امثال 6

1 ای پسرم، اگر ضامن کسی شده و تعهد کرده‌ای که او قرضش را پس بدهد،

Filho meu, se ficaste fiador por teu próximo, [se] deste tua garantia ao estranho;

2 و اگر با این تعهد، خود را گرفتار ساخته‌ای،

[Se] tu foste capturado pelas palavras de tua [própria] boca, e te prendeste pelas palavras de tua boca,

3 تو در واقع اسیر او هستی و باید هر چه زودتر خود را از این دام رها سازی. پس فروتن شو و نزد او برو و از او خواهش کن تا تو را از قید این تعهد آزاد سازد.

Então faze isto agora, meu filho, e livra-te, pois caíste nas mãos de teu próximo; vai, humilha-te, e insiste exaustivamente ao teu próximo.

4 خواب به چشمانت راه نده و آرام ننشین،

Não dês sono aos teus olhos, nem cochilo às tuas pálpebras.

5 بلکه مانند آهویی که از چنگ صیاد می‌گریزد یا پرنده‌ای که از دامی که برایش نهاده‌اند می‌رهد، خود را نجات بده.

Livra-te, como a corça do caçador, como o pássaro do caçador de aves.

6 ای آدمهای تنبل، زندگی مورچه‌ها را مشاهده کنید و درس عبرت بگیرید.

Vai até a formiga, preguiçoso; olha para os caminhos dela, e sê sábio.

7 آنها ارباب و رهبر و رئیسی ندارند،

Ela, [mesmo] não tendo chefe, nem fiscal, nem dominador,

8 ولی با این همه در طول تابستان زحمت می‌کشند و برای زمستان آذوقه جمع می‌کنند.

Prepara seu alimento no verão, na ceifa ajunta seu mantimento.

9 اما ای آدم تنبل، کار تو فقط خوابیدن است. پس کی می‌خواهی بیدار شوی؟

Ó preguiçoso, até quando estarás deitado? Quando te levantarás de teu sono?

10 کمی خواب بیشتر، کمی چُرت بیشتر، کمی دست رو دست گذاشتن و استراحت بیشتر،

Um pouco de sono, um pouco de cochilo; um pouco de descanso com as mãos cruzadas;

11 و فقر و تنگدستی همچون راهزنی مسلح به سراغ تو خواهد آمد.

Assim a pobreza virá sobre ti como um assaltante; a necessidade [chegará] a ti como um homem armado.

12 آدم رذل و خبیث کیست؟ آنکه دائم دروغ می‌گوید،

O homem mal, o homem injusto, anda com uma boca perversa.

13 و برای فریب دادن مردم با چشمش چشمک می‌زند، با پایش علامت می‌دهد، به انگشت اشاره می‌کند،

Ele acena com os olhos, fala com seus pés, aponta com seus dedos.

14 و در فکر پلید خود پیوسته نقشه‌های شرورانه می‌کشد و نزاع بر پا می‌کند.

Perversidades há em seu coração; todo o tempo ele trama o mal; anda semeando brigas.

15 بنابراین، ناگهان دچار بلای علاج‌ناپذیری خواهد شد و در دم از پای در خواهد آمد و علاجی نخواهد بود.

Por isso sua perdição virá repentinamente; subitamente ele será quebrado, e não haverá cura.

16 هفت چیز است که خداوند از آنها نفرت دارد: نگاه متکبرانه، زبان دروغگو، دستهایی که خون بی‌گناه را می‌ریزند، فکری که نقشه‌های پلید می‌کشد، پاهایی که برای بدی کردن می‌شتابند، شاهدی که دروغ می‌گوید، شخصی که در میان دوستان تفرقه می‌اندازد.

Estas seis coisas o SENHOR odeia; e sete sua alma abomina:

17

Olhos arrogantes, língua mentirosa, e mãos que derramam sangue inocente;

18

O coração que trama planos malignos, pés que se apressam a correr para o mal;

19

A falsa testemunha, que sopra mentiras; e o que semeia brigas entre irmãos.

20 ای پسر من، اوامر پدر خود را به جا آور و تعالیم مادرت را فراموش نکن.

Filho meu, guarda o mandamento de teu pai; e não abandones a lei de tua mãe.

21 سخنان ایشان را آویزه گوش خود نما و نصایح آنها را در دل خود جای بده.

Amarra-os continuamente em teu coração; e pendura-os ao teu pescoço.

22 اندرزهای ایشان تو را در راهی که می‌روی هدایت خواهند کرد و هنگامی که در خواب هستی از تو مواظبت خواهند نمود و چون بیدار شوی با تو سخن خواهند گفت؛

Quando caminhares, [isto] te guiará; quando deitares, [isto] te guardará; quando acordares, [isto] falará contigo.

23 زیرا تعالیم و تأدیب‌های ایشان مانند چراغی پر نور راه زندگی تو را روشن می‌سازند.

Porque o mandamento é uma lâmpada, e a lei é luz; e as repreensões para correção são o caminho da vida;

24 نصایح ایشان تو را از زنان بدکاره و سخنان فریبنده‌شان دور نگه می‌دارد.

Para te protegerem da mulher má, das lisonjas da língua da estranha.

25 دلباخته زیبایی این گونه زنان نشو. نگذار عشوه‌گری‌های آنها تو را وسوسه نماید؛

Não cobices a formosura dela em teu coração; nem te prenda em seus olhos.

26 زیرا زن فاحشه تو را محتاج نان می‌کند و زن بدکاره زندگی تو را تباه می‌سازد.

Porque pela mulher prostituta [chega-se a pedir] um pedaço de pão; e a mulher de [outro] homem anda à caça de uma alma preciosa.

27 آیا کسی می‌تواند آتش را در بر بگیرد و نسوزد؟

Por acaso pode alguém botar fogo em seu peito, sem que suas roupas se queimem?

28 آیا می‌تواند روی زغالهای داغ راه برود و پاهایش سوخته نشود؟

[Ou] alguém pode andar sobre as brasas, sem seus pés se arderem?

29 همچنان است مردی که با زن دیگری زنا کند. او نمی‌تواند از مجازات این گناه فرار کند.

Assim [será] aquele que se deitar com a mulher de seu próximo; não será considerado inocente todo aquele que a tocar.

30 اگر کسی به دلیل گرسنگی دست به دزدی بزند مردم او را سرزنش نمی‌کنند،

Não se despreza ao ladrão, quando furta para saciar sua alma, tendo fome;

31 با این حال وقتی به دام بیفتد باید هفت برابر آنچه که دزدیده است جریمه بدهد، ولو اینکه این کار به قیمت از دست دادن همهٔ اموالش تمام شود.

Mas, [se for] achado, ele pagará sete vezes mais; ele terá que dar todos os bens de sua casa.

32 اما کسی که مرتکب زنا می‌شود احمق است، زیرا جان خود را تباه می‌کند.

[Porém] aquele que adultera com mulher [alheia] tem falta de entendimento; quem faz [isso] destrói sua [própria] alma.

33 او را خواهند زد و ننگ و رسوایی تا ابد گریبانگیر او خواهد بود؛

Ele encontrará castigo e desgraça; e sua desonra nunca será apagada.

34 زیرا آتش خشم و حسادت شوهر آن زن شعله‌ور می‌گردد و با بی‌رحمی انتقام می‌گیرد.

Porque ciúmes [são] a fúria do marido, e ele de maneira nenhuma terá misericórdia no dia da vingança.

35 او تاوانی قبول نخواهد کرد و هیچ هدیه‌ای خشم او را فرو نخواهد نشاند.

Ele não aceitará nenhum pagamento pela culpa; nem consentirá, ainda que aumentes os presentes.