امثال 3

1 پسرم، چیزهایی را که به تو آموخته‌ام هرگز فراموش نکن. اگر می‌خواهی زندگی خوب و طولانی داشته باشی، به دقت از دستورهای من پیروی کن.

Hijo mío, no olvides mis instrucciones. Recuerda siempre mis mandamientos.

2

Así vivirás muchos años, y tu vida será plena.

3 محبت و راستی را هرگز فراموش نکن بلکه آنها را بر گردنت بیاویز و بر صفحهٔ دلت بنویس،

Aférrate a la bondad y a la verdad. Átalas a tu cuello y escríbelas en tu mente.

4 اگر چنین کنی هم خدا از تو راضی خواهد بود هم انسان.

Así tendrás buena reputación y serás apreciado por Dios y la gente.

5 با تمام دل خود به خداوند اعتماد کن و بر عقل خود تکیه منما.

Pon tu confianza totalmente en el Señor, y no te fíes de lo que crees saber.

6 در هر کاری که انجام می‌دهی خدا را در نظر داشته باش و او در تمام کارهایت تو را موفق خواهد ساخت.

Recuérdalo en todo lo que hagas, y él te mostrará el camino correcto.

7 به حکمت خود تکیه نکن بلکه از خداوند اطاعت نما و از بدی دوری کن،

No te creas sabio, respeta a Dios y evita el mal.

8 و این مرهمی برای زخمهایت بوده، به تو سلامتی خواهد بخشید.

Entonces serás sanado y fortalecido.

9 از دارایی خود برای خداوند هدیه بیاور، نوبر محصولت را به او تقدیم نما و به این وسیله او را احترام کن.

Honra al Señor con tu riqueza y con los primeros frutos de tus cosechas.

10 آنگاه انبارهای تو پر از وفور نعمت خواهد شد و خمره‌هایت از شراب تازه لبریز خواهد گردید.

Entonces tus graneros serán llenos de fruto, y tus estanques rebosarán de vino nuevo.

11 پسرم، نسبت به تأدیب خداوند بی‌اعتنا نباش، و هرگاه سرزنشت کند، ناراحت نشو.

Hijo mío, no rechaces la disciplina del Señor ni te enojes cuando te corrija,

12 زیرا خداوند کسی را تأدیب می‌کند که دوستش می‌دارد. همان‌طور که هر پدری پسر محبوب خود را تنبیه می‌کند تا او را اصلاح نماید، خداوند نیز تو را تأدیب و تنبیه می‌کند.

porque el Señor corrige a los que ama, así como un padre corrige al hijo que más le agrada.

13 خوشا به حال کسی که حکمت و بصیرت پیدا می‌کند؛

Felices son los que encuentran la sabiduría y obtienen entendimiento,

14 زیرا یافتن آن از یافتن طلا و نقره، نیکوتر است!

porque la sabiduría vale más que la plata, y ofrece mejor recompensa que el oro.

15 ارزش حکمت از جواهرات بیشتر است و آن را نمی‌توان با هیچ گنجی مقایسه کرد.

¡La sabiduría vale más que muchos rubíes y no se compara con ninguna cosa que puedas imaginar!

16 حکمت به انسان زندگی خوب و طولانی، ثروت و احترام می‌بخشد.

Por un lado ella te brinda larga vida, y por el otro riquezas y honra.

17 حکمت زندگی تو را از خوشی و سلامتی لبریز می‌کند.

Te dará verdadera felicidad, y te guiará a una prosperidad llena de paz.

18 خوشا به حال کسی که حکمت را به چنگ آورد، زیرا حکمت مانند درخت حیات است.

La sabiduría es un árbol de vida para todo el que se aferra a ella, y bendice a todos los que la aceptan.

19 خداوند به حکمت خود زمین را بنیاد نهاد و به عقل خویش آسمان را برقرار نمود.

Fue gracias a la sabiduría el Señor creó la tierra, y gracias al conocimiento puso los cielos en su lugar.

20 به علم خود چشمه‌ها را روی زمین جاری ساخت و از آسمان بر زمین باران بارانید.

Fue gracias a su conocimiento que las aguas de las profundidades fueron liberadas, y las nubes enviadas como rocío.

21 پسرم، حکمت و بصیرت را نگاه دار و هرگز آنها را از نظر خود دور نکن؛

Hijo mío, aférrate al buen juicio y a las decisiones sabias; no los pierdas de vista,

22 زیرا آنها به تو زندگی و عزت خواهند بخشید،

porque serán vida para ti, y como un adorno en tu cuello.

23 و تو در امنیت خواهی بود و در راهی که می‌روی هرگز نخواهی لغزید؛

Caminarás con confianza y no tropezarás.

24 با خیال راحت و بدون ترس خواهی خوابید؛

Cuando descanses, no tendrás temor, y cuando te acuestes tu sueño será placentero.

25 از بلایی که به طور ناگهانی بر بدکاران نازل می‌شود، نخواهی ترسید،

No tendrás temor del pánico repentino, ni de los desastres que azotan al malvado,

26 زیرا خداوند تو را حفظ کرده، نخواهد گذاشت در دام بلا گرفتار شوی.

porque el Señor será tu confianza, y evitará que caigas en trampa alguna.

27 اگر می‌توانی به داد کسی که محتاج است برسی، کمک خود را از او دریغ مدار.

No le niegues el bien a quien lo merece cuando tengas el poder en tus manos.

28 هرگز به همسایه‌ات مگو: «برو فردا بیا»، اگر همان موقع می‌توانی به او کمک کنی.

No le digas a tu prójimo: “Vete. Ven mañana, y yo te daré”, si ya tienes los recursos para darle.

29 علیه همسایه‌ات که با خیال راحت در جوار تو زندگی می‌کند توطئه نکن.

No hagas planes para perjudicar a tu prójimo que vive junto a ti, y que confía en ti.

30 با کسی که به تو بدی نکرده است بی‌جهت دعوا نکن.

No discutas con nadie sin razón, si no han hecho nada para hacerte daño alguno.

31 به اشخاص ظالم حسادت نکن و از راه و روش آنها پیروی ننما،

¡No sientas celos de los violentos, ni sigas su ejemplo!

32 زیرا خداوند از اشخاص کجرو نفرت دارد، اما به درستکاران اعتماد می‌کند.

Porque el Señor aborrece a los mentirosos, pero es amigo de los que hacen lo que es bueno.

33 لعنت خداوند بر بدکاران است، اما برکت و رحمت او شامل حال درستکاران می‌باشد.

Las casas de los malvados están malditas por el Señor, pero él bendice los hogares de los que viven en rectitud.

34 خداوند مسخره‌کنندگان را مسخره می‌کند، اما به فروتنان فیض می‌بخشد.

Él se burla de los que se burlan, pero es bondadoso con los humildes.

35 دانایان از عزت و احترام برخوردار خواهند گردید، ولی نادانان رسوا خواهند شد.

Los sabios recibirán honra, pero los necios permanecerán en desgracia.