امثال 3

1 پسرم، چیزهایی را که به تو آموخته‌ام هرگز فراموش نکن. اگر می‌خواهی زندگی خوب و طولانی داشته باشی، به دقت از دستورهای من پیروی کن.

Fili mi, ne obliviscaris legis meæ, et præcepta mea cor tuum custodiat.

2

longitudinem enim dierum, et annos vitæ, et pacem apponent tibi.

3 محبت و راستی را هرگز فراموش نکن بلکه آنها را بر گردنت بیاویز و بر صفحهٔ دلت بنویس،

Misericordia, et veritas te non deserant, circumda eas gutturi tuo, et describe in tabulis cordis tui:

4 اگر چنین کنی هم خدا از تو راضی خواهد بود هم انسان.

et invenies gratiam, et disciplinam bonam coram Deo et hominibus.

5 با تمام دل خود به خداوند اعتماد کن و بر عقل خود تکیه منما.

Habe fiduciam in Domino ex toto corde tuo, et ne innitaris prudentiæ tuæ.

6 در هر کاری که انجام می‌دهی خدا را در نظر داشته باش و او در تمام کارهایت تو را موفق خواهد ساخت.

In omnibus viis tuis cogita illum, et ipse diriget gressus tuos.

7 به حکمت خود تکیه نکن بلکه از خداوند اطاعت نما و از بدی دوری کن،

Ne sis sapiens apud temetipsum: time Deum, et recede a malo:

8 و این مرهمی برای زخمهایت بوده، به تو سلامتی خواهد بخشید.

sanitas quippe erit umbilico tuo, et irrigatio ossium tuorum.

9 از دارایی خود برای خداوند هدیه بیاور، نوبر محصولت را به او تقدیم نما و به این وسیله او را احترام کن.

Honora Dominum de tua substantia, et de primitiis omnium frugum tuarum da ei:

10 آنگاه انبارهای تو پر از وفور نعمت خواهد شد و خمره‌هایت از شراب تازه لبریز خواهد گردید.

et implebuntur horrea tua saturitate, et vino torcularia tua redundabunt.

11 پسرم، نسبت به تأدیب خداوند بی‌اعتنا نباش، و هرگاه سرزنشت کند، ناراحت نشو.

Disciplinam Domini, fili mi, ne abiicias: nec deficias cum ab eo corriperis:

12 زیرا خداوند کسی را تأدیب می‌کند که دوستش می‌دارد. همان‌طور که هر پدری پسر محبوب خود را تنبیه می‌کند تا او را اصلاح نماید، خداوند نیز تو را تأدیب و تنبیه می‌کند.

quem enim diligit Dominus, corripit: et quasi pater in filio complacet sibi.

13 خوشا به حال کسی که حکمت و بصیرت پیدا می‌کند؛

Beatus homo, qui invenit sapientiam, et qui affluit prudentia:

14 زیرا یافتن آن از یافتن طلا و نقره، نیکوتر است!

melior est acquisitio eius negotiatione argenti, et auri primi et purissimi fructus eius:

15 ارزش حکمت از جواهرات بیشتر است و آن را نمی‌توان با هیچ گنجی مقایسه کرد.

pretiosior est cunctis opibus: et omnia, quæ desiderantur, huic non valent comparari.

16 حکمت به انسان زندگی خوب و طولانی، ثروت و احترام می‌بخشد.

Longitudo dierum in dextera eius, et in sinistra illius divitiæ, et gloria.

17 حکمت زندگی تو را از خوشی و سلامتی لبریز می‌کند.

Viæ eius viæ pulchræ, et omnes semitæ illius pacificæ.

18 خوشا به حال کسی که حکمت را به چنگ آورد، زیرا حکمت مانند درخت حیات است.

Lignum vitæ est his, qui apprehenderint eam: et qui tenuerit eam, beatus.

19 خداوند به حکمت خود زمین را بنیاد نهاد و به عقل خویش آسمان را برقرار نمود.

Dominus sapientia fundavit terram, stabilivit cælos prudentia.

20 به علم خود چشمه‌ها را روی زمین جاری ساخت و از آسمان بر زمین باران بارانید.

Sapientia illius eruperunt abyssi, et nubes rore concrescunt.

21 پسرم، حکمت و بصیرت را نگاه دار و هرگز آنها را از نظر خود دور نکن؛

Fili mi, ne effluant hæc ab oculis tuis: Custodi legem atque consilium:

22 زیرا آنها به تو زندگی و عزت خواهند بخشید،

et erit vita animæ tuæ, et gratia faucibus tuis.

23 و تو در امنیت خواهی بود و در راهی که می‌روی هرگز نخواهی لغزید؛

tunc ambulabis fiducialiter in via tua, et pes tuus non impinget:

24 با خیال راحت و بدون ترس خواهی خوابید؛

si dormieris, non timebis: quiesces, et suavis erit somnus tuus.

25 از بلایی که به طور ناگهانی بر بدکاران نازل می‌شود، نخواهی ترسید،

ne paveas repentino terrore, et irruentes tibi potentias impiorum.

26 زیرا خداوند تو را حفظ کرده، نخواهد گذاشت در دام بلا گرفتار شوی.

Dominus enim erit in latere tuo, et custodiet pedem tuum ne capiaris.

27 اگر می‌توانی به داد کسی که محتاج است برسی، کمک خود را از او دریغ مدار.

Noli prohibere benefacere eum, qui potest: si vales, et ipse benefac:

28 هرگز به همسایه‌ات مگو: «برو فردا بیا»، اگر همان موقع می‌توانی به او کمک کنی.

Ne dicas amico tuo: Vade, et revertere: cras dabo tibi: cum statim possis dare.

29 علیه همسایه‌ات که با خیال راحت در جوار تو زندگی می‌کند توطئه نکن.

Ne moliaris amico tuo malum, cum ille in te habeat fiduciam.

30 با کسی که به تو بدی نکرده است بی‌جهت دعوا نکن.

Ne contendas adversus hominem frustra, cum ipse tibi nihil mali fecerit.

31 به اشخاص ظالم حسادت نکن و از راه و روش آنها پیروی ننما،

Ne æmuleris hominem iniustum, nec imiteris vias eius:

32 زیرا خداوند از اشخاص کجرو نفرت دارد، اما به درستکاران اعتماد می‌کند.

quia abominatio Domini est omnis illusor, et cum simplicibus sermocinatio eius.

33 لعنت خداوند بر بدکاران است، اما برکت و رحمت او شامل حال درستکاران می‌باشد.

Egestas a Domino in domo impii: habitacula autem iustorum benedicentur.

34 خداوند مسخره‌کنندگان را مسخره می‌کند، اما به فروتنان فیض می‌بخشد.

Ipse deludet illusores, et mansuetis dabit gratiam.

35 دانایان از عزت و احترام برخوردار خواهند گردید، ولی نادانان رسوا خواهند شد.

Gloriam sapientes possidebunt: stultorum exaltatio, ignominia.