امثال 3

1 پسرم، چیزهایی را که به تو آموخته‌ام هرگز فراموش نکن. اگر می‌خواهی زندگی خوب و طولانی داشته باشی، به دقت از دستورهای من پیروی کن.

My son! my law forget not, And my commands let thy heart keep,

2

For length of days and years, Life and peace they do add to thee.

3 محبت و راستی را هرگز فراموش نکن بلکه آنها را بر گردنت بیاویز و بر صفحهٔ دلت بنویس،

Let not kindness and truth forsake thee, Bind them on thy neck, Write them on the tablet of thy heart,

4 اگر چنین کنی هم خدا از تو راضی خواهد بود هم انسان.

And find grace and good understanding In the eyes of God and man.

5 با تمام دل خود به خداوند اعتماد کن و بر عقل خود تکیه منما.

Trust unto Jehovah with all thy heart, And unto thine own understanding lean not.

6 در هر کاری که انجام می‌دهی خدا را در نظر داشته باش و او در تمام کارهایت تو را موفق خواهد ساخت.

In all thy ways know thou Him, And He doth make straight thy paths.

7 به حکمت خود تکیه نکن بلکه از خداوند اطاعت نما و از بدی دوری کن،

Be not wise in thine own eyes, Fear Jehovah, and turn aside from evil.

8 و این مرهمی برای زخمهایت بوده، به تو سلامتی خواهد بخشید.

Healing it is to thy navel, And moistening to thy bones.

9 از دارایی خود برای خداوند هدیه بیاور، نوبر محصولت را به او تقدیم نما و به این وسیله او را احترام کن.

Honour Jehovah from thy substance, And from the beginning of all thine increase;

10 آنگاه انبارهای تو پر از وفور نعمت خواهد شد و خمره‌هایت از شراب تازه لبریز خواهد گردید.

And filled are thy barns [with] plenty, And [with] new wine thy presses break forth.

11 پسرم، نسبت به تأدیب خداوند بی‌اعتنا نباش، و هرگاه سرزنشت کند، ناراحت نشو.

Chastisement of Jehovah, my son, despise not, And be not vexed with His reproof,

12 زیرا خداوند کسی را تأدیب می‌کند که دوستش می‌دارد. همان‌طور که هر پدری پسر محبوب خود را تنبیه می‌کند تا او را اصلاح نماید، خداوند نیز تو را تأدیب و تنبیه می‌کند.

For whom Jehovah loveth He reproveth, Even as a father the son He is pleased with.

13 خوشا به حال کسی که حکمت و بصیرت پیدا می‌کند؛

O the happiness of a man [who] hath found wisdom, And of a man [who] bringeth forth understanding.

14 زیرا یافتن آن از یافتن طلا و نقره، نیکوتر است!

For better [is] her merchandise Than the merchandise of silver, And than gold — her increase.

15 ارزش حکمت از جواهرات بیشتر است و آن را نمی‌توان با هیچ گنجی مقایسه کرد.

Precious she [is] above rubies, And all thy pleasures are not comparable to her.

16 حکمت به انسان زندگی خوب و طولانی، ثروت و احترام می‌بخشد.

Length of days [is] in her right hand, In her left [are] wealth and honour.

17 حکمت زندگی تو را از خوشی و سلامتی لبریز می‌کند.

Her ways [are] ways of pleasantness, And all her paths [are] peace.

18 خوشا به حال کسی که حکمت را به چنگ آورد، زیرا حکمت مانند درخت حیات است.

A tree of life she [is] to those laying hold on her, And whoso is retaining her [is] happy.

19 خداوند به حکمت خود زمین را بنیاد نهاد و به عقل خویش آسمان را برقرار نمود.

Jehovah by wisdom did found the earth, He prepared the heavens by understanding.

20 به علم خود چشمه‌ها را روی زمین جاری ساخت و از آسمان بر زمین باران بارانید.

By His knowledge depths have been rent, And clouds do drop dew.

21 پسرم، حکمت و بصیرت را نگاه دار و هرگز آنها را از نظر خود دور نکن؛

My son! let them not turn from thine eyes, Keep thou wisdom and thoughtfulness,

22 زیرا آنها به تو زندگی و عزت خواهند بخشید،

And they are life to thy soul, and grace to thy neck.

23 و تو در امنیت خواهی بود و در راهی که می‌روی هرگز نخواهی لغزید؛

Then thou goest thy way confidently, And thy foot doth not stumble.

24 با خیال راحت و بدون ترس خواهی خوابید؛

If thou liest down, thou art not afraid, Yea, thou hast lain down, And sweet hath been thy sleep.

25 از بلایی که به طور ناگهانی بر بدکاران نازل می‌شود، نخواهی ترسید،

Be not afraid of sudden fear, And of the desolation of the wicked when it cometh.

26 زیرا خداوند تو را حفظ کرده، نخواهد گذاشت در دام بلا گرفتار شوی.

For Jehovah is at thy side, And He hath kept thy foot from capture.

27 اگر می‌توانی به داد کسی که محتاج است برسی، کمک خود را از او دریغ مدار.

Withhold not good from its owners, When thy hand [is] toward God to do [it].

28 هرگز به همسایه‌ات مگو: «برو فردا بیا»، اگر همان موقع می‌توانی به او کمک کنی.

Say not thou to thy friend, 'Go, and return, and to-morrow I give,' And substance with thee.

29 علیه همسایه‌ات که با خیال راحت در جوار تو زندگی می‌کند توطئه نکن.

Devise not against thy neighbour evil, And he sitting confidently with thee.

30 با کسی که به تو بدی نکرده است بی‌جهت دعوا نکن.

Strive not with a man without cause, If he have not done thee evil.

31 به اشخاص ظالم حسادت نکن و از راه و روش آنها پیروی ننما،

Be not envious of a man of violence, Nor fix thou on any of his ways.

32 زیرا خداوند از اشخاص کجرو نفرت دارد، اما به درستکاران اعتماد می‌کند.

For an abomination to Jehovah [is] the perverted, And with the upright [is] His secret counsel.

33 لعنت خداوند بر بدکاران است، اما برکت و رحمت او شامل حال درستکاران می‌باشد.

The curse of Jehovah [is] in the house of the wicked. And the habitation of the righteous He blesseth.

34 خداوند مسخره‌کنندگان را مسخره می‌کند، اما به فروتنان فیض می‌بخشد.

If the scorners He doth scorn, Yet to the humble He doth give grace.

35 دانایان از عزت و احترام برخوردار خواهند گردید، ولی نادانان رسوا خواهند شد.

Honour do the wise inherit, And fools are bearing away shame!