امثال 31

1 سخنان الهام بخش مادر لموئیلِ پادشاه به او:

Goe da gogolosu sia: amo hina bagade Lemiuele ea: me da ema sia: i,

2 ای پسر من، ای پسری که تو را در جواب دعاهایم یافته‌ام،

“Di da na dogolegei manodafa. Na da Godema sia: ne gadoiba: le, E da di nama i. Na da dima adi adoma: bela: ?

3 نیروی جوانی خود را صرف زنان نکن، زیرا آنها باعث نابودی پادشاهان شده‌اند.

Dia gasa huluane dagosa: besa: le, wadela: i uda adole lasu hou maedafa hamoma. Dia muni amoga mae galagama, wadela: i uda adole lasu amoga. Amo wadela: i uda da hina bagade dunu wadela: lesimusa: dawa:

4 ای لموئیل، شایستهٔ پادشاهان نیست که میگساری کنند،

Lemiuele! Nabima! Hina bagade dunu da waini (adini) hame manu da defea. Amola ilia waini hame hanamu da defea.

5 چون ممکن است قوانین را فراموش کرده نتوانند به داد مظلومان برسند.

Be ilia da adini nasea ilia da sema gogolesa amola ilia da hame gagui dunu ilia moloiwane fofada: su hame dawa: sa.

6 شراب را به کسانی بده که در انتظار مرگند و به اشخاصی که دلتنگ و تلخکام هستند،

Adini da amo dunu bogolalebe ilia liligi, amola nowa dunu da da: i dioi bagade galea amo ilia liligi.

7 تا بنوشند و فقر و بدبختی خود را فراموش کنند.

Amaiba: le, ilia nawene, hame gagui hou amola da: i dioi hou gogolema: ne manu da defea.

8 دهان خود را باز کن و از حق کسانی که بی‌زبان و بی‌چاره‌اند دفاع کن.

Nowa dunu da ha: gi sia: mu gogolei galea, amo fidima: ne ha: gi sia: ma. Gasa hame dunu fidima: ne ouligima!

9 دهان خود را باز کن و به انصاف داوری نما و به داد فقیران و محتاجان برس.

Ili fidili, molole sia: ne fofada: ma. Moloiwane hame gagui amo gaga: ma amola fidima: ne fofada: ma!”

10 زن خوب را چه کسی می‌تواند پیدا کند؟ ارزش او از جواهر هم بیشتر است!

Moloidafa uda lamu da hogoi helele gasa bagade ba: sa. Moloidafa uda ea lasu da igi noga: i muni bagadega lasu amo bagadewane baligisa.

11 او مورد اعتماد شوهرش می‌باشد و نمی‌گذارد شوهرش به چیزی محتاج شود.

Amo uda ea egoa da idua ea hou da moloidafa dafawaneyale dawa: sa. Amola egoa da eso huluane liligi defele gagui dialumu.

12 در تمام روزهای زندگی به شوهرش خوبی خواهد کرد، نه بدی.

Amaiwane uda esalea, egoa noga: le fidisa amola egoama da: i diosu hame iaha.

13 پشم و کتان می‌گیرد و با دستهای خود آنها را می‌ریسد.

E da eso huluane hawa: hamosa esala. E da wulo gobea ha: sa amola abula amuna esala.

14 او برای تهیه خوراک، مانند کشتیهای بازرگانان به راههای دور می‌رود.

E da dusagai bagade defele, ha: i manu amo soge sedadega gaguli maha.

15 قبل از روشن شدن هوا، بیدار می‌شود و برای خانواده‌اش خوراک آماده می‌کند و دستورهای لازم را به کنیزانش می‌دهد.

Agoaiwane uda e da hame hadigia, wa: legadole, ea sosogo fi amogili ha: i manu gobesa, amola ea fidisu a: fini ilima hawa: hamosu hamoma: ne olelesa.

16 مزرعه‌ای را در نظر می‌گیرد و پس از بررسیهای لازم آن را می‌خرد و با دسترنج خود تاکستان ایجاد می‌کند.

Amaiwane uda e da soge ba: lalu bu amo soge bidilasa. Amola muni ea lai amoga e da amo soge ganodini waini hawa: bugisa.

17 او قوی و پرکار است.

Agoaiwane uda e da gasa bagade gala. Amola e da hawa: obenane gasa bagade hamosa.

18 به امور خرید و فروش رسیدگی می‌نماید و شبها تا دیر وقت در خانه کار می‌کند.

E da ea hamobe huluane ea lamu defei amo dawa: Amola e da gasibi galu mae helefili, hawa: hamonana.

19 با دستهای خود نخ می‌ریسد و پارچه می‌بافد.

Amaiwane uda da hifawane gobea ha: le, amola ea abula hi fawane amuna.

20 او دست و دل باز است و به فقرا کمک می‌کند.

E da hame gagui dunu ilima asigiba: le, liligi iaha.

21 از برف و سرما باکی ندارد، چون برای تمام اهل خانه‌اش لباس گرم بافته است.

Anegagi eso doaga: sea e da hame da: i diosa. Bai e da ea sosogo fi ilia anegagi abula hahamoi dagoiba: le.

22 برای خود نیز لباسهای زیبا از پارچه‌های نفیس می‌دوزد.

E da ea sosogo fi ilia golamusa: fafai amo da: iya abula ida: iwane fa: sisa. Amola e da oga: yei abula amo sala.

23 او لباس و کمربند تهیه می‌کند و به تاجرها می‌فروشد. شوهر چنین زنی در میان بزرگان شهر مورد احترام خواهد بود.

Egoa da dunu huluane ilia e dawa: Amola e da ea fi ganodini bisilua esala.

24

Amaiwane uda da abula amola idinigisu bulu hahamosa. Amalalu, e da bidi lasu dunu ilima amo liligi bidi lasa.

25 او زنی است قوی و باوقار و از آینده نمی‌ترسد.

Amola amo uda e da gasa bagade amola eno dunu da ema nodosa. Amola e da fa: no misunu hou amoga hame beda: sa.

26 سخنانش پر از حکمت و نصایحش محبت‌آمیز است.

Amola e da asabole, dawa: le sia: sa.

27 او تنبلی نمی‌کند، بلکه به احتیاجات خانواده‌اش رسیدگی می‌نماید.

Amola amo uda da mae hihini amola hame helefisa. E da ea sosogo fi ilia hanai liligi huluane defele hamosa.

28 فرزندانش او را می‌ستایند و شوهرش از او تمجید نموده، می‌گوید:

Ea mano amola egoa da ema hahawane nodosa.

29 «تو در میان تمام زنانِ خوب، بی‌نظیر هستی!»

Egoa da ema amane sia: sa, “Uda oda da noga: i, be dia hou da uda huluane ilia hou baligidafa.”

30 زیبایی فریبنده و ناپایدار است، اما زنی که خداترس باشد قابل ستایش است.

Uda mogili da ogogole obebenale hamosa. Amola noga: iwane ba: su hou da fisi dagoi ba: mu. Be nowa uda da Hina Gode Ea hou ida: iwane dafawaneyale dawa: sea, amo udama nodomu da defea.

31 پاداش کارهایش را به او بدهید و بگذارید همه او را تحسین کنند.

Amaiwane uda da noga: le hamoiba: le, e da dabe ea hamoi defele lamu da defea. Amola dunu huluane ema nodomu da defea. Sia: Ama Dagoi