امثال 6

1 ای پسرم، اگر ضامن کسی شده و تعهد کرده‌ای که او قرضش را پس بدهد،

My son, if thou have become surety for thy neighbour, —have struck for a stranger thy hands,

2 و اگر با این تعهد، خود را گرفتار ساخته‌ای،

Thou hast been snared by the sayings of thy mouth, —thou hast been caught by the sayings of thy mouth.

3 تو در واقع اسیر او هستی و باید هر چه زودتر خود را از این دام رها سازی. پس فروتن شو و نزد او برو و از او خواهش کن تا تو را از قید این تعهد آزاد سازد.

Do this then, my son, and deliver thyself, When thou hast come into the hand of thy neighbour, Go, haste thee, and urge thy neighbour;

4 خواب به چشمانت راه نده و آرام ننشین،

Do not give sleep to thine eyes, or slumber to thine eyelashes;

5 بلکه مانند آهویی که از چنگ صیاد می‌گریزد یا پرنده‌ای که از دامی که برایش نهاده‌اند می‌رهد، خود را نجات بده.

Deliver thyself, as a gazelle out of the hand, and as a bird, out of the hand of the fowler.

6 ای آدمهای تنبل، زندگی مورچه‌ها را مشاهده کنید و درس عبرت بگیرید.

Go to the ant, thou sluggard, observe her ways, and be wise;

7 آنها ارباب و رهبر و رئیسی ندارند،

Which, having no harvest, scribe, or ruler,

8 ولی با این همه در طول تابستان زحمت می‌کشند و برای زمستان آذوقه جمع می‌کنند.

Prepareth, in the summer, her food, hath collected, in the harvest, her sustenance.

9 اما ای آدم تنبل، کار تو فقط خوابیدن است. پس کی می‌خواهی بیدار شوی؟

How long, O sluggard, wilt thou lie? how long ere thou rise from thy sleep?

10 کمی خواب بیشتر، کمی چُرت بیشتر، کمی دست رو دست گذاشتن و استراحت بیشتر،

A little sleep, a little slumber, a little folding of the hands to rest: —

11 و فقر و تنگدستی همچون راهزنی مسلح به سراغ تو خواهد آمد.

So shall come in, as a highwayman, thy poverty, and, thy want, as one armed with a shield.

12 آدم رذل و خبیث کیست؟ آنکه دائم دروغ می‌گوید،

An abandoned man, a man of iniquity, [is he] who—goeth on in perversity of mouth;

13 و برای فریب دادن مردم با چشمش چشمک می‌زند، با پایش علامت می‌دهد، به انگشت اشاره می‌کند،

Winketh with his eyes, speaketh with his foot, pointeth with his fingers;

14 و در فکر پلید خود پیوسته نقشه‌های شرورانه می‌کشد و نزاع بر پا می‌کند.

[Hath] perverse things in his heart, deviseth mischief on every occasion, strifes, he sendeth forth.

15 بنابراین، ناگهان دچار بلای علاج‌ناپذیری خواهد شد و در دم از پای در خواهد آمد و علاجی نخواهد بود.

For this cause, suddenly cometh his doom, in a moment, shall he be torn in pieces and there be no mending.

16 هفت چیز است که خداوند از آنها نفرت دارد: نگاه متکبرانه، زبان دروغگو، دستهایی که خون بی‌گناه را می‌ریزند، فکری که نقشه‌های پلید می‌کشد، پاهایی که برای بدی کردن می‌شتابند، شاهدی که دروغ می‌گوید، شخصی که در میان دوستان تفرقه می‌اندازد.

These six things, doth Yahweh hate, yea, seven, are the abomination of his soul: —

17

Eyes that are lofty, a tongue that is false, and hands shedding innocent blood;

18

A heart contriving iniquitous devices, feet hasting to run into mischief;

19

One that uttereth lies—a false witness, and one sending forth strifes between brethren.

20 ای پسر من، اوامر پدر خود را به جا آور و تعالیم مادرت را فراموش نکن.

Observe thou, my son, the commandment of thy father, and do not decline from the instruction of thy mother:

21 سخنان ایشان را آویزه گوش خود نما و نصایح آنها را در دل خود جای بده.

Bind them upon thy heart continually, fasten them upon thy neck;

22 اندرزهای ایشان تو را در راهی که می‌روی هدایت خواهند کرد و هنگامی که در خواب هستی از تو مواظبت خواهند نمود و چون بیدار شوی با تو سخن خواهند گفت؛

When thou walkest abroad, it shall guide thee, when thou sleepest, it shall watch over thee, when thou wakest, it shall speak to thee:

23 زیرا تعالیم و تأدیب‌های ایشان مانند چراغی پر نور راه زندگی تو را روشن می‌سازند.

For, a lamp, is the commandment, and, the instruction, a light, and, the way of life, are the reproofs of correction:

24 نصایح ایشان تو را از زنان بدکاره و سخنان فریبنده‌شان دور نگه می‌دارد.

To keep thee from the wicked woman, from the flattery of the tongue of her that is a stranger.

25 دلباخته زیبایی این گونه زنان نشو. نگذار عشوه‌گری‌های آنها تو را وسوسه نماید؛

Do not covet her beauty, in thy heart, neither let her take thee, by her eyelashes;

26 زیرا زن فاحشه تو را محتاج نان می‌کند و زن بدکاره زندگی تو را تباه می‌سازد.

Because, for the sake of an impure woman, [a man may be brought] even to a cake of bread, —and, a man’s wife, for a precious soul, may hunt!

27 آیا کسی می‌تواند آتش را در بر بگیرد و نسوزد؟

Can a man snatch up fire in his bosom, and, his clothes, not be burned?

28 آیا می‌تواند روی زغالهای داغ راه برود و پاهایش سوخته نشود؟

Or can a man walk upon hot coals, and, his feet, not be burned?

29 همچنان است مردی که با زن دیگری زنا کند. او نمی‌تواند از مجازات این گناه فرار کند.

So, he that goeth in unto his neighbour’s wife, no man shall be guiltless who toucheth her!

30 اگر کسی به دلیل گرسنگی دست به دزدی بزند مردم او را سرزنش نمی‌کنند،

Men despise not a thief, when he stealeth, to satisfy his appetite, because he is famished;

31 با این حال وقتی به دام بیفتد باید هفت برابر آنچه که دزدیده است جریمه بدهد، ولو اینکه این کار به قیمت از دست دادن همهٔ اموالش تمام شود.

Yet, if found, he must pay back sevenfold, All the substance of his house, must he give:

32 اما کسی که مرتکب زنا می‌شود احمق است، زیرا جان خود را تباه می‌کند.

He that committeth adultery with a woman, lacketh sense, A destroyer of his own life, is he that doeth it;

33 او را خواهند زد و ننگ و رسوایی تا ابد گریبانگیر او خواهد بود؛

Smiting and shame, shall he find, and, his reproach, shall not be wiped out;

34 زیرا آتش خشم و حسادت شوهر آن زن شعله‌ور می‌گردد و با بی‌رحمی انتقام می‌گیرد.

For, jealousy, is the rage of a man, nor will he spare, in the day of avenging;

35 او تاوانی قبول نخواهد کرد و هیچ هدیه‌ای خشم او را فرو نخواهد نشاند.

He will not look, at any ransom, neither will he consent, though thou increase the bribe.