امثال 3

1 پسرم، چیزهایی را که به تو آموخته‌ام هرگز فراموش نکن. اگر می‌خواهی زندگی خوب و طولانی داشته باشی، به دقت از دستورهای من پیروی کن.

Hijo mío, no olvides mis enseñanzas, Y tu corazón guarde mis mandamientos.

2

Porque largura de días, años de vida Y paz te aumentarán.

3 محبت و راستی را هرگز فراموش نکن بلکه آنها را بر گردنت بیاویز و بر صفحهٔ دلت بنویس،

Nunca se aparten de ti la misericordia y la verdad. Átalas a tu cuello. Escríbelas en la tabla de tu corazón,

4 اگر چنین کنی هم خدا از تو راضی خواهد بود هم انسان.

Y hallarás gracia y buena opinión Ante los ojos de ʼElohim y del hombre.

5 با تمام دل خود به خداوند اعتماد کن و بر عقل خود تکیه منما.

Confía en Yavé con todo tu corazón, Y no te apoyes en tu propia inteligencia.

6 در هر کاری که انجام می‌دهی خدا را در نظر داشته باش و او در تمام کارهایت تو را موفق خواهد ساخت.

Reconócelo en todos tus caminos, Y Él enderezará tus sendas.

7 به حکمت خود تکیه نکن بلکه از خداوند اطاعت نما و از بدی دوری کن،

No seas sabio en tu propia opinión. Teme a Yavé Y apártate del mal,

8 و این مرهمی برای زخمهایت بوده، به تو سلامتی خواهد بخشید.

Porque será medicina a tu ombligo Y tuétano a tus huesos.

9 از دارایی خود برای خداوند هدیه بیاور، نوبر محصولت را به او تقدیم نما و به این وسیله او را احترام کن.

Honra a Yavé con tus bienes Y con las primicias de todos tus frutos.

10 آنگاه انبارهای تو پر از وفور نعمت خواهد شد و خمره‌هایت از شراب تازه لبریز خواهد گردید.

Tus graneros se henchirán de abundancia, Y tus lagares rebosarán de mosto.

11 پسرم، نسبت به تأدیب خداوند بی‌اعتنا نباش، و هرگاه سرزنشت کند، ناراحت نشو.

Hijo mío, no menosprecies el castigo de Yavé, Ni te fatigues de su corrección.

12 زیرا خداوند کسی را تأدیب می‌کند که دوستش می‌دارد. همان‌طور که هر پدری پسر محبوب خود را تنبیه می‌کند تا او را اصلاح نماید، خداوند نیز تو را تأدیب و تنبیه می‌کند.

Porque Yavé disciplina al que ama, Como el padre al hijo en quien se complace.

13 خوشا به حال کسی که حکمت و بصیرت پیدا می‌کند؛

Inmensamente feliz el hombre que halla sabiduría Y el que obtiene la inteligencia.

14 زیرا یافتن آن از یافتن طلا و نقره، نیکوتر است!

Porque su provecho es mayor que el de la plata, Y su resultado es mejor que el oro fino.

15 ارزش حکمت از جواهرات بیشتر است و آن را نمی‌توان با هیچ گنجی مقایسه کرد.

Es más preciosa que las perlas, Nada de lo que desees podrá compararse con ella.

16 حکمت به انسان زندگی خوب و طولانی، ثروت و احترام می‌بخشد.

Abundancia de días hay en su mano derecha, Y en su izquierda, riquezas y honra.

17 حکمت زندگی تو را از خوشی و سلامتی لبریز می‌کند.

Sus caminos son agradables, Y en todas sus sendas hay paz.

18 خوشا به حال کسی که حکمت را به چنگ آورد، زیرا حکمت مانند درخت حیات است.

Es árbol de vida a los que echan mano a ella, Y los que la retienen son inmensamente felices.

19 خداوند به حکمت خود زمین را بنیاد نهاد و به عقل خویش آسمان را برقرار نمود.

Yavé fundó la tierra con sabiduría Y con entendimiento afirmó los cielos.

20 به علم خود چشمه‌ها را روی زمین جاری ساخت و از آسمان بر زمین باران بارانید.

Con su conocimiento fueron divididos los océanos Y las nubes destilan rocío.

21 پسرم، حکمت و بصیرت را نگاه دار و هرگز آنها را از نظر خود دور نکن؛

Hijo mío, no se aparten estas cosas de tus ojos. Guarda la sabiduría y la discreción,

22 زیرا آنها به تو زندگی و عزت خواهند بخشید،

Y serán vida a tu alma y gracia a tu cuello.

23 و تو در امنیت خواهی بود و در راهی که می‌روی هرگز نخواهی لغزید؛

Entonces andarás con seguridad en tu camino Y tu pie no tropezará.

24 با خیال راحت و بدون ترس خواهی خوابید؛

Cuando te acuestas, no tendrás temor. Te acostarás, Y tu sueño será dulce.

25 از بلایی که به طور ناگهانی بر بدکاران نازل می‌شود، نخواهی ترسید،

No temerás el pavor repentino, Ni cuando llega el ataque de los perversos,

26 زیرا خداوند تو را حفظ کرده، نخواهد گذاشت در دام بلا گرفتار شوی.

Porque Yavé será tu Confianza. Él guardará tu pie de caer en la trampa.

27 اگر می‌توانی به داد کسی که محتاج است برسی، کمک خود را از او دریغ مدار.

No retengas el bien a quien es debido, Cuando tienes el poder para hacerlo.

28 هرگز به همسایه‌ات مگو: «برو فردا بیا»، اگر همان موقع می‌توانی به او کمک کنی.

No digas a tu prójimo: Anda y vuelve, mañana te lo daré, Cuando tienes contigo qué darle.

29 علیه همسایه‌ات که با خیال راحت در جوار تو زندگی می‌کند توطئه نکن.

No trames el mal contra el prójimo Que habita confiado junto a ti.

30 با کسی که به تو بدی نکرده است بی‌جهت دعوا نکن.

No tengas pleito con alguno sin causa, Si no te hizo agravio.

31 به اشخاص ظالم حسادت نکن و از راه و روش آنها پیروی ننما،

No envidies al hombre violento, Ni escojas alguno de sus caminos,

32 زیرا خداوند از اشخاص کجرو نفرت دارد، اما به درستکاران اعتماد می‌کند.

Porque Yavé aborrece al perverso. Su íntima comunión es con los rectos.

33 لعنت خداوند بر بدکاران است، اما برکت و رحمت او شامل حال درستکاران می‌باشد.

La maldición de Yavé está sobre la casa del impío, Pero bendice la morada de los justos.

34 خداوند مسخره‌کنندگان را مسخره می‌کند، اما به فروتنان فیض می‌بخشد.

Ciertamente Él se burla de los que se burlan Y da gracia a los humildes.

35 دانایان از عزت و احترام برخوردار خواهند گردید، ولی نادانان رسوا خواهند شد.

Los sabios heredarán honra, Pero los necios cargarán la afrenta.