امثال 6

1 ای پسرم، اگر ضامن کسی شده و تعهد کرده‌ای که او قرضش را پس بدهد،

Hev du borga for grannen din, son min, hev du handtekest for ein annan,

2 و اگر با این تعهد، خود را گرفتار ساخته‌ای،

er du bunden ved ord av din munn, er du fanga i ord av din munn,

3 تو در واقع اسیر او هستی و باید هر چه زودتر خود را از این دام رها سازی. پس فروتن شو و نزد او برو و از او خواهش کن تا تو را از قید این تعهد آزاد سازد.

gjer då soleis, son min, og berga deg, sidan du er komen i handi på grannen: Gakk og kasta deg ned for grannen, gjer ågang på han,

4 خواب به چشمانت راه نده و آرام ننشین،

unn ikkje dine augo svevn, eller augneloki ein blund.

5 بلکه مانند آهویی که از چنگ صیاد می‌گریزد یا پرنده‌ای که از دامی که برایش نهاده‌اند می‌رهد، خود را نجات بده.

Frels deg som ei gasella or handi hans, som ein fugl or fangarvald!

6 ای آدمهای تنبل، زندگی مورچه‌ها را مشاهده کنید و درس عبرت بگیرید.

Gakk til mauren, du leting, sjå hans ferd og vert vis!

7 آنها ارباب و رهبر و رئیسی ندارند،

Han hev ingen hovding eller fut eller herre,

8 ولی با این همه در طول تابستان زحمت می‌کشند و برای زمستان آذوقه جمع می‌کنند.

men lagar um sumaren maten sin til og hev um hausten sanka si føda.

9 اما ای آدم تنبل، کار تو فقط خوابیدن است. پس کی می‌خواهی بیدار شوی؟

Kor lenge vil du liggja, du leting? Når ris du upp or di svevn?

10 کمی خواب بیشتر، کمی چُرت بیشتر، کمی دست رو دست گذاشتن و استراحت بیشتر،

Endå litt svevn, endå litt blunding, endå litt kvild med henderne i kross,

11 و فقر و تنگدستی همچون راهزنی مسلح به سراغ تو خواهد آمد.

so kjem armodi di som ein farande fant og naudi som skjoldvæpna mann.

12 آدم رذل و خبیث کیست؟ آنکه دائم دروغ می‌گوید،

Ugagns menneskje, illgjerningsmann, er den som gjeng og rengjer munnen,

13 و برای فریب دادن مردم با چشمش چشمک می‌زند، با پایش علامت می‌دهد، به انگشت اشاره می‌کند،

som blinkar med augo, skrapar med foten, peikar med fingrarne,

14 و در فکر پلید خود پیوسته نقشه‌های شرورانه می‌کشد و نزاع بر پا می‌کند.

med meinspel i hjarta, alltid emnar på ilt, og yppar trættor.

15 بنابراین، ناگهان دچار بلای علاج‌ناپذیری خواهد شد و در دم از پای در خواهد آمد و علاجی نخواهد بود.

Difor kjem hans undergang brått, snøgt vert han ulækjande krasa.

16 هفت چیز است که خداوند از آنها نفرت دارد: نگاه متکبرانه، زبان دروغگو، دستهایی که خون بی‌گناه را می‌ریزند، فکری که نقشه‌های پلید می‌کشد، پاهایی که برای بدی کردن می‌شتابند، شاهدی که دروغ می‌گوید، شخصی که در میان دوستان تفرقه می‌اندازد.

Det er seks ting som Herrens hatar, og sju er ei gru for hans sjæl:

17

Storlåtne augo, ljugartunga, hender som renner ut skuldlaust blod,

18

hjarta som tenkjer upp vonde råder, føter som renner rapt til vondt,

19

den som lyg og vitnar falskt, den som yppar strid millom brør.

20 ای پسر من، اوامر پدر خود را به جا آور و تعالیم مادرت را فراموش نکن.

Son min, tak vare på bodet åt far din, og kasta’kje frå deg læra åt mor di!

21 سخنان ایشان را آویزه گوش خود نما و نصایح آنها را در دل خود جای بده.

Bitt deim alltid til hjarta ditt, knyt deim um halsen din!

22 اندرزهای ایشان تو را در راهی که می‌روی هدایت خواهند کرد و هنگامی که در خواب هستی از تو مواظبت خواهند نمود و چون بیدار شوی با تو سخن خواهند گفت؛

Når du gjeng, skal læra leida deg; når du ligg, skal ho vaka yver deg; når du vaknar, skal ho tala til deg.

23 زیرا تعالیم و تأدیب‌های ایشان مانند چراغی پر نور راه زندگی تو را روشن می‌سازند.

For bodet er ei lykt og lovi er ljos, og påminning med tukt er livsens veg.

24 نصایح ایشان تو را از زنان بدکاره و سخنان فریبنده‌شان دور نگه می‌دارد.

Dei kann vara deg frå den vonde kvinna, frå den sleipe framande tunga.

25 دلباخته زیبایی این گونه زنان نشو. نگذار عشوه‌گری‌های آنها تو را وسوسه نماید؛

Ikkje trå i hjarta etter vænleiken hennar, og lat ho’kje fanga deg med augneloki sine!

26 زیرا زن فاحشه تو را محتاج نان می‌کند و زن بدکاره زندگی تو را تباه می‌سازد.

For skjøkja armar ut til siste brødbit, og gifte kona jagtar etter dyre livet.

27 آیا کسی می‌تواند آتش را در بر بگیرد و نسوزد؟

Kann nokon taka eld i fanget og ikkje brenna klædi sine?

28 آیا می‌تواند روی زغالهای داغ راه برود و پاهایش سوخته نشود؟

Ell’ kann ein gå på gløder og ikkje svida føterne?

29 همچنان است مردی که با زن دیگری زنا کند. او نمی‌تواند از مجازات این گناه فرار کند.

So vert det med den som gjeng inn til kona åt grannen; ingen kjem urefst frå det, um han rører henne.

30 اگر کسی به دلیل گرسنگی دست به دزدی بزند مردم او را سرزنش نمی‌کنند،

Vert ikkje tjuven vanvyrd, um han stel og vil stilla sin svolt?

31 با این حال وقتی به دام بیفتد باید هفت برابر آنچه که دزدیده است جریمه بدهد، ولو اینکه این کار به قیمت از دست دادن همهٔ اموالش تمام شود.

Vert han teken, lyt han sjufaldt betala, alt han eig i sitt hus, lyt han gjeva.

32 اما کسی که مرتکب زنا می‌شود احمق است، زیرا جان خود را تباه می‌کند.

Den som driv hor med ei kona, er vitlaus, den som vil tyna seg sjølv, gjer slikt.

33 او را خواهند زد و ننگ و رسوایی تا ابد گریبانگیر او خواهد بود؛

Hogg og skjemsla fær han, og ingen utslettar hans skam.

34 زیرا آتش خشم و حسادت شوهر آن زن شعله‌ور می‌گردد و با بی‌رحمی انتقام می‌گیرد.

For mannen harmast i åbryskap, på hemnsdagen sparer han ikkje.

35 او تاوانی قبول نخواهد کرد و هیچ هدیه‌ای خشم او را فرو نخواهد نشاند.

Han bryr seg ikkje um nokor bot og tek’kje imot um du gjev han mykje.