امثال 1

1 امثال سلیمان، پادشاه اسرائیل، که پسر داوود بود:

THE PROVERBS of Solomon the son of David, king of Israel;

2 این امثال به شما کمک خواهند کرد تا حکمت و ادب بیاموزید و بتوانید سخنان پرمغز را درک کنید.

To know wisdom and instruction; to comprehend the words of understanding;

3 آنها به شما یاد خواهند داد چگونه رفتار عاقلانه داشته باشید و با صداقت و عدالت و انصاف عمل کنید.

To receive the discipline of wisdom, justice, and right, and equity;

4 این امثال به جاهلان حکمت می‌بخشند و به جوانان فهم و بصیرت.

To give prudence to the simple, to the young man knowledge and discretion;

5 با شنیدن و درک این امثال، حتی دانایان داناتر می‌شوند و دانشمندان چاره اندیشی کسب می‌کنند تا بتوانند معانی گفتار پیچیدهٔ حکیمان را بفهمند.

That the wise man may hear, and increase in learning, and the man of understanding may attain unto wise counsels;

6

To understand a proverb, and a figure; the words of the wise, and their dark sayings.

7 ترس خداوند سرآغاز دانش است. کسی که حکمت و ادب را خوار می‌شمارد، جاهل است.

The fear of the LORD is the beginning of knowledge; but the foolish despise wisdom and discipline.

8 ای جوان، نصیحت پدرت را بشنو و از تعلیم مادرت رویگردان نشو،

Hear, my son, the instruction of thy father, and forsake not the teaching of thy mother;

9 زیرا سخنان ایشان مانند تاج و جواهر، سیرت تو را زیبا خواهند ساخت.

For they shall be a chaplet of grace unto thy head, and chains about thy neck.

10 وقتی گناهکاران تو را وسوسه می‌کنند، تسلیم نشو.

My son, if sinners entice thee, consent thou not.

11 اگر آنها به تو بگویند: «بیا در کمین مردم بنشینیم و آنها را بکشیم

If they say: 'Come with us, let us lie in wait for blood, let us lurk for the innocent without cause;

12 و مانند قبر، آنها را ببلعیم و از هستی ساقط کنیم؛ (Sheol h7585)

Let us swallow them up alive as the grave, and whole, as those that go down into the pit; (Sheol h7585)

13 از این راه ما اشیاء قیمتی فراوان به چنگ خواهیم آورد و خانه‌های خود را از این غنایم پر خواهیم ساخت؛

We shall find all precious substance, we shall fill our houses with spoil;

14 هر چه به دست بیاوریم به تساوی بین خود تقسیم خواهیم کرد؛ پس بیا و با ما همدست شو!»

Cast in thy lot among us; let us all have one purse' —

15 پسرم تو با آنها نرو و خود را از چنین افرادی دور نگه دار؛

My son, walk not thou in the way with them, restrain thy foot from their path;

16 زیرا آنها همیشه در پی گناه و قتل هستند.

For their feet run to evil, and they make haste to shed blood.

17 یک پرنده وقتی می‌بیند برایش دام گذاشته‌اند، از آن دوری می‌کند.

For in vain the net is spread in the eyes of any bird;

18 ولی این افراد چنین نیستند. آنها خودشان را به دام می‌اندازند و با دست خود گور خود را می‌کنند.

And these lie in wait for their own blood, they lurk for their own lives.

19 این است سرنوشت تمام کسانی که در پی سود نامشروع هستند. چنین اشخاص خود را نابود می‌کنند.

So are the ways of every one that is greedy of gain; it taketh away the life of the owners thereof.

20 حکمت در کوچه‌ها ندا می‌دهد.

Wisdom crieth aloud in the streets, she uttereth her voice in the broad places;

21 مردم را که در سر چهارراه‌ها و نزد دروازهٔ شهر جمع شده‌اند صدا کرده، می‌گوید:

She calleth at the head of the noisy streets, at the entrances of the gates, in the city, she uttereth her words:

22 «ای نادانان! تا کی می‌خواهید نادان بمانید؟ تا کی می‌خواهید دانایی را مسخره کنید و از آن متنفر باشید؟

'How long, ye thoughtless, will ye love thoughtlessness? And how long will scorners delight them in scorning, and fools hate knowledge?

23 بیایید و مشورت مرا بپذیرید، و من روح خود را بر شما نازل خواهم کرد و شما را دانا خواهم ساخت.

Turn you at my reproof; behold, I will pour out my spirit unto you, I will make known my words unto you.

24 «بارها شما را صدا کردم ولی توجه نکردید، التماس نمودم اما اعتنا ننمودید.

Because I have called, and ye refused, I have stretched out my hand, and no man attended,

25 شما نصیحت و نکوهش مرا نپذیرفتید.

But ye have set at nought all my counsel, and would none of my reproof;

26 من نیز به مصیبت شما خواهم خندید، و هنگامی که بلا دامنگیرتان شود شما را مسخره خواهم کرد،

I also, in your calamity, will laugh, I will mock when your dread cometh;

27 آری، وقتی بلا مانند طوفان شما را فرا گیرد و مصیبت مثل گردباد شما را احاطه کند، و سختی و بدبختی شما را از پای درآورد.

When your dread cometh as a storm, and your calamity cometh on as a whirlwind; when trouble and distress come upon you.

28 «هنگامی که آنها فریاد برآورند، به دادشان نخواهم رسید، و اگرچه با اشتیاق به دنبالم بگردند، مرا نخواهند یافت؛

Then will they call me, but I will not answer, they will seek me earnestly, but they shall not find me.

29 زیرا از دانایی متنفر بوده‌اند و از خداوند اطاعت نکرده‌اند.

For that they hated knowledge, and did not choose the fear of the LORD;

30 نصیحت مرا گوش نگرفته‌اند و نکوهش مرا نپذیرفته‌اند.

They would none of my counsel, they despised all my reproof.

31 بنابراین ثمرهٔ راهی را که در پیش گرفته‌اند خواهند دید.

Therefore shall they eat of the fruit of their own way, and be filled with their own devices.

32 زیرا سرکشی احمقان، ایشان را خواهد کشت و بی‌خیالی نادانان آنها را از پای در خواهد آورد.

For the waywardness of the thoughtless shall slay them, and the confidence of fools shall destroy them.

33 ولی همهٔ کسانی که به من گوش دهند، از هیچ بلایی نخواهند ترسید و در امنیت زندگی خواهند کرد.»

But whoso hearkeneth unto me shall dwell securely, and shall be quiet without fear of evil.'

King Solomon in Old Age