امثال 1
| امثال سلیمان، پادشاه اسرائیل، که پسر داوود بود: | 1 |
Parabolæ Salomonis, filii David, regis Israel.
| این امثال به شما کمک خواهند کرد تا حکمت و ادب بیاموزید و بتوانید سخنان پرمغز را درک کنید. | 2 |
Ad sciendam sapientiam, et disciplinam:
| آنها به شما یاد خواهند داد چگونه رفتار عاقلانه داشته باشید و با صداقت و عدالت و انصاف عمل کنید. | 3 |
ad intelligenda verba prudentiæ: et suscipiendam eruditionem doctrinæ, iustitiam, et iudicium, et æquitatem:
| این امثال به جاهلان حکمت می‌بخشند و به جوانان فهم و بصیرت. | 4 |
ut detur parvulis astutia, adolescenti scientia, et intellectus.
| با شنیدن و درک این امثال، حتی دانایان داناتر می‌شوند و دانشمندان چاره اندیشی کسب می‌کنند تا بتوانند معانی گفتار پیچیدهٔ حکیمان را بفهمند. | 5 |
Audiens, sapiens sapientior erit: et intelligens gubernacula possidebit.
| 6 |
Animadvertet parabolam, et interpretationem, verba sapientum, et ænigmata eorum.
| ترس خداوند سرآغاز دانش است. کسی که حکمت و ادب را خوار می‌شمارد، جاهل است. | 7 |
Timor Domini principium sapientiæ. Sapientiam, atque doctrinam stulti despiciunt.
| ای جوان، نصیحت پدرت را بشنو و از تعلیم مادرت رویگردان نشو، | 8 |
Audi, fili mi, disciplinam patris tui, et ne dimittas legem matris tuæ:
| زیرا سخنان ایشان مانند تاج و جواهر، سیرت تو را زیبا خواهند ساخت. | 9 |
ut addatur gratia capiti tuo, et torques collo tuo.
| وقتی گناهکاران تو را وسوسه می‌کنند، تسلیم نشو. | 10 |
Fili mi, si te lactaverint peccatores, ne acquiescas eis.
| اگر آنها به تو بگویند: «بیا در کمین مردم بنشینیم و آنها را بکشیم | 11 |
Si dixerint: Veni nobiscum, insidiemur sanguini, abscondamus tendiculas contra insontem frustra:
| و مانند قبر، آنها را ببلعیم و از هستی ساقط کنیم؛ (Sheol h7585) | 12 |
deglutiamus eum sicut infernus viventem, et integrum quasi descendentem in lacum. (Sheol h7585)
| از این راه ما اشیاء قیمتی فراوان به چنگ خواهیم آورد و خانه‌های خود را از این غنایم پر خواهیم ساخت؛ | 13 |
Omnem pretiosam substantiam reperiemus, implebimus domos nostras spoliis.
| هر چه به دست بیاوریم به تساوی بین خود تقسیم خواهیم کرد؛ پس بیا و با ما همدست شو!» | 14 |
Sortem mitte nobiscum, marsupium unum sit omnium nostrum.
| پسرم تو با آنها نرو و خود را از چنین افرادی دور نگه دار؛ | 15 |
Fili mi, ne ambules cum eis, prohibe pedem tuum a semitis eorum.
| زیرا آنها همیشه در پی گناه و قتل هستند. | 16 |
Pedes enim illorum ad malum currunt, et festinant ut effundant sanguinem.
| یک پرنده وقتی می‌بیند برایش دام گذاشته‌اند، از آن دوری می‌کند. | 17 |
Frustra autem iacitur rete ante oculos pennatorum.
| ولی این افراد چنین نیستند. آنها خودشان را به دام می‌اندازند و با دست خود گور خود را می‌کنند. | 18 |
Ipsi quoque contra sanguinem suum insidiantur, et moliuntur fraudes contra animas suas.
| این است سرنوشت تمام کسانی که در پی سود نامشروع هستند. چنین اشخاص خود را نابود می‌کنند. | 19 |
Sic semitæ omnis avari, animas possidentium rapiunt.
| حکمت در کوچه‌ها ندا می‌دهد. | 20 |
Sapientia foris prædicat, in plateis dat vocem suam:
| مردم را که در سر چهارراه‌ها و نزد دروازهٔ شهر جمع شده‌اند صدا کرده، می‌گوید: | 21 |
in capite turbarum clamitat, in foribus portarum urbis profert verba sua, dicens:
| «ای نادانان! تا کی می‌خواهید نادان بمانید؟ تا کی می‌خواهید دانایی را مسخره کنید و از آن متنفر باشید؟ | 22 |
Usquequo parvuli diligitis infantiam, et stulti ea, quæ sibi sunt noxia, cupient, et imprudentes odibunt scientiam?
| بیایید و مشورت مرا بپذیرید، و من روح خود را بر شما نازل خواهم کرد و شما را دانا خواهم ساخت. | 23 |
Convertimini ad correptionem meam: en proferam vobis spiritum meum, et ostendam vobis verba mea.
| «بارها شما را صدا کردم ولی توجه نکردید، التماس نمودم اما اعتنا ننمودید. | 24 |
Quia vocavi, et renuistis: extendi manum meam, et non fuit qui aspiceret.
| شما نصیحت و نکوهش مرا نپذیرفتید. | 25 |
Despexistis omne consilium meum, et increpationes meas neglexistis.
| من نیز به مصیبت شما خواهم خندید، و هنگامی که بلا دامنگیرتان شود شما را مسخره خواهم کرد، | 26 |
Ego quoque in interitu vestro ridebo, et subsannabo, cum vobis id, quod timebatis, advenerit.
| آری، وقتی بلا مانند طوفان شما را فرا گیرد و مصیبت مثل گردباد شما را احاطه کند، و سختی و بدبختی شما را از پای درآورد. | 27 |
Cum irruerit repentina calamitas, et interitus quasi tempestas ingruerit: quando venerit super vos tribulatio, et angustia:
| «هنگامی که آنها فریاد برآورند، به دادشان نخواهم رسید، و اگرچه با اشتیاق به دنبالم بگردند، مرا نخواهند یافت؛ | 28 |
Tunc invocabunt me, et non exaudiam: mane consurgent, et non invenient me:
| زیرا از دانایی متنفر بوده‌اند و از خداوند اطاعت نکرده‌اند. | 29 |
eo quod exosam habuerint disciplinam, et timorem Domini non susceperint,
| نصیحت مرا گوش نگرفته‌اند و نکوهش مرا نپذیرفته‌اند. | 30 |
nec acquieverint consilio meo, et detraxerint universæ correptioni meæ.
| بنابراین ثمرهٔ راهی را که در پیش گرفته‌اند خواهند دید. | 31 |
Comedent igitur fructus viæ suæ, suisque consiliis saturabuntur.
| زیرا سرکشی احمقان، ایشان را خواهد کشت و بی‌خیالی نادانان آنها را از پای در خواهد آورد. | 32 |
Aversio parvulorum interficiet eos, et prosperitas stultorum perdet illos.
| ولی همهٔ کسانی که به من گوش دهند، از هیچ بلایی نخواهند ترسید و در امنیت زندگی خواهند کرد.» | 33 |
Qui autem me audierit, absque terrore requiescet, et abundantia perfruetur, timore malorum sublato.
