< Dzieje 18 >

1 Potem Paweł opuścił Ateny i udał się do Koryntu.
ⲁ̅ⲘⲈⲚⲈⲚⲤⲀ ⲚⲀⲒ ⲈⲦⲀϤⲒ ⲈⲂⲞⲖ ϦⲈⲚⲀⲐⲎⲚⲚⲎⲤ ⲀϤⲒ ⲈⲔⲞⲢⲒⲚⲐⲞⲤ.
2 Tam spotkał Akwilę, Żyda rodem z Pontu, który wraz z żoną Pryscyllą przybył niedawno z Italii. Nakazem cezara Klaudiusza wysiedlano bowiem z Rzymu wszystkich Żydów. Paweł odwiedził Akwilę i Pryscyllę,
ⲃ̅ⲀϤϪⲒⲘⲒ ⲚⲞⲨⲒⲞⲨⲆⲀⲒ ⲈⲠⲈϤⲢⲀⲚ ⲠⲈ ⲀⲔⲨⲖⲖⲀⲤ ⲈⲞⲨⲠⲞⲚⲦⲒⲞⲤ ⲠⲈ ϦⲈⲚⲠⲈϤⲄⲈⲚⲞⲤ ⲈⲀϤⲒ ⲤⲀⲦⲞⲦϤ ⲈⲂⲞⲖ ϦⲈⲚϮϨⲨⲦⲀⲖⲒⲀ ⲚⲈⲘ ⲠⲢⲒⲤⲔⲨⲖⲖⲀ ⲦⲈϤⲤϨⲒⲘⲒ ϪⲈ ⲚⲈⲀϤⲞⲨⲀϨⲤⲀϨⲚⲒ ⲠⲈ ⲚϪⲈⲔⲖⲀⲨⲆⲒⲞⲤ ⲈⲐⲢⲈ ⲚⲒⲒⲞⲨⲆⲀⲒ ⲦⲎⲢⲞⲨ ⲪⲰⲢϪ ⲈⲂⲞⲖ ϦⲈⲚⲢⲰⲘⲎ ⲀϤⲒ ϢⲀⲢⲰⲞⲨ.
3 a ponieważ, podobnie jak oni, zajmował się wyrobem namiotów, zamieszkał u nich i zaczął razem z nimi pracować.
ⲅ̅ⲞⲨⲞϨ ⲀϤϢⲰⲠⲒ ϦⲀⲦⲞⲦⲞⲨ ⲈⲐⲂⲈ ϪⲈ ⲞⲨϢⲪⲎⲢ ⲚⲦⲈⲬⲚⲎ ⲚⲦⲀϤ ⲠⲈ ⲞⲨⲞϨ ⲚⲀⲨⲈⲢϨⲰⲂ ⲠⲈ ⲚⲈϨⲀⲚⲢⲈϤⲐⲀⲘⲒⲈ ⲤⲔⲨⲚⲎ ⲄⲀⲢ ⲚⲈϦⲈⲚⲦⲞⲨⲦⲈⲬⲚⲎ.
4 Każdy szabat spędzał w synagodze, gdzie nauczał i przekonywał zarówno Żydów, jak i Greków.
ⲇ̅ⲚⲀⲨⲤⲀϪⲒ ⲆⲈ ⲠⲈ ϦⲈⲚϮⲤⲨⲚⲀⲄⲰⲄⲎ ⲔⲀⲦⲀ ⲤⲀⲂⲂⲀⲦⲞⲚ ⲚⲒⲂⲈⲚ ⲞⲨⲞϨ ⲚⲀⲨⲐⲰⲦ ⲘⲠϨⲎⲦ ⲚⲚⲒⲒⲞⲨⲆⲀⲒ ⲚⲈⲘ ⲚⲒⲞⲨⲈⲒⲚⲒⲚ.
5 Gdy Sylas i Tymoteusz przybyli z Macedonii, Paweł poświęcił się głównie nauczaniu i udowadniał Żydom, że Jezus jest Mesjaszem.
ⲉ̅ⲈⲦⲀⲨⲒ ⲆⲈ ⲈⲂⲞⲖ ϦⲈⲚⲐⲘⲀⲔⲈⲆⲞⲚⲒⲀ ⲚϪⲈⲤⲒⲖⲀⲤ ⲚⲈⲘ ⲦⲒⲘⲞⲐⲈⲞⲤ ⲚⲀϤⲘⲎⲚ ⲆⲈ ⲠⲈ ⲚϪⲈⲠⲀⲨⲖⲞⲤ ϦⲈⲚⲠⲒⲤⲀϪⲒ ⲈϤⲈⲢⲘⲈⲐⲢⲈ ⲚⲚⲒⲒⲞⲨⲆⲀⲒ ϪⲈ ⲠⲬⲢⲒⲤⲦⲞⲤ ⲠⲈ ⲒⲎⲤⲞⲨⲤ.
6 Ponieważ jednak byli mu przeciwni i lekceważyli Jezusa, strząsnął kurz z płaszcza i powiedział: —Sami jesteście sobie winni. Spełniłem swój obowiązek. Od tej chwili będę nauczał pogan.
ⲋ̅ⲈⲨϮ ⲆⲈ ⲈϦⲞⲨⲚ ⲈϨⲢⲀϤ ⲞⲨⲞϨ ⲈⲨϪⲈⲞⲨⲀ ⲀϤⲚⲈϨ ⲚⲈϤϨⲂⲰⲤ ⲈⲂⲞⲖ ⲠⲈϪⲀϤ ⲚⲰⲞⲨ ϪⲈ ⲠⲈⲦⲈⲚⲤⲚⲞϤ ⲈϪⲈⲚ ⲦⲈⲦⲈⲚⲀⲪⲈ ϮⲞⲨⲀⲂ ⲀⲚⲞⲔ ⲒⲤϪⲈⲚ ϮⲚⲞⲨ ⲈⲒⲈϢⲈ ⲚⲎⲒ ⲈⲚⲒⲈⲐⲚⲞⲤ.
7 Odszedł stamtąd i udał się do domu niejakiego Tycjusza Justusa, człowieka bardzo pobożnego, który mieszkał obok synagogi.
ⲍ̅ⲞⲨⲞϨ ⲈⲦⲀϤⲞⲨⲰⲦⲈⲂ ⲈⲂⲞⲖ ⲘⲘⲀⲨ ⲀϤⲒ ⲈⲠⲎⲒ ⲚⲞⲨⲀⲒ ⲈⲠⲈϤⲢⲀⲚ ⲠⲈ ⲦⲒⲦⲞⲤ ⲪⲀⲒ ⲞⲨⲠⲒⲤⲦⲞⲤ ⲈϤⲈⲢⲤⲈⲂⲈⲤⲐⲈ ⲘⲪⲚⲞⲨϮ ⲪⲀⲒ ⲈⲚⲀⲢⲈ ⲠⲈϤⲎⲒ ⲦⲞⲘⲒ ⲈϮⲤⲨⲚⲀⲄⲰⲄⲎ.
8 Kryspus, przełożony synagogi, uwierzył w Pana wraz z całym domem. Także wielu innych Koryntian uwierzyło i przyjęło chrzest.
ⲏ̅ⲔⲢⲒⲤⲠⲞⲤ ⲆⲈ ⲠⲒⲀⲢⲬⲎⲤⲨⲚⲀⲄⲰⲄⲞⲤ ⲀϤⲚⲀϨϮ ⲈⲠϬⲞⲒⲤ ⲚⲈⲘ ⲠⲈϤⲎⲒ ⲦⲎⲢϤ ⲞⲨⲞϨ ⲞⲨⲘⲎ ϢⲈⲂⲞⲖ ϦⲈⲚⲚⲒⲔⲞⲢⲒⲚⲐⲞⲤ ⲈⲨⲤⲰⲦⲈⲘ ⲚⲀⲨⲚⲀϨϮ ⲠⲈ ⲞⲨⲞϨ ⲚⲀⲨϬⲒⲰⲘⲤ.
9 W nocy Paweł miał widzenie, w którym Pan powiedział: —Nie obawiaj się! Nadal przemawiaj i nie poddawaj się!
ⲑ̅ⲠⲈϪⲈ ⲠϬⲞⲒⲤ ⲆⲈ ⲘⲠⲀⲨⲖⲞⲤ ⲈⲂⲞⲖ ϨⲒⲦⲈⲚ ⲞⲨϨⲞⲢⲀⲘⲀ ϦⲈⲚⲠⲒⲈϪⲰⲢϨ ϪⲈ ⲘⲠⲈⲢⲈⲢϨⲞϮ ⲀⲖⲖⲀ ⲤⲀϪⲒ ⲞⲨⲞϨ ⲘⲠⲈⲢⲬⲀⲢⲰⲔ
10 Jestem z tobą i nikt nie zrobi ci krzywdy. Wielu ludzi w tym mieście należy do Mnie.
ⲓ̅ϪⲈ ⲀⲚⲞⲔ ϮⲬⲎ ⲚⲈⲘⲀⲔ ⲞⲨⲞϨ ⲚⲚⲈ ϨⲖⲒ ⲦⲰⲚϤ ⲈϨⲢⲎⲒ ⲈϪⲰⲔ ⲈϮⲘⲔⲀϨ ⲚⲀⲔ ϪⲈ ⲞⲨⲞⲚ ⲚⲦⲎⲒ ⲚⲞⲨⲚⲒϢϮ ⲚⲖⲀⲞⲤ ϦⲈⲚⲦⲀⲒⲠⲞⲖⲒⲤ.
11 Paweł pozostał tam więc jeszcze półtora roku, nauczając słowa Bożego.
ⲓ̅ⲁ̅ⲀϤϨⲈⲘⲤⲒ ⲆⲈ ⲚⲞⲨⲢⲞⲘⲠⲒ ⲚⲈⲘ ⲚⲀⲂⲞⲦ ⲈϤϮⲤⲂⲰ ⲚϦⲎⲦⲞⲨ ⲘⲠⲒⲤⲀϪⲒ ⲚⲦⲈⲪⲚⲞⲨϮ.
12 Gdy zarządcą Achai był Gallio, przywódcy żydowscy zorganizowali wspólną akcję przeciwko Pawłowi i postawili go przed sądem.
ⲓ̅ⲃ̅ⲄⲀⲖⲒⲰⲚ ⲆⲈ ⲈϤⲞⲒ ⲚⲀⲚⲐⲨⲠⲀⲦⲞⲤ ⲈϮⲀⲬⲀⲒⲀ ⲀⲨⲒ ⲚϪⲈⲚⲒⲒⲞⲨⲆⲀⲒ ⲈⲨⲤⲞⲠ ⲈϨⲢⲎⲒ ⲈϪⲈⲚ ⲠⲀⲨⲖⲞⲤ ⲞⲨⲞϨ ⲀⲨⲈⲚϤ ⲈⲠⲒⲘⲀ ⲚϮϨⲀⲠ
13 —Ten człowiek namawia ludzi, aby czcili Boga niezgodnie z Prawem Mojżesza—oskarżali go.
ⲓ̅ⲅ̅ⲈⲨϪⲰ ⲘⲘⲞⲤ ϪⲈ ⲪⲀⲒ ⲐⲰⲦ ⲘⲠϨⲎⲦ ⲚⲚⲒⲢⲰⲘⲒ ⲈⲈⲢⲤⲈⲂⲈⲤⲐⲈ ⲘⲪⲚⲞⲨϮ ⲤⲀⲂⲞⲖ ⲘⲠⲒⲚⲞⲘⲞⲤ.
14 Paweł właśnie chciał coś opowiedzieć, gdy Gallio zwrócił się do nich: —Słuchajcie, Żydzi! Gdyby tu chodziło o jakieś przestępstwo, oszustwo czy inne bezprawie, z pewnością dokładnie bym was wysłuchał.
ⲓ̅ⲇ̅ⲈϤⲚⲀⲞⲨⲰⲚ ⲆⲈ ⲚⲢⲰϤ ⲚϪⲈⲠⲀⲨⲖⲞⲤ ⲠⲈϪⲈ ⲄⲀⲖⲒⲰⲚ ⲚⲚⲒⲒⲞⲨⲆⲀⲒ ϪⲈ ⲈⲚⲈ ⲞⲨⲞⲚ ϬⲒ ⲚϪⲞⲚⲤ ⲒⲈ ⲞⲨϨⲰⲂ ⲈϤϨⲰⲞⲨ ⲘⲠⲞⲚⲎⲢⲞⲚ Ⲱ- ⲚⲒⲒⲞⲨⲆⲀⲒ ⲔⲀⲖⲰⲤ ⲚⲀⲒⲚⲀⲈⲢⲀⲚⲈⲬⲈⲤⲐⲈ ⲘⲘⲰⲦⲈⲚ.
15 Ale skoro jest to spór o słowa, imiona i o wasze Prawo, radźcie sobie sami. Ja nie będę się tym zajmował!
ⲓ̅ⲉ̅ⲒⲤϪⲈ ⲆⲈ ϨⲀⲚⲌⲎⲦⲎⲘⲀ ⲚⲈⲈⲐⲂⲈ ⲞⲨⲤⲀϪⲒ ⲚⲈⲘ ϨⲀⲚⲢⲀⲚ ⲚⲈⲘ ⲠⲈⲦⲈⲚⲚⲞⲘⲞⲤ ⲈⲢⲈⲦⲈⲚⲈⲢⲰϢⲒ ⲚⲐⲰⲦⲈⲚ ϮⲞⲨⲰϢ ⲀⲚⲞⲔ ⲀⲚ ⲈⲈⲢⲢⲈϤϮϨⲀⲠ ⲚⲦⲈⲚⲀⲒ.
16 I wyprosił ich z sądu.
ⲓ̅ⲋ̅ⲞⲨⲞϨ ⲀⲨϨⲒⲦⲞⲨ ⲤⲀⲂⲞⲖ ⲘⲠⲒⲂⲎⲘⲀ.
17 Wtedy tłum rzucił się na nowego przełożonego synagogi, Sostenesa, i bił go tuż przed budynkiem sądu. Ale Gallio nie zwracał na to najmniejszej uwagi.
ⲓ̅ⲍ̅ⲀⲨⲀⲘⲞⲚⲒ ⲆⲈ ⲦⲎⲢⲞⲨ ⲚⲤⲰⲤⲐⲈⲚⲎⲤ ⲠⲒⲀⲢⲬⲎⲤⲨⲚⲀⲄⲰⲄⲞⲤ ⲀⲨϨⲒⲞⲨⲒ ⲈⲢⲞϤ ⲘⲠⲈⲘⲐⲞ ⲘⲠⲒⲂⲎⲘⲀ ⲞⲨⲞϨ ⲚⲀⲤⲈⲢⲘⲈⲖⲈⲤⲐⲈ ⲀⲚ ⲚⲄⲀⲖⲒⲰⲚ ⲈⲐⲂⲈ ϨⲖⲒ ⲚⲚⲀⲒ.
18 Paweł dość długo pozostał w Koryncie, po czym pożegnał wierzących i wraz z Pryscyllą i Akwilą popłynął do Syrii. W Kenchrach, zgodnie ze złożoną wcześniej obietnicą, ogolił głowę.
ⲓ̅ⲏ̅ⲠⲀⲨⲖⲞⲤ ⲆⲈ ⲈⲦⲀϤϢⲰⲠⲒ ⲚⲔⲈⲘⲎϢ ⲚⲈϨⲞⲞⲨ ϦⲀⲦⲈⲚ ⲚⲒⲤⲚⲎⲞⲨ ⲀϤⲈⲢⲀⲠⲞⲆⲀⲌⲈⲤⲐⲈ ⲚⲰⲞⲨ ⲀϤⲈⲢϨⲰⲦ ⲈⲦⲤⲨⲢⲒⲀ ⲈⲤⲚⲈⲘⲀϤ ⲚϪⲈⲠⲢⲒⲤⲔⲨⲖⲖⲀ ⲚⲈⲘ ⲀⲔⲨⲖⲖⲀⲤ ⲈⲀϤϢⲈⲠ ϪⲰϤ ϦⲈⲚⲔⲈⲚⲬⲢⲈⲈⲤ ⲚⲀϤϦⲈⲚ ⲞⲨⲈⲨⲬⲎ ⲄⲀⲢ ⲠⲈ.
19 Stamtąd udali się do Efezu. Zostawił towarzyszy na statku, a sam wszedł do synagogi i nauczał Żydów.
ⲓ̅ⲑ̅ⲀϤⲒ ⲆⲈ ⲈⲈⲪⲈⲤⲞⲤ ⲞⲨⲞϨ ⲀϤⲤⲈϪⲠ ⲚⲎ ⲘⲘⲀⲨ ⲚⲐⲞϤ ⲆⲈ ⲈⲦⲀϤϢⲈ ⲈϦⲞⲨⲚ ⲈϮⲤⲨⲚⲀⲄⲰⲄⲎ ⲚⲀϤⲤⲀϪⲒ ⲚⲈⲘ ⲚⲒⲒⲞⲨⲆⲀⲒ.
20 Prosili go, żeby został na dłużej, lecz odmówił.
ⲕ̅ⲈⲨⲦⲰⲂϨ ⲆⲈ ⲘⲘⲞϤ ϨⲒⲚⲀ ⲚⲦⲈϤⲈⲢ ⲞⲨⲚⲒϢϮ ⲚⲤⲎⲞⲨ ϦⲀⲦⲞⲦⲞⲨ ⲘⲠⲈϤⲞⲨⲰϢ.
21 —Jeśli Bóg pozwoli, wrócę do was—powiedział, po czym pożegnał się i odpłynął z Efezu.
ⲕ̅ⲁ̅ⲀⲖⲖⲀ ⲀϤⲈⲢⲀⲠⲞⲆⲀⲌⲈⲤⲐⲈ ⲚⲰⲞⲨ ⲈⲀϤϪⲞⲤ ϪⲈ ϮⲚⲀⲔⲞⲦⲦ ϨⲀⲢⲰⲦⲈⲚ ϦⲈⲚⲠⲈⲦⲈϨⲚⲈ ⲪⲚⲞⲨϮ ⲀϤⲈⲢϨⲰⲦ ⲆⲈ ⲈⲂⲞⲖ ϦⲈⲚⲈⲪⲈⲤⲞⲤ
22 Następnie odwiedził kościół w Cezarei. Przekazał wierzącym pozdrowienia i udał się do Antiochii.
ⲕ̅ⲃ̅ⲈⲦⲀϤⲒ ⲆⲈ ⲈϨⲢⲎⲒ ⲈⲔⲈⲤⲀⲢⲒⲀ ⲞⲨⲞϨ ⲈⲦⲀϤⲈⲢⲀⲤⲠⲀⲌⲈⲤⲐⲈ ⲚϮⲈⲔⲔⲖⲎⲤⲒⲀ ⲀϤⲒ ⲈϨⲢⲎⲒ ⲈⲦⲀⲚⲦⲒⲞⲬⲒⲀ.
23 Tam zatrzymał się na pewien czas. Potem jednak znowu wyruszył w podróż, przemierzając Galację i Frygię, gdzie dodawał otuchy wierzącym.
ⲕ̅ⲅ̅ⲞⲨⲞϨ ⲈⲦⲀϤⲈⲢⲞⲨⲤⲎⲞⲨ ⲘⲘⲀⲨ ⲀϤⲒ ⲈⲂⲞⲖ ⲈϤⲤⲒⲚⲒ ⲔⲀⲦⲀ ⲘⲀ ⲚⲦⲈϮⲬⲰⲢⲀ ⲚⲦⲈϮⲄⲀⲖⲀⲦⲒⲀ ⲚⲈⲘ ϮⲪⲢⲒⲔⲒⲀ ⲈϤⲦⲀϪⲢⲞ ⲚⲚⲒⲘⲀⲐⲎ ⲦⲎⲤ ⲦⲎⲢⲞⲨ.
24 Tymczasem do Efezu przybył niejaki Apollos, Żyd z Aleksandrii, który był dobrym mówcą i doskonale znał Pisma.
ⲕ̅ⲇ̅ⲚⲈ ⲞⲨⲞⲚ ⲞⲨⲒⲞⲨⲆⲀⲒ ⲆⲈ ⲠⲈ ⲠⲈϤⲢⲀⲚ ⲠⲈ ⲀⲠⲈⲖⲖⲎⲤ ⲈⲞⲨⲢⲈⲘⲢⲀⲔⲞϮ ⲠⲈ ϦⲈⲚⲠⲈϤⲄⲈⲚⲞⲤ ⲈⲞⲨⲢⲰⲘⲒ ⲠⲈ ⲚⲖⲞⲄⲒⲘⲞⲤ ⲈⲀϤⲈⲢⲔⲀⲦⲀⲚⲦⲀⲚ ⲈⲈⲪⲈⲤⲞⲤⲈ ⲞⲨⲞⲚ ϢϪⲞⲘ ⲘⲘⲞϤ ϦⲈⲚⲚⲒⲄⲢⲀⲪⲎ.
25 Sporo już wiedział o „drodze Pana” i z wielkim zapałem przemawiał na temat Jezusa, choć znał tylko chrzest Jana Chrzciciela.
ⲕ̅ⲉ̅ⲪⲀⲒ ⲚⲈⲀⲨⲈⲢⲔⲀⲐⲎⲔⲒⲚ ⲘⲘⲞϤ ⲈⲠⲒⲘⲰⲒⲦ ⲚⲦⲈⲠϬⲞⲒⲤ ⲞⲨⲞϨ ⲈϤϦⲎⲘ ϦⲈⲚⲠⲒⲠⲚⲈⲨⲘⲀⲚⲀϤⲤⲀϪⲒ ⲞⲨⲞϨ ⲚⲀϤϮⲤⲂⲰ ϦⲈⲚⲞⲨⲦⲀϪⲢⲞ ⲈⲐⲂⲈ ⲒⲎⲤⲞⲨⲤ ⲈⲠⲒⲰⲘⲤ ⲚⲦⲈⲒⲰⲀⲚⲚⲎⲤ ⲘⲘⲀⲨⲀⲦϤ ⲈⲦⲈϤⲤⲰⲞⲨⲚ ⲘⲘⲞϤ.
26 Apollos zaczął odważnie nauczać w synagodze w Efezie. Gdy Pryscylla i Akwila usłyszeli go, zabrali go do siebie i dokładnie przedstawili mu „drogę Boga”.
ⲕ̅ⲋ̅ⲪⲀⲒ ⲆⲈ ⲀϤⲈⲢϨⲎⲦⲤ ⲚⲞⲨⲞⲚϨϤ ⲈⲂⲞⲖ ϦⲈⲚϮⲤⲨⲚⲀⲄⲰⲄⲎ ⲈⲦⲀⲨⲤⲰⲦⲈⲘ ⲈⲢⲞϤ ⲚϪⲈⲠⲢⲒⲤⲔⲨⲖⲖⲀ ⲚⲈⲘ ⲀⲔⲨⲖⲖⲀ ⲀⲨϢⲞⲠϤ ⲈⲢⲰⲞⲨ ⲞⲨⲞϨ ⲀⲨⲦⲀⲘⲞϤ ϦⲈⲚⲞⲨⲦⲀϪⲢⲞ ⲈⲠⲒⲘⲰⲒⲦ ⲚⲦⲈⲪⲚⲞⲨϮ.
27 A ponieważ chciał odwiedzić Achaję, wierzący napisali mu list polecający, aby go tam przyjęto. Po przybyciu, bardzo pomógł wszystkim, którzy zaufali łasce Pana.
ⲕ̅ⲍ̅ⲈϤⲞⲨⲰϢ ⲆⲈ ⲈⲒ ⲈⲂⲞⲖ ⲈϮⲀⲬⲀⲒⲀ ⲀⲨϮⲈⲢⲞⲨⲞⲦ ⲚⲀϤ ⲚϪⲈⲚⲒⲤⲚⲎⲞⲨ ⲀⲨⲤϦⲀⲒ ⲚⲚⲒⲘⲀⲐⲎⲦⲎⲤ ϪⲈ ⲚⲤⲈϢⲞⲠϤ ⲈⲢⲰⲞⲨ ⲪⲀⲒ ⲆⲈ ⲈⲦⲀϤⲒ ⲀϤⲈⲢ ⲞⲨⲚⲞϤⲢⲒ ⲈⲘⲀϢⲰ ⲚⲚⲎ ⲈⲦⲀⲨⲚⲀϨϮ ⲈⲂⲞⲖ ϨⲒⲦⲈⲚ ⲠⲒϨⲘⲞⲦ.
28 Z odwagą dyskutował z tamtejszymi Żydami, publicznie wykazując na podstawie Pisma, że Jezus naprawdę jest Mesjaszem.
ⲕ̅ⲏ̅ⲚⲀϤⲤⲞϨⲒ ⲚⲚⲒⲒⲞⲨⲆⲀⲒ ϦⲈⲚⲞⲨⲦⲀϪⲢⲞ ⲚⲞⲨⲞⲚϨ ⲈⲂⲞⲖ ⲈϤⲦⲀⲘⲞ ⲘⲘⲰⲞⲨ ⲈⲂⲞⲖ ϦⲈⲚⲚⲒⲄⲢⲀⲪⲎ ϪⲈ ⲠⲬⲢⲒⲤⲦⲞⲤ ⲠⲈ ⲒⲎⲤⲞⲨⲤ.

< Dzieje 18 >