امثال 1

1 امثال سلیمان، پادشاه اسرائیل، که پسر داوود بود:

Proverbs of Solomon, son of David, king of Israel:

2 این امثال به شما کمک خواهند کرد تا حکمت و ادب بیاموزید و بتوانید سخنان پرمغز را درک کنید.

For knowing wisdom and instruction, For understanding sayings of intelligence,

3 آنها به شما یاد خواهند داد چگونه رفتار عاقلانه داشته باشید و با صداقت و عدالت و انصاف عمل کنید.

For receiving the instruction of wisdom, Righteousness, judgment, and uprightness,

4 این امثال به جاهلان حکمت می‌بخشند و به جوانان فهم و بصیرت.

For giving to simple ones — prudence, To a youth — knowledge and discretion.

5 با شنیدن و درک این امثال، حتی دانایان داناتر می‌شوند و دانشمندان چاره اندیشی کسب می‌کنند تا بتوانند معانی گفتار پیچیدهٔ حکیمان را بفهمند.

(The wise doth hear and increaseth learning, And the intelligent doth obtain counsels.)

6

For understanding a proverb and its sweetness, Words of the wise and their acute sayings.

7 ترس خداوند سرآغاز دانش است. کسی که حکمت و ادب را خوار می‌شمارد، جاهل است.

Fear of Jehovah [is] a beginning of knowledge, Wisdom and instruction fools have despised!

8 ای جوان، نصیحت پدرت را بشنو و از تعلیم مادرت رویگردان نشو،

Hear, my son, the instruction of thy father, And leave not the law of thy mother,

9 زیرا سخنان ایشان مانند تاج و جواهر، سیرت تو را زیبا خواهند ساخت.

For a graceful wreath [are] they to thy head, And chains to thy neck.

10 وقتی گناهکاران تو را وسوسه می‌کنند، تسلیم نشو.

My son, if sinners entice thee be not willing.

11 اگر آنها به تو بگویند: «بیا در کمین مردم بنشینیم و آنها را بکشیم

If they say, 'Come with us, we lay wait for blood, We watch secretly for the innocent without cause,

12 و مانند قبر، آنها را ببلعیم و از هستی ساقط کنیم؛ (Sheol h7585)

We swallow them as Sheol — alive, And whole — as those going down [to] the pit, (Sheol h7585)

13 از این راه ما اشیاء قیمتی فراوان به چنگ خواهیم آورد و خانه‌های خود را از این غنایم پر خواهیم ساخت؛

Every precious substance we find, We fill our houses [with] spoil,

14 هر چه به دست بیاوریم به تساوی بین خود تقسیم خواهیم کرد؛ پس بیا و با ما همدست شو!»

Thy lot thou dost cast among us, One purse is — to all of us.'

15 پسرم تو با آنها نرو و خود را از چنین افرادی دور نگه دار؛

My son! go not in the way with them, Withhold thy foot from their path,

16 زیرا آنها همیشه در پی گناه و قتل هستند.

For their feet to evil do run, And they haste to shed blood.

17 یک پرنده وقتی می‌بیند برایش دام گذاشته‌اند، از آن دوری می‌کند.

Surely in vain is the net spread out before the eyes of any bird.

18 ولی این افراد چنین نیستند. آنها خودشان را به دام می‌اندازند و با دست خود گور خود را می‌کنند.

And they for their own blood lay wait, They watch secretly for their own lives.

19 این است سرنوشت تمام کسانی که در پی سود نامشروع هستند. چنین اشخاص خود را نابود می‌کنند.

So [are] the paths of every gainer of dishonest gain, The life of its owners it taketh.

20 حکمت در کوچه‌ها ندا می‌دهد.

Wisdom in an out-place crieth aloud, In broad places she giveth forth her voice,

21 مردم را که در سر چهارراه‌ها و نزد دروازهٔ شهر جمع شده‌اند صدا کرده، می‌گوید:

At the head of the multitudes she calleth, In the openings of the gates, In the city her sayings she saith:

22 «ای نادانان! تا کی می‌خواهید نادان بمانید؟ تا کی می‌خواهید دانایی را مسخره کنید و از آن متنفر باشید؟

'Till when, ye simple, do ye love simplicity? And have scorners their scorning desired? And do fools hate knowledge?

23 بیایید و مشورت مرا بپذیرید، و من روح خود را بر شما نازل خواهم کرد و شما را دانا خواهم ساخت.

Turn back at my reproof, lo, I pour forth to you my spirit, I make known my words with you.

24 «بارها شما را صدا کردم ولی توجه نکردید، التماس نمودم اما اعتنا ننمودید.

Because I have called, and ye refuse, I stretched out my hand, and none is attending,

25 شما نصیحت و نکوهش مرا نپذیرفتید.

And ye slight all my counsel, And my reproof ye have not desired.

26 من نیز به مصیبت شما خواهم خندید، و هنگامی که بلا دامنگیرتان شود شما را مسخره خواهم کرد،

I also in your calamity do laugh, I deride when your fear cometh,

27 آری، وقتی بلا مانند طوفان شما را فرا گیرد و مصیبت مثل گردباد شما را احاطه کند، و سختی و بدبختی شما را از پای درآورد.

When your fear cometh as destruction, And your calamity as a hurricane doth come, When on you come adversity and distress.

28 «هنگامی که آنها فریاد برآورند، به دادشان نخواهم رسید، و اگرچه با اشتیاق به دنبالم بگردند، مرا نخواهند یافت؛

Then they call me, and I do not answer, They seek me earnestly, and find me not.

29 زیرا از دانایی متنفر بوده‌اند و از خداوند اطاعت نکرده‌اند.

Because that they have hated knowledge, And the fear of Jehovah have not chosen.

30 نصیحت مرا گوش نگرفته‌اند و نکوهش مرا نپذیرفته‌اند.

They have not consented to my counsel, They have despised all my reproof,

31 بنابراین ثمرهٔ راهی را که در پیش گرفته‌اند خواهند دید.

And they eat of the fruit of their way, And from their own counsels they are filled.

32 زیرا سرکشی احمقان، ایشان را خواهد کشت و بی‌خیالی نادانان آنها را از پای در خواهد آورد.

For the turning of the simple slayeth them, And the security of the foolish destroyeth them.

33 ولی همهٔ کسانی که به من گوش دهند، از هیچ بلایی نخواهند ترسید و در امنیت زندگی خواهند کرد.»

And whoso is hearkening to me dwelleth confidently, And [is] quiet from fear of evil!'

King Solomon in Old Age