< Matayu 12 >
1 Shipindi shilii Yesu kaweriti kankugendagenda kupitira mumalambu ga nganu lishaka lya Kwoyera. Wafundwa wakuwi waweriti na njala, su wanjiti kubenanga mikunguwi ya nganu na waliya mpunji.
En aquel tiempo Jesús pasó por los sembrados un sábado. Sus discípulos tenían hambre y comenzaron a arrancar espigas y comer.
2 Mafalisayu pawawoniti hangu, wamgambira Yesu, “Guloli, wafundwa waku watenda shitwatira ashi shashibeliritwi kushitenda mulishaka lya Kwoyera.”
Cuando los fariseos vieron esto le dijeron: Mira, tus discípulos hacen lo que no es lícito en sábado.
3 Yesu kawankula, “Hashi, mwenibetuli ntambu yakatenditi Dawudi pamuhera na wayaguwi pawaweriti na njala?
Él les contestó: ¿No han leído ustedes lo que hizo David y los que estaban con él cuando tuvo hambre,
4 Yomberi kingiriti Mnumba ya Mlungu pamuhera na wayaguwi waliya mabumunda gawamtambikiriti Mlungu, ata hangu ileweleritwi mu Lilagaliru kwa womberi kuliya mabumunda galii, ira watambika wa Numba ya Mlungu gweka yawu wafiruwa kugaliya.
cómo entró en la Casa de Dios, y comieron los Panes de la Presentación, de los cuales no le era lícito comer a él ni a los que estaban con él, sino solo a los sacerdotes?
5 Ama mwenibetuli Mumalagaliru ga Musa kuwera kila lishaka lya kwoyera, wakulu wa Mnumba nkulu ya Mlungu watenda ndiri malagaliru ga kwoyera, kumbiti walihola ndiri kuwera watenda kosa?
¿O no leyeron en la Ley que los sábados los sacerdotes en el Templo profanan el sábado, y no son culpables?
6 Nukugambirani mwenga kuwera panu kwana mkulu kuliku Numba nkulu ya Mlungu.
Pues les digo que Alguien mayor que el Templo está aquí.
7 Malembu mananagala galembwa, ‘Nfira lusungu na nfira ndiri tambiku.’ Handa muvimana nakaka kuwera mana ya visoweru avi, mekawatozi ndiri wantu yawahera likosa,
Si ustedes hubieran comprendido qué significa esto: Misericordia quiero, y no sacrificio, no habrían condenado a los inocentes,
8 su Mwana gwa Muntu ndo Mtuwa gwa lishaka lya kwoyera”
porque el Hijo del Hombre es Señor del sábado.
9 Yesu kawukiti palii na kagenditi kwingira munumba ya Mlungu.
Cuando pasó de allí entró en la congregación de ellos.
10 Kuweriti na muntu yakaweriti na liwoku lyalilewelekiti. Su wantu wamkosiyiti Yesu, “Hashi, iherepa kumponiziya muntu mulishaka lya Kwoyera?” Womberi wamkosiyiti hangu su wapati kumsitaki.
Ahí estaba un hombre que tenía una mano paralizada, y para acusarlo, le preguntaron: ¿Es lícito sanar en sábado?
11 Yesu kawankula, “Handa kwana yumu gwenu kana kondolu na kaguwiriti mulirindi mulishaka lya Kwoyera? Hashi, hakamkoli ndiri na kumlaviya?”
Él les contestó: ¿Quién de ustedes tiene una oveja, y si ésta cae en un hoyo en sábado, no le echa mano y la saca?
12 Na muntu kana mana nentu kuliku kondolu! Su Lilagaliru lyetu litulekeziya kutenda gaherepa mulishaka lya kwoyera.
¡Cuánto más vale un hombre que una oveja! De manera que es lícito hacer bien los sábados.
13 Shakapanu Yesu kamgambira muntu ulii yakalewelekiti liwoku, “Gutalipisiyi liwoku lyaku.” Yomberi katalipisiya liwoku na liwera likomu gambira liwoku limonga.
Y dijo al hombre: Extiende tu mano. Y [la] extendió y quedó sana como la otra.
14 Su Mafalisayu walawa kunja na waligambiziyana ntambu ya kumlaga Yesu.
Cuando salieron los fariseos tramaron un plan contra Él para que lo mataran.
15 Yesu pakapikaniriti shitwatira shilii, kawuka pahala paliya na lipinga likulu lya wantu limgenderiti. Kawaponiziya woseri yawaweriti walweli,
Cuando Jesús supo [esto] se apartó de allí. Pero muchos lo siguieron, y los sanó a todos.
16 na kawalewelera nawamgambira muntu yoseri kuusu mweni.
Les advirtió que no manifestaran Quién era Él,
17 Katenditi aga su katendi galii gakatakuliti Isaya mbuyi gwa Mlungu gaweri ganakaka,
para que se cumpliera lo dicho por medio del profeta Isaías:
18 “Ayu ndo ntumini gwangu, yanumsyaguriti, Yumu yanumfira na kupitira mweni ndo nherepeziwa. Hanumjegi Rohu gwangu kwakuwi, Na hambweri kutoza kwangu kwa isi zimonga.
Aquí está mi Esclavo, a Quien escogí, mi Amado, en Quien mi alma se complació. Pondré mi Espíritu sobre Él, y anunciará juicio a los gentiles.
19 Hapeni kaweri na ukakatala, ama kubotanga, Ama liziwu lyakuwi kupikana mu mitaa.
No contenderá, ni voceará. Ninguno oirá su voz en las plazas.
20 Hapeni kalumegi ludenki, Ama lutambi lutuma lyosi hapeni kaluzimi. Mpaka kavitendi vilii vyavimfiriziya Mlungu vitendi lihengu,
No quebrará una caña desgastada, ni apagará la mecha ahumada hasta que saque el juicio a victoria.
21 Na kupitira yomberi wantu woseri hawaweri na litumbiru.”
En su Nombre esperarán los gentiles.
22 Shakapanu wantu wamu wamjegiriti Yesu muntu yakaweriti kana lwisi viraa bubu toziya kaweriti na shamshera. Yesu kamuponiziyiti muntu ulii, su kaweziti kutakula na kuwona.
Entonces le llevaron un endemoniado ciego y mudo. Lo sanó de manera que el mudo hablaba y veía.
23 Lipinga lya wantu lilikangasha ntambu yakatenditi Yesu. Womberi wakosiya, “Hashi, iwezekana ayu kuwera Mwana gwa Dawudi?”
Toda la multitud se asombraba y decía: ¿No será Éste el Hijo de David?
24 Mafalisayu pawapikaniriti aga, wawankula, “Yomberi kawawinga washamshera hera toziya mkulu gwa washamshera Belizebuli kamupiti makakala kutenda hangu.”
Pero cuando los fariseos [lo] oyeron, dijeron: Éste no echa fuera los demonios sino por Beelzebul, jefe de los demonios.
25 Yesu kavimaniti galii gawalihola, su kawagambira, “Ufalumi woseri waupalanganikiti muvipinga vipinga na kulikomanga weni, hapeni ulikali shipindi shitali. Na lushi lwoseri ama kaya yayipalanganika muvipinga vipinga na kulikomanga yeni haiguwi.
Como [Jesús] conoció sus pensamientos, les dijo: Todo reino dividido contra él mismo es asolado, y toda ciudad o casa dividida contra ella misma, no se mantendrá firme.
26 Handa shipinga shimu pashilikomanga na shipinga shimonga muufalumi wa Shetani, toziya vipalanganika kala muvipinga na ufalumi awu hauguwi!
Entonces, si Satanás echa fuera a Satanás, se dividió contra él mismo. ¿Cómo, pues, permanecerá su reino?
27 Mwenga mlonga handa nuwawinga washamshera toziya Belizebuli kanupiti makakala ga kutenda hangu. Hashi, ndo gaa yakawapanani wafata wenu makakala ga kuwawinga washamshera? Su wafata wenu hawaweri watoza wenu!
Si Yo echo fuera los demonios por Beelzebul, ¿por quién los echan los hijos de ustedes? Por tanto ellos serán sus jueces.
28 Kumbiti paiwera nankuwawinga washamshera kwa likakala lya Rohu gwa Mlungu, muvimana handa Ufalumi wa Mlungu usoka kala kwa mwenga.
Pero si por el Espíritu de Dios Yo echo fuera los demonios, entonces el reino de Dios vino a ustedes.
29 “Kwahera muntu yakaweza kwingira mnumba ya muntu kana likakala na kumpoka ulunda wakuwi, mpaka kamtawi huti muntu yakawera na likakala, shakapanu hakawezi kumpoka ulunda wakuwi.
¿O cómo puede alguno entrar en la casa del fuerte y saquear sus bienes, si primero no ata al fuerte? Entonces saqueará su casa.
30 “Yoseri yakawera pamuhera ndiri na neni, kalekanira na neni na yoseri yakantyanga ndiri kujojinira ndo nakaka kankupalasiya.
El que no está conmigo, está contra Mí, y el que no recoge conmigo, desparrama.
31 Na nuwagambirani kuwera wantu wankulekiziwa vidoda na vintu vidoda vyawatakula, kumbiti muntu yoseri yakamwigilanga Rohu Mnanagala hapeni kalekiziwi.
Por tanto les digo: Todo pecado y blasfemia se perdonará a los hombres, pero la blasfemia contra el Espíritu no será perdonada.
32 Muntu yoseri yakamwigilanga Mwana gwa Muntu hakalekiziwi, kumbiti muntu yoseri yakamwigilanga Rohu Mnanagala hapeni kalekiziwi mashaka goseri.” (aiōn )
Cualquiera que diga una palabra contra el Hijo del Hombre, le será perdonada. Pero al que hable contra el Espíritu Santo, no le será perdonado, ni en este siglo ni en el venidero. (aiōn )
33 “Mgutendi mtera guweri guherepa na mabwajubwaju gakuwi hagaherepi ama mgutendi mtera guweri gudoda na mabwajubwaju gakuwi hagaweri madoda toziya mtera gumanikana kulawirana na mabwajubwaju gakuwi.
Cultiven el árbol bueno y su fruto [será] bueno, o cultiven el árbol malo y su fruto [será] malo, porque por el fruto se conoce el árbol.
34 Mwenga ndo mleru gwa njoka! Muweza hashi kutakula vitwatira viheri shipindi mwenga mwawadoda? Muntu katakula galii gamemiti mumoyu mwakuwi.
¡Generación de víboras! ¿Cómo pueden ustedes hablar cosas buenas puesto que son malos? Porque de lo que abunda en el corazón habla la boca.
35 Muntu muheri kalaviya vitwatira viheri kulawa mumoyu mwakuwi, kumbiti muntu mdoda kalaviya vitwatira vidoda mumoyu mwakuwi.
El hombre bueno, del tesoro bueno saca cosas buenas, y el hombre malo, del tesoro malo saca cosas malas.
36 “Su mwana unakaka kuwera mulishaka lya kutoza kila muntu hakawankuli kila shisoweru shakatakuliti.
Y les digo que los hombres darán cuenta en el día del juicio de toda palabra ociosa que hablen.
37 Visoweru vyaku havikutozi kuwera gumfiriziya Mlungu ama gwamuntu mdoda.”
Porque por tus palabras serás justificado, y por tus palabras serás condenado.
38 Wafunda wamu wa Malagaliru na Mafalisayu wamu wamgambira Yesu, “mfunda tufira gutulanguziyi mauzauza kulawa kumpindi kwa Mlungu.”
Entonces los escribas y fariseos le contestaron: Maestro, deseamos ver una señal de Ti.
39 Yesu kawankula, “Shiyiwuku shikondola na shashihera uwaminika kulongolu kwa Mlungu! Mfira mauzauza, kumbiti hapeni mpananwi liuzauza lyoseri lilii ira hampananwi liuzauza lya Yona mbuyi gwa Mlungu.
Pero Él les respondió: Una generación malvada y adúltera demanda señal milagrosa, pero no le será dada otra señal que la señal del profeta Jonás.
40 Ntambu ira ayi Yona kalikaliti mashaka matatu paliwala na pashiru mumtima gwa somba, su Mwana gwa Muntu hakalikali vira mashaka matatu paliwala na pashiru mngati pasi pa isi.
Porque como Jonás estaba en el vientre del gran pez tres días y tres noches, así estará el Hijo del Hombre en el corazón de la tierra tres días y tres noches.
41 Mulishaka lya kutoza, wantu wa Ninawi hawagoloki pamuhera na shiyiwuku ashi na womberi hawashitozi. Toziya wantu wa Ninawi walekiti vidoda vyawatenditi pawampikaniriti Yona pakabwera, kumbiti panu kwana shitwatila shikulu kuliku Yona.
Los varones de Nínive se levantarán en el juicio contra esta generación y la condenarán, porque se arrepintieron ante la predicación de Jonás. Y en este lugar está [Alguien] mayor que Jonás.
42 Malikiya gwa kusika hakalawili shipindi shiyiwuku ashi pashitozwa na yomberi hakashitozi. Toziya mweni kagenditi mwanja kulawa kutali, kiziti kuvipikinira visoweru vya luhala lwa mfalumi Selemani, kumbiti panu kwana mkulu kuliku Selemani!”
Una reina del Sur se levantará en el juicio contra esta generación y la condenará, porque vino desde los confines de la tierra para oír la sabiduría de Salomón. Y en este lugar está [Alguien] mayor que Salomón.
43 “Shamshera pakamlawa muntu, kagenda kuyerayera kushiwala pakasakula pahala pa kwoyera. Handa pakapata ndiri,
Ahora bien, cuando el espíritu impuro sale del hombre, se va por lugares secos y busca reposo, pero no [lo] halla
44 hakalitakuziyi mweni, ‘Hambuyi mnumba mwangu mwandawiti.’ Su pakawuya na kwona numba yahera shintu na wayifyagira na kuherepeziwa.
y dice: Volveré a mi casa de donde salí. Al llegar la halla desocupada, barrida y en orden.
45 Shakapanu kagenda na kuwatola washamshera wamonga saba wadoda kuliku mweni bnb na woseri wiza kumwingira muntu ayu. Su ntambu ya muntu ayu iwera idoda kuliku payiweriti kwanja. Ntambu ayi hayiwalawili wantu wa mashaka aga yawatenda vidoda.”
Entonces va, toma consigo otros siete espíritus peores que él, entran y viven allí. Y el estado final de aquel hombre es peor que el primero. Así también acontecerá a esta generación perversa.
46 Yesu pakaweriti kankali kankuyowera na wantu, mawu na walongu wakuwi wasokiti. Wagolokiti kunja na waluwa kuyowera na yomberi.
Mientras Él aún hablaba a la multitud, la madre [de Él] y sus hermanos estaban afuera y querían hablarle.
47 Su muntu yumu palii kamgambira Yesu, “Guloli, mawu gwaku na walongu waku wakunja wafira wayoweri na gwenga.”
Alguien le dijo: Mira, tu madre y tus hermanos están afuera y quieren hablarte.
48 Yesu kawankula, “Hashi, mawu gwangu ndo gaa? Hashi, walongu wangu washina gaa?”
Pero Él respondió: ¿Quién es mi madre, y quiénes son mis hermanos?
49 Shakapanu kawalanguziya kwa liwoku lyakuwi wafundwa wakuwi na kulonga, “Mloli! Awa ndo mawu gwangu na walongu waneni!
Extendió su mano sobre sus discípulos y dijo: Aquí están mi madre y mis hermanos.
50 Muntu yoseri yakatenda vilii vyakafira Tati gwangu gwa kumpindi, ayu ndo mlongu gwangu na dada gwangu na mawu gwangu.”
Porque cualquiera que hace la voluntad de mi Padre celestial es mi hermano, hermana y madre.