امثال 6

1 ای پسرم، اگر ضامن کسی شده و تعهد کرده‌ای که او قرضش را پس بدهد،

My son, if thou hast become surety for thy friend, if thou hast stricken thy hand for a stranger,

2 و اگر با این تعهد، خود را گرفتار ساخته‌ای،

thou art snared with the words of thy mouth, thou art taken with the words of thy mouth.

3 تو در واقع اسیر او هستی و باید هر چه زودتر خود را از این دام رها سازی. پس فروتن شو و نزد او برو و از او خواهش کن تا تو را از قید این تعهد آزاد سازد.

Do this now, my son, and deliver thyself, since thou hast come into the hand of thy friend: go, humble thyself, and be urgent with thy friend.

4 خواب به چشمانت راه نده و آرام ننشین،

Give not sleep to thine eyes, nor slumber to thine eyelids:

5 بلکه مانند آهویی که از چنگ صیاد می‌گریزد یا پرنده‌ای که از دامی که برایش نهاده‌اند می‌رهد، خود را نجات بده.

deliver thyself as a gazelle from the hand [of the hunter], and as a bird from the hand of the fowler.

6 ای آدمهای تنبل، زندگی مورچه‌ها را مشاهده کنید و درس عبرت بگیرید.

Go to the ant, thou sluggard; consider her ways and be wise:

7 آنها ارباب و رهبر و رئیسی ندارند،

which having no chief, overseer, or ruler,

8 ولی با این همه در طول تابستان زحمت می‌کشند و برای زمستان آذوقه جمع می‌کنند.

provideth her bread in the summer, [and] gathereth her food in the harvest.

9 اما ای آدم تنبل، کار تو فقط خوابیدن است. پس کی می‌خواهی بیدار شوی؟

How long, sluggard, wilt thou lie down? When wilt thou arise out of thy sleep?

10 کمی خواب بیشتر، کمی چُرت بیشتر، کمی دست رو دست گذاشتن و استراحت بیشتر،

A little sleep, a little slumber, a little folding of the hands to rest!

11 و فقر و تنگدستی همچون راهزنی مسلح به سراغ تو خواهد آمد.

So shall thy poverty come as a roving plunderer, and thy penury as an armed man.

12 آدم رذل و خبیث کیست؟ آنکه دائم دروغ می‌گوید،

A man of Belial, a wicked person, is he that goeth about with a perverse mouth;

13 و برای فریب دادن مردم با چشمش چشمک می‌زند، با پایش علامت می‌دهد، به انگشت اشاره می‌کند،

he winketh with his eyes, he speaketh with his feet, he teacheth with his fingers;

14 و در فکر پلید خود پیوسته نقشه‌های شرورانه می‌کشد و نزاع بر پا می‌کند.

deceits are in his heart; he deviseth mischief at all times, he soweth discords.

15 بنابراین، ناگهان دچار بلای علاج‌ناپذیری خواهد شد و در دم از پای در خواهد آمد و علاجی نخواهد بود.

Therefore shall his calamity come suddenly: in a moment shall he be broken, and without remedy.

16 هفت چیز است که خداوند از آنها نفرت دارد: نگاه متکبرانه، زبان دروغگو، دستهایی که خون بی‌گناه را می‌ریزند، فکری که نقشه‌های پلید می‌کشد، پاهایی که برای بدی کردن می‌شتابند، شاهدی که دروغ می‌گوید، شخصی که در میان دوستان تفرقه می‌اندازد.

These six [things] doth Jehovah hate, yea, seven are an abomination unto him:

17

haughty eyes, a lying tongue, and hands that shed innocent blood;

18

a heart that deviseth wicked imaginations; feet that are swift in running to mischief;

19

a false witness that uttereth lies, and he that soweth discords among brethren.

20 ای پسر من، اوامر پدر خود را به جا آور و تعالیم مادرت را فراموش نکن.

My son, observe thy father's commandment, and forsake not the teaching of thy mother;

21 سخنان ایشان را آویزه گوش خود نما و نصایح آنها را در دل خود جای بده.

bind them continually upon thy heart, tie them about thy neck:

22 اندرزهای ایشان تو را در راهی که می‌روی هدایت خواهند کرد و هنگامی که در خواب هستی از تو مواظبت خواهند نمود و چون بیدار شوی با تو سخن خواهند گفت؛

when thou walkest, it shall lead thee; when thou sleepest, it shall keep thee; and [when] thou awakest, it shall talk with thee.

23 زیرا تعالیم و تأدیب‌های ایشان مانند چراغی پر نور راه زندگی تو را روشن می‌سازند.

For the commandment is a lamp, and the teaching a light, and reproofs of instruction are the way of life:

24 نصایح ایشان تو را از زنان بدکاره و سخنان فریبنده‌شان دور نگه می‌دارد.

to keep thee from the evil woman, from the flattery of the tongue of a strange woman.

25 دلباخته زیبایی این گونه زنان نشو. نگذار عشوه‌گری‌های آنها تو را وسوسه نماید؛

Lust not after her beauty in thy heart, neither let her take thee with her eyelids;

26 زیرا زن فاحشه تو را محتاج نان می‌کند و زن بدکاره زندگی تو را تباه می‌سازد.

for by means of a whorish woman [a man is brought] to a loaf of bread, and another's wife doth hunt for the precious soul.

27 آیا کسی می‌تواند آتش را در بر بگیرد و نسوزد؟

Can a man take fire in his bosom, and his garments not be burned?

28 آیا می‌تواند روی زغالهای داغ راه برود و پاهایش سوخته نشود؟

Can one go upon hot coals, and his feet not be scorched?

29 همچنان است مردی که با زن دیگری زنا کند. او نمی‌تواند از مجازات این گناه فرار کند.

So he that goeth in to his neighbour's wife: whosoever toucheth her shall not be innocent.

30 اگر کسی به دلیل گرسنگی دست به دزدی بزند مردم او را سرزنش نمی‌کنند،

They do not despise a thief, if he steal to satisfy his soul when he is hungry:

31 با این حال وقتی به دام بیفتد باید هفت برابر آنچه که دزدیده است جریمه بدهد، ولو اینکه این کار به قیمت از دست دادن همهٔ اموالش تمام شود.

and if he be found, he shall restore sevenfold; he shall give all the substance of his house.

32 اما کسی که مرتکب زنا می‌شود احمق است، زیرا جان خود را تباه می‌کند.

Whoso committeth adultery with a woman is void of understanding: he that doeth it destroyeth his own soul.

33 او را خواهند زد و ننگ و رسوایی تا ابد گریبانگیر او خواهد بود؛

A wound and contempt shall he get; and his reproach shall not be wiped away.

34 زیرا آتش خشم و حسادت شوهر آن زن شعله‌ور می‌گردد و با بی‌رحمی انتقام می‌گیرد.

For jealousy is the rage of a man, and he will not spare in the day of vengeance;

35 او تاوانی قبول نخواهد کرد و هیچ هدیه‌ای خشم او را فرو نخواهد نشاند.

he will not regard any ransom, neither will he rest content though thou multipliest [thy] gifts.