امثال 30

1 سخنان آگور پسر یاکه، شامل این پیام است: خدایا، خسته‌ام؛ ای خدا، خسته و درمانده‌ام.

Verba Congregantis filii Vomentis. Visio, quam locutus est vir, cum quo est Deus, et qui Deo secum morante confortatus, ait:

2 من نادان‌ترینِ آدمیان هستم و عاری از شعور بشری.

Stultissimus sum virorum, et sapientia hominum non est mecum.

3 حکمتی در من نیست و شناختی از خدا ندارم.

Non didici sapientiam, et non novi scientiam sanctorum.

4 آن کیست که آسمان و زمین را زیر پا می‌گذارد؟ آن کیست که باد را در دست خود نگه می‌دارد و آبها را در ردای خود می‌پیچد؟ آن کیست که حدود زمین را برقرار کرده است؟ نامش چیست و پسرش چه نام دارد؟ اگر می‌دانی بگو!

Quis ascendit in cælum atque descendit? quis continuit spiritum in manibus suis? quis colligavit aquas quasi in vestimento? quis suscitavit omnes terminos terræ? quod nomen est eius, et quod nomen filii eius, si nosti?

5 سخنان خدا تمام پاک و مبراست. او مانند یک سپر از تمام کسانی که به او پناه می‌برند محافظت می‌کند.

Omnis sermo Dei ignitus, clypeus est sperantibus in se:

6 به سخنان او چیزی اضافه نکن، مبادا تو را توبیخ نماید و تو دروغگو قلمداد شوی.

ne addas quidquam verbis illius, et arguaris inveniarisque mendax.

7 ای خدا، قبل از آنکه بمیرم دو چیز از تو می‌طلبم:

Duo rogavi te, ne deneges mihi antequam moriar.

8 مرا از دروغ گفتن حفظ کن و مرا نه تهیدست بگردان و نه ثروتمند، بلکه روزی مرا به من بده؛

Vanitatem, et verba mendacia longe fac a me. Mendicitatem, et divitias ne dederis mihi: tribue tantum victui meo necessaria:

9 چون اگر ثروتمند شوم ممکن است تو را انکار کنم و بگویم: «خداوند کیست؟» و اگر تهیدست گردم امکان دارد دزدی کنم و نام تو را بی‌حرمت نمایم.

ne forte satiatus illiciar ad negandum, et dicam: Quis est Dominus? aut egestate compulsus furer, et periurem nomen Dei mei.

10 هرگز از کسی نزد کارفرمایش بدگویی نکن، مبادا به نفرین او گرفتار شوی.

Ne accuses servum ad Dominum suum, ne forte maledicat tibi, et corruas.

11 هستند کسانی که پدر و مادر خود را نفرین می‌کنند.

Generatio, quæ patri suo maledicit, et quæ matri suæ non benedicit.

12 هستند کسانی که خود را پاک می‌دانند در حالی که به گناه آلوده‌اند.

Generatio, quæ sibi munda videtur, et tamen non est lota a sordibus suis.

13 هستند کسانی که از نگاهشان کبر و غرور می‌بارد،

Generatio, cuius excelsi sunt oculi, et palpebræ eius in alta surrectæ.

14 هستند کسانی که دندانهای خود را تیز می‌کنند تا به جان مردم فقیر بیفتند و آنها را ببلعند.

Generatio, quæ pro dentibus gladios habet, et commandit molaribus suis, ut comedat inopes de terra, et pauperes ex hominibus.

15 زالو را دو دختر است که فریاد می‌کشند: «بده! بده!» سه چیز هست که هرگز سیر نمی‌شوند، بلکه چهار چیز، که نمی‌گویند: «بس است!»:

Sanguisugæ duæ sunt filiæ, dicentes: Affer, Affer. Tria sunt insaturabilia, et quartum, quod numquam dicit: Sufficit.

16 دنیای مردگان، رحم نازا، زمین بی‌آب، آتش مشتعل. (Sheol h7585)

Infernus, et os vulvæ, et terra, quæ non satiatur aqua: ignis vero numquam dicit: Sufficit. (Sheol h7585)

17 کسی که پدر خود را مسخره کند و مادرش را تحقیر نماید، کلاغها چشمانش را از کاسه در می‌آورند و لاشخورها بدنش را می‌خورند.

Oculum, qui subsannat patrem, et qui despicit partum matris suæ, effodiant eum corvi de torrentibus, et comedant eum filii aquilæ.

18 سه چیز برای من بسیار عجیبند، بلکه چهار چیز که من آنها را نمی‌فهمم:

Tria sunt difficilia mihi, et quartum penitus ignoro:

19 پرواز عقاب در آسمان، خزیدن مار روی صخره، عبور کشتی از دریا، و راهِ مرد با دختر جوان.

Viam aquilæ in cælo, viam colubri super petram, viam navis in medio mari, et viam viri in adolescentia.

20 همچنین است راه زن بدکاره که می‌خورَد و دهانش را پاک می‌کند و می‌گوید: «کار بدی نکردم.»

Talis est et via mulieris adulteræ, quæ comedit, et tergens os suum dicit: Non sum operata malum.

21 سه چیز است که زمین را می‌لرزاند، بلکه چهار چیز که زمین تاب تحملش را ندارد:

Per tria movetur terra, et quartum non potest sustinere:

22 برده‌ای که پادشاه شود، احمقی که سیر و توانگر گردد،

Per servum cum regnaverit: per stultum cum saturatus fuerit cibo:

23 زن بداخلاقی که شوهر کرده باشد، و کنیزی که جای بانوی خود را بگیرد.

per odiosam mulierem cum in matrimonio fuerit assumpta: et per ancillam cum fuerit heres dominæ suæ.

24 چهار چیز است بر زمین که بسیار کوچک اما بی‌اندازه دانا هستند:

Quatuor sunt minima terræ, et ipsa sunt sapientiora sapientibus.

25 مورچه‌ها که ضعیف هستند ولی برای زمستان خوراک ذخیره می‌کنند،

Formicæ, populus infirmus, qui præparat in messe cibum sibi:

26 گورکنها که ناتوانند اما در میان صخره‌ها برای خود لانه می‌سازند،

lepusculus, plebs invalida, qui collocat in petra cubile suum:

27 ملخها که رهبری ندارند ولی در دسته‌های منظم حرکت می‌کنند،

regem locusta non habet, et egreditur universa per turmas suas:

28 و مارمولکها که می‌توان آنها را در دست گرفت، اما حتی به کاخ پادشاهان نیز راه می‌یابند.

stellio manibus nititur, et moratur in ædibus regis.

29 سه چیز است که راه رفتنشان باوقار است، بلکه چهار چیز که با متانت می‌خرامند:

Tria sunt, quæ bene gradiuntur, et quartum, quod incedit feliciter:

30 شیر که سلطان حیوانات است و از هیچ چیز نمی‌ترسد،

Leo fortissimus bestiarum, ad nullius pavebit occursum:

31 طاووس، بز نر، و پادشاهی که سپاهیانش همراه او هستند.

gallus succinctus lumbos: et aries: nec est rex, qui resistat ei.

32 اگر از روی حماقت مغرور شده‌ای و اگر نقشه‌های پلید در سر پرورانده‌ای، به خود بیا و از این کارت دست بکش.

Est qui stultus apparuit postquam elevatus est in sublime: si enim intellexisset, ori suo imposuisset manum.

33 از زدن شیر، کره به دست می‌آید؛ از ضربه زدن به دماغ خون جاری می‌شود؛ و از برانگیختن خشم، نزاع درمی‌گیرد.

Qui autem fortiter premit ubera ad eliciendum lac, exprimit butyrum: et qui vehementer emungit, elicit sanguinem: et qui provocat iras, producit discordias.