امثال 1

1 امثال سلیمان، پادشاه اسرائیل، که پسر داوود بود:

Proverbs of Solomon, son of David, king of Israel:

2 این امثال به شما کمک خواهند کرد تا حکمت و ادب بیاموزید و بتوانید سخنان پرمغز را درک کنید.

to know wisdom and instruction; to discern the words of understanding;

3 آنها به شما یاد خواهند داد چگونه رفتار عاقلانه داشته باشید و با صداقت و عدالت و انصاف عمل کنید.

to receive the instruction of wisdom, righteousness and judgment, and equity;

4 این امثال به جاهلان حکمت می‌بخشند و به جوانان فهم و بصیرت.

to give prudence to the simple, to the young man knowledge and discretion.

5 با شنیدن و درک این امثال، حتی دانایان داناتر می‌شوند و دانشمندان چاره اندیشی کسب می‌کنند تا بتوانند معانی گفتار پیچیدهٔ حکیمان را بفهمند.

He that is wise will hear, and will increase learning; and the intelligent will gain wise counsels:

6

to understand a proverb and an allegory, the words of the wise and their enigmas.

7 ترس خداوند سرآغاز دانش است. کسی که حکمت و ادب را خوار می‌شمارد، جاهل است.

The fear of Jehovah is the beginning of knowledge: fools despise wisdom and instruction.

8 ای جوان، نصیحت پدرت را بشنو و از تعلیم مادرت رویگردان نشو،

Hear, my son, the instruction of thy father, and forsake not the teaching of thy mother;

9 زیرا سخنان ایشان مانند تاج و جواهر، سیرت تو را زیبا خواهند ساخت.

for they shall be a garland of grace unto thy head, and chains about thy neck.

10 وقتی گناهکاران تو را وسوسه می‌کنند، تسلیم نشو.

My son, if sinners entice thee, consent not.

11 اگر آنها به تو بگویند: «بیا در کمین مردم بنشینیم و آنها را بکشیم

If they say, Come with us, let us lay wait for blood, let us lurk secretly for the innocent without cause;

12 و مانند قبر، آنها را ببلعیم و از هستی ساقط کنیم؛ (Sheol h7585)

let us swallow them up alive as Sheol, and whole, as those that go down into the pit; (Sheol h7585)

13 از این راه ما اشیاء قیمتی فراوان به چنگ خواهیم آورد و خانه‌های خود را از این غنایم پر خواهیم ساخت؛

we shall find all precious substance, we shall fill our houses with spoil:

14 هر چه به دست بیاوریم به تساوی بین خود تقسیم خواهیم کرد؛ پس بیا و با ما همدست شو!»

cast in thy lot among us; we will all have one purse:

15 پسرم تو با آنها نرو و خود را از چنین افرادی دور نگه دار؛

— my son, walk not in the way with them, keep back thy foot from their path;

16 زیرا آنها همیشه در پی گناه و قتل هستند.

for their feet run to evil, and they make haste to shed blood.

17 یک پرنده وقتی می‌بیند برایش دام گذاشته‌اند، از آن دوری می‌کند.

For in vain the net is spread in the sight of anything which hath wings.

18 ولی این افراد چنین نیستند. آنها خودشان را به دام می‌اندازند و با دست خود گور خود را می‌کنند.

And these lay wait for their own blood; they lurk secretly for their own lives.

19 این است سرنوشت تمام کسانی که در پی سود نامشروع هستند. چنین اشخاص خود را نابود می‌کنند.

So are the paths of every one that is greedy of gain: it taketh away the life of its possessors.

20 حکمت در کوچه‌ها ندا می‌دهد.

Wisdom crieth without; she raiseth her voice in the broadways;

21 مردم را که در سر چهارراه‌ها و نزد دروازهٔ شهر جمع شده‌اند صدا کرده، می‌گوید:

she calleth in the chief [place] of concourse, in the entry of the gates; in the city she uttereth her words:

22 «ای نادانان! تا کی می‌خواهید نادان بمانید؟ تا کی می‌خواهید دانایی را مسخره کنید و از آن متنفر باشید؟

How long, simple ones, will ye love simpleness, and scorners take pleasure in their scorning, and the foolish hate knowledge?

23 بیایید و مشورت مرا بپذیرید، و من روح خود را بر شما نازل خواهم کرد و شما را دانا خواهم ساخت.

Turn you at my reproof: behold, I will pour forth my spirit unto you, I will make known to you my words.

24 «بارها شما را صدا کردم ولی توجه نکردید، التماس نمودم اما اعتنا ننمودید.

Because I have called, and ye refused; I have stretched out my hand, and no one regarded;

25 شما نصیحت و نکوهش مرا نپذیرفتید.

and ye have rejected all my counsel, and would none of my reproof:

26 من نیز به مصیبت شما خواهم خندید، و هنگامی که بلا دامنگیرتان شود شما را مسخره خواهم کرد،

I also will laugh in your calamity, I will mock when your fear cometh;

27 آری، وقتی بلا مانند طوفان شما را فرا گیرد و مصیبت مثل گردباد شما را احاطه کند، و سختی و بدبختی شما را از پای درآورد.

when your fear cometh as sudden destruction, and your calamity cometh as a whirlwind; when distress and anguish come upon you:

28 «هنگامی که آنها فریاد برآورند، به دادشان نخواهم رسید، و اگرچه با اشتیاق به دنبالم بگردند، مرا نخواهند یافت؛

— then will they call upon me, but I will not answer; they will seek me early, and shall not find me.

29 زیرا از دانایی متنفر بوده‌اند و از خداوند اطاعت نکرده‌اند.

Because they hated knowledge, and did not choose the fear of Jehovah;

30 نصیحت مرا گوش نگرفته‌اند و نکوهش مرا نپذیرفته‌اند.

they would none of my counsel, they despised all my reproof:

31 بنابراین ثمرهٔ راهی را که در پیش گرفته‌اند خواهند دید.

therefore shall they eat of the fruit of their way, and be filled with their own devices.

32 زیرا سرکشی احمقان، ایشان را خواهد کشت و بی‌خیالی نادانان آنها را از پای در خواهد آورد.

For the turning away of the simple shall slay them, and the prosperity of the foolish shall cause them to perish.

33 ولی همهٔ کسانی که به من گوش دهند، از هیچ بلایی نخواهند ترسید و در امنیت زندگی خواهند کرد.»

But whoso hearkeneth unto me shall dwell safely, and shall be at rest from fear of evil.

King Solomon in Old Age