I Koryntian 15
1 Przyjaciele, chciałbym wam teraz przypomnieć dobrą nowinę, którą przekazałem wam, którą przyjęliście, której jesteście wierni,
But let me recall to you, brethren, the Good News which I brought you, which you accepted, and on which you are standing,
2 i która daje wam zbawienie—o ile trzymacie się tego, co wam głosiłem. Chyba że uwierzyliście na próżno…
through which also you are obtaining salvation, if you bear in mind the words in which I proclaimed it--unless indeed your faith has been unreal from the very first.
3 Na samym początku przekazałem wam to, co sam przyjąłem, mianowicie że Chrystus umarł za nasze grzechy—zgodnie z zapowiedziami Pisma,
For I repeated to you the all-important fact which also I had been taught, that Christ died for our sins in accordance with the Scriptures;
4 że został pogrzebany, że trzeciego dnia zmartwychwstał—również zgodnie z Pismem,
that He was buried; that He rose to life again on the third day in accordance with the Scriptures,
5 i że ukazał się Piotrowi, a następnie pozostałym Dwunastu.
and was seen by Peter, and then by the Twelve.
6 Później widziało Go równocześnie pięciuset wierzących, z których większość jeszcze żyje—niektórzy jednak już zmarli.
Afterwards He was seen by more than five hundred brethren at once, most of whom are still alive, although some of them have now fallen asleep.
7 Potem Jezus ukazał się Jakubowi i wszystkim innym apostołom.
Afterwards He was seen by James, and then by all the Apostles.
8 Na samym końcu, jakby najmniej godnemu, ukazał się także mnie.
And last of all, as to one of untimely birth, He appeared to me also.
9 Jestem bowiem najmniejszym z apostołów i nie powinienem nawet używać tego tytułu, gdyż prześladowałem kościół Boga.
For I am the least of the Apostles, and am not fit to be called an Apostle--because I persecuted the Church of God.
10 Tylko dzięki Jego łasce jestem więc tym, kim jestem—a łaska ta przyniosła owoce. Trudziłem się o wiele bardziej niż inni—oczywiście nie ja sam, zawsze bowiem Bóg wspierał mnie swoją łaską.
But what I am I am by the grace of God, and His grace bestowed upon me did not prove ineffectual. But I labored more strenuously than all the rest--yet it was not I, but God's grace working with me.
11 Zresztą czy ja, czy inni, i tak głosimy tę samą dobrą nowinę, w którą wy uwierzyliście.
But whether it is I or they, this is the way we preach and the way that you came to believe.
12 Skoro więc głosimy zmartwychwstanie Chrystusa, to dlaczego niektórzy z was twierdzą, że coś takiego jak zmartwychwstanie w ogóle nie istnieje?
But if Christ is preached as having risen from the dead, how is it that some of you say that there is no such thing as a resurrection of the dead?
13 Jeśli nie istnieje, to i Chrystus nie zmartwychwstał.
If there is no such thing as a resurrection of the dead, then Christ Himself has not risen to life.
14 A jeśli On nie zmartwychwstał, to głoszenie dobrej nowiny nie ma sensu—i również wasza wiara jest pozbawiona podstaw.
And if Christ has not risen, it follows that what we preach is a delusion, and that your faith also is a delusion.
15 W takiej sytuacji okazujemy się fałszywymi świadkami, bo twierdzimy, że Bóg ożywił z martwych Chrystusa. A nie mógł tego zrobić, skoro umarli nie zmartwychwstają.
Nay more, we are actually being discovered to be bearing false witness about God, because we have testified that God raised Christ to life, whom He did not raise, if in reality none of the dead are raised.
16 Jeśli umarli nie mogą powstać z martwych, Chrystus też nie zmartwychwstał.
For if none of the dead are raised to life, then Christ has not risen;
17 A jeśli On nie ożył, niepotrzebnie Mu uwierzyliście i, co za tym idzie, nadal jesteście obciążeni waszymi grzechami.
and if Christ has not risen, your faith is a vain thing--you are still in your sins.
18 Ci zaś wierzący, którzy już zmarli, poszli na potępienie.
It follows also that those who have fallen asleep in Christ have perished.
19 Jeżeli nasza nadzieja w Chrystusie dotyczy tylko tego ziemskiego życia, to jesteśmy najbardziej godni pożałowania ze wszystkich ludzi.
If in this present life we have a hope resting on Christ, and nothing more, we are more to be pitied than all the rest of the world.
20 Lecz Chrystus naprawdę zmartwychwstał—jako pierwszy z umarłych!
But, in reality, Christ has risen from among the dead, being the first to do so of those who are asleep.
21 Skoro śmierć przyszła na świat z powodu człowieka—Adama, to również zmartwychwstanie przyjdzie przez Człowieka—Chrystusa.
For seeing that death came through man, through man comes also the resurrection of the dead.
22 Z powodu Adama wszyscy umierają, ale dzięki Chrystusowi wszyscy zmartwychwstaną.
For just as through Adam all die, so also through Christ all will be made alive again.
23 Każdy we właściwym czasie: najpierw powstał z martwych Chrystus, w czasie Jego powrotu ożyją natomiast ci, którzy do Niego należą.
But this will happen to each in the right order--Christ having been the first to rise, and afterwards Christ's people rising at His return.
24 Potem nastąpi koniec i Chrystus przekaże królestwo Bogu Ojcu, a wszelkie władze i potęgi przestaną istnieć.
Later on, comes the End, when He is to surrender the Kingship to God, the Father, when He shall have overthrown all other government and all other authority and power.
25 Chrystus ma bowiem panować do czasu, aż wszyscy Jego przeciwnicy padną u Jego stóp.
For He must continue King until He shall have put all His enemies under His feet.
26 Ostatnim pokonanym wrogiem będzie śmierć.
The last enemy that is to be overthrown is Death;
27 Bóg poddał bowiem wszystko władzy Chrystusa—oczywiście wszystko oprócz siebie samego, bo to On jest Tym, który poddał wszystko Chrystusowi.
for He will have put all things in subjection under His feet. And when He shall have declared that "All things are in subjection," it will be with the manifest exception of Him who has reduced them all to subjection to Him.
28 Gdy więc już wszystko zostanie poddane Synowi Bożemu, wtedy także On przekaże władzę Ojcu, który dał Mu wszystko we władanie. Odtąd Bóg będzie obecny we wszystkich i będzie panował nad wszystkim.
But when the whole universe has been made subject to Him, then the Son Himself will also become subject to Him who has made the universe subject to Him, in order that GOD may be all in all.
29 Co robią ci, którzy przyjmują chrzest za zmarłych? Jeśli umarli w ogóle nie powstaną do życia, to jaki jest sens tego, co robią?
Otherwise what will become of those who got themselves baptized for the dead? If the dead do not rise at all, why are these baptized for them?
30 A my? Po co ciągle narażamy się na niebezpieczeństwa?
Why also do we Apostles expose ourselves to danger every hour?
31 Przyjaciele—moja dumo w Chrystusie Jezusie, naszym Panu!—wiecie przecież, że codziennie ryzykuję życie.
I protest, brethren, as surely as I glory over you--which I may justly do in Christ Jesus our Lord--that I die day by day.
32 Po co, jak niewolnik na arenie, walczyłem z dzikimi bestiami w Efezie? Jeśli umarli nie zmartwychwstają, to: „Jedzmy i pijmy, bo jutro czeka nas śmierć!”
If from merely human motives I have fought with wild beasts in Ephesus, what profit is it to me? If the dead do not rise, let us eat and drink, for tomorrow we are to die.
33 Nie dajcie się oszukać! „Złe towarzystwo prowadzi do rozwiązłości”.
Do not deceive yourselves: "Evil companionships corrupt good morals."
34 Opamiętajcie się i przestańcie grzeszyć! Niektórzy z was w ogóle nie znają Boga! Mówię to, aby was zawstydzić.
Wake from this drunken fit; live righteous lives, and cease to sin; for some have no knowledge of God: I speak thus in order to move you to shame.
35 Ktoś może zapytać: „Jak umarli zmartwychwstaną? W jakich ciałach?”.
But some one will say, "How can the dead rise? And with what kind of body do they come back?"
36 Niemądry człowieku! Żeby jakaś roślina wyrosła, najpierw musi zginąć ziarno, które zostało rzucone w ziemię.
Foolish man! the seed you yourself sow has no life given to it unless it first dies;
37 Nie siejesz przecież tego, co ma wyrosnąć, ale rzucasz w ziemię ziarno tej rośliny, na przykład pszenicy lub czegoś innego.
and as for what you sow, it is not the plant which is to be that you are sowing, but a bare grain, of wheat (it may be) or of something else, and God gives it a body as He has seen fit,
38 A Bóg, zgodnie ze swoją wolą, daje mu nową postać—każdemu rodzajowi ziarna inną.
and to each kind of seed a body of its own.
39 Dotyczy to nie tylko roślin. Inne ciała mają ludzie, inne zwierzęta, inne ptaki, a jeszcze inne ryby.
All flesh is not the same: there is human flesh, and flesh of cattle, of birds, and of fishes.
40 Są ciała niebieskie i ciała ziemskie—każde z nich ma inne piękno.
There are bodies which are celestial and there are bodies which are earthly, but the glory of the celestial ones is one thing, and that of the earthly ones is another.
41 Słońce ma swój blask, inne światło daje jednak księżyc, a jeszcze inne gwiazdy. A nawet one różnią się między sobą.
There is one glory of the sun, another of the moon, and another of the stars; for star differs from star in glory.
42 Podobnie jest ze zmartwychwstaniem. Posiane jest ciało śmiertelne, a zmartwychwstanie ciało nieśmiertelne.
It is the same with the resurrection of the dead. The body is sown in a state of decay, it is raised free from decay;
43 Posiane jest ciało materialne—słabe i sprawiające wiele kłopotów,
it is sown in dishonor, it is raised in glory; it is sown in weakness, it is raised in power;
44 a zmartwychwstanie ciało duchowe—pełne mocy i wspaniałe! Istnieją bowiem ciała materialne i ciała duchowe.
an animal body is sown, a spiritual body is raised. As surely as there is an animal body, so there is also a spiritual body.
45 Pismo mówi: „Adam, pierwszy człowiek, stał się istotą mającą życie”. Ale ostatni „Adam”—czyli Jezus—stał się duchem dającym życie!
In the same way also it is written, "The first man Adam became a living animal"; the last Adam is a life-giving Spirit.
46 Najpierw przyszedł ten, który miał ciało ziemskie. Potem dopiero przyszedł Ten, który ma ciało duchowe.
Nevertheless, it is not what is spiritual that came first, but what is animal; what is spiritual came afterwards.
47 Adam, pierwszy człowiek, przyszedł z ziemi. Jezus, drugi Człowiek, przyszedł z nieba.
The first man is a man of earth, earthy; the second man is from Heaven.
48 Ci, którzy żyją na ziemi, mają ciało podobne do Adama, człowieka z ziemi. Ci jednak, którzy należą do nieba, otrzymają ciała podobne do Jezusa, Człowieka z nieba.
What the earthy one is, that also are those who are earthy; and what the heavenly One is, that also are those who are heavenly.
49 Teraz jesteśmy podobni do ziemskiego Adama, ale będziemy podobni do niebiańskiego Chrystusa.
And as we have borne a resemblance to the earthy one, let us see to it that we also bear a resemblance to the heavenly One.
50 Zapewniam was, przyjaciele, że nikt nie wejdzie do królestwa Bożego w ludzkim, śmiertelnym ciele—to, co jest doczesne, nie może bowiem stać się częścią tego, co jest wieczne.
But this I tell you, brethren: our mortal bodies cannot inherit the Kingdom of God, nor will what is perishable inherit what is imperishable.
51 Pragnę wam jednak zdradzić wspaniałą tajemnicę: Nie wszyscy umrzemy, ale wszyscy otrzymamy nowe ciała.
I tell you a truth hitherto kept secret: we shall not all sleep, but we shall all be changed,
52 Stanie się to w jednej chwili, w mgnieniu oka, przy dźwięku ostatniej trąby. Gdy ona zabrzmi, zmarli powstaną do życia w nieśmiertelnych ciałach, a my, żywi, również otrzymamy nowe ciała.
in a moment, in the twinkling of an eye, at the sounding of the last trumpet; for the trumpet will sound, and the dead will be raised incapable of decay, and we shall be changed.
53 Bo to, co jest doczesne i śmiertelne, musi zostać zastąpione tym, co wieczne i nieśmiertelne.
For so it must be: this perishable nature must clothe itself with what is imperishable, and this mortality must clothe itself with immortality.
54 Gdy więc nasze doczesne i śmiertelne ciała przemienią się w ciała wieczne i nieśmiertelne, wypełnią się słowa Pisma: „Zwycięstwo pochłonęło śmierć.
But when this perishable nature has put on what is imperishable, and this mortality has put on immortality, then will the words of Scripture be fulfilled, "Death has been swallowed up in victory."
"Where, O death, is thy victory? Where, O death, is thy sting?" (Hadēs g86)
56 Żądłem, którym śmierć zaatakowała ludzi, jest grzech, a Prawo ujawniło siłę grzechu.
Now sin is the sting of death, and sin derives its power from the Law;
57 Dziękujmy jednak Bogu za to, że posłał Jezusa Chrystusa, naszego Pana, i pozwolił nam odnieść zwycięstwo!
but God be thanked who gives us the victory through our Lord Jesus Christ!
58 Moi kochani przyjaciele, bądźcie wytrwali i nieugięci, nieustannie oddani pracy dla Pana. I pamiętajcie, że wasz wysiłek jest cenny w Jego oczach i nie pójdzie na marne.
Therefore, my dear brethren, be firm, unmovable, busily occupied at all times in the Lord's work, knowing that your toil is not fruitless in the Lord.
