efesase ‘gode’ Adema: se da bagadedafa!”
29 Wkrótce rozruchy ogarnęły całe miasto. Tłum porwał Gajusa i Arystarcha, dwóch towarzyszy podróży Pawła, i zaciągnął ich do teatru, było to bowiem główne miejsce spotkań mieszkańców miasta.
Dunu huluane Efesase moilai ganodini amo sia: nababeba: le, halalalu. Ha lai gilisi dunu ilia Ma: sidounia dunu amo ela dio amo Ga: iase amola A: lisadagase, (ela da Bolo amola gilisili ahoasu) amo ilia gasawane gagulaligili, hehenane, moilai dunu ilia gilisisu diasu amoga hiouginana asi.
30 Chciał tam pójść i Paweł, ale wierzący nie pozwolili mu.
Bolo da amo dunu gilisisu ilia midadi fofada: musa: dawa: i galu. Be Yesu Ea fa: no bobogesu dunu da ea masunu logo hedofai.
31 Również zaprzyjaźnieni z nim przedstawiciele władz prowincji prosili go przez posłańców, aby nie ryzykował życia i by pozostał w domu.
Mogili gamane fofada: su dunu, Boloma asigi dunu, ilia amola Bolo da gilisisu amoga mae masa: ne ema ha: giwane adole ima: ne, sia: adole iasi.
32 A każdy z zebranych krzyczał coś innego. Panowało ogromne zamieszanie, a większość ludzi w ogóle nawet nie wiedziała, po co się zebrano.
Be dunu gilisisu amo ganodini wili gala: su agoane ba: i. Mogili da liligi afadafa halasu, eno da liligi eno bagade wesu. Dunu bagohame da ilia gilisi da abuliba: le gilisibayale, hame dawa: beba: le, udigili halasu.
33 Kilku Żydów wyciągnęło z tłumu Aleksandra i wypchnęło go naprzód. On dał znak ręką, prosząc o ciszę i możliwość obrony.
Yu dunu da gilisisu midadi, dunu ea dio amo A: legesa: nede amo asunasiba: le, e da amo gegesu bai hamoyale, mogili ilia dawa: i galu. A: legesa: nede da dunu huluane ouiya: ma: ne ea loboga welalu, e da hi hou gaga: musa: , sia: sa: imusa: dawa: i galu.
34 Gdy jednak ludzie zobaczyli, że jest Żydem, wszyscy zaczęli krzyczeć: —Wielka Artemida Efeska!—i trwało to prawie dwie godziny.
Be A: legesa: nede da Yu dunu amo ilia da ba: beba: le, ilia huluane gilisili bagadewane welalu amane, “Efesase ‘gode’ Adema: se da bagadedafa!”
35 Wreszcie sekretarzowi rady miasta udało się uciszyć tłum. —Obywatele Efezu!—zaczął. —Czy istnieje jeszcze ktoś, kto nie wiedziałby, że Efez stoi na straży świątyni wielkiej Artemidy, której posąg zesłał nam z nieba sam Zeus?
Halalalu, amalalu moilai sia: dedesu dunu da sia: beba: le, olofosu da doaga: i. E amane sia: i, “Na fi Efesase dunu! Ninia Efesase dunu fi da Adema: se Bagadedafa amo ea debolo amola sema igi da muagado misini, ninima doaga: i amola amo da ninia ouligisa, dunu huluanedafa dawa:
36 Skoro jest to oczywiste, zachowajmy spokój i nie czyńmy niczego pochopnie.
Amo sia: da moloidafa. Dunu da ‘Amo sia: da ogogosa’ amo sia: mu da hamedei. Amaiba: le, ougi yolesili, olofoma. Udigili wili gala: su mae hamoma.
37 Ludzie, których tu przywlekliście, ani nie ukradli niczego w świątyni Artemidy, ani nie obrazili bogini.
Amo dunu dilia waha hiouginana misi da debolo diasu liligi hame wamolasu. Ilia Adema: sema hame lasogole sia: su. Be dilia amo udigili gagulaligili hiouginana misi.
38 A jeśli Demetriusz i inni rzemieślnicy mają przeciw nim jakieś zarzuty, niech zgłoszą się do sądu i wniosą stosowne oskarżenie.
Demidaliase amola ea hawa: hamosu dunu, da nowa dunuma fofada: musa: dawa: sea, defea, ninia da fofada: su dunu gala amola fofada: su eso ilegei dagoi. Ilia da fofada: su diasuga ilima fofada: mu da defea galu.
39 Jeśli zaś są jakieś inne skargi, rada miasta rozpatrzy je na najbliższym posiedzeniu.
Be dilia eno liligi fofada: musa: dawa: sea, dilia gamane ea sema defele, moilai fofada: su dunu gilisili hahamoma.
40 Z powodu dzisiejszych wydarzeń grozi nam jednak oskarżenie o wszczynanie rozruchów. Jak bowiem wyjaśnimy powód naszego dzisiejszego zbiegowiska?
Be wali udigili wili gala: beba: le, gamane da ninima sia: sa: besa: le, yolema! Amo gegesu da bai hamedafa gala. Gamane da ninima adole ba: sea, ninia da bai olelemusa: logo hogoi helele, hame ba: mu.”
41 I tymi słowami rozwiązał zgromadzenie.
Amo sia: nanu, e da dunu gilisi huluane amo muguluma: ne sia: i.
