امثال 3

1 پسرم، چیزهایی را که به تو آموخته‌ام هرگز فراموش نکن. اگر می‌خواهی زندگی خوب و طولانی داشته باشی، به دقت از دستورهای من پیروی کن.

My son, forget not my law; but let thine heart keep my commandments:

2

For length of days, and years of life, and peace, shall they add to thee.

3 محبت و راستی را هرگز فراموش نکن بلکه آنها را بر گردنت بیاویز و بر صفحهٔ دلت بنویس،

Let not mercy and truth forsake thee: bind them about thy neck; write them upon the table of thine heart:

4 اگر چنین کنی هم خدا از تو راضی خواهد بود هم انسان.

So shalt thou find favour and good understanding in the sight of God and man.

5 با تمام دل خود به خداوند اعتماد کن و بر عقل خود تکیه منما.

Trust in the LORD with all thine heart, and lean not upon thine own understanding:

6 در هر کاری که انجام می‌دهی خدا را در نظر داشته باش و او در تمام کارهایت تو را موفق خواهد ساخت.

In all thy ways acknowledge him, and he shall direct thy paths.

7 به حکمت خود تکیه نکن بلکه از خداوند اطاعت نما و از بدی دوری کن،

Be not wise in thine own eyes; fear the LORD, and depart from evil:

8 و این مرهمی برای زخمهایت بوده، به تو سلامتی خواهد بخشید.

It shall be health to thy navel, and marrow to thy bones.

9 از دارایی خود برای خداوند هدیه بیاور، نوبر محصولت را به او تقدیم نما و به این وسیله او را احترام کن.

Honour the LORD with thy substance, and with the firstfruits of all thine increase:

10 آنگاه انبارهای تو پر از وفور نعمت خواهد شد و خمره‌هایت از شراب تازه لبریز خواهد گردید.

So shall thy barns be filled with plenty, and thy vats shall overflow with new wine.

11 پسرم، نسبت به تأدیب خداوند بی‌اعتنا نباش، و هرگاه سرزنشت کند، ناراحت نشو.

My son, despise not the chastening of the LORD; neither be weary of his reproof:

12 زیرا خداوند کسی را تأدیب می‌کند که دوستش می‌دارد. همان‌طور که هر پدری پسر محبوب خود را تنبیه می‌کند تا او را اصلاح نماید، خداوند نیز تو را تأدیب و تنبیه می‌کند.

For whom the LORD loveth he reproveth; even as a father the son in whom he delighteth.

13 خوشا به حال کسی که حکمت و بصیرت پیدا می‌کند؛

Happy is the man that findeth wisdom, and the man that getteth understanding.

14 زیرا یافتن آن از یافتن طلا و نقره، نیکوتر است!

For the merchandise of it is better than the merchandise of silver, and the gain thereof than fine gold.

15 ارزش حکمت از جواهرات بیشتر است و آن را نمی‌توان با هیچ گنجی مقایسه کرد.

She is more precious than rubies: and none of the things thou canst desire are to be compared unto her.

16 حکمت به انسان زندگی خوب و طولانی، ثروت و احترام می‌بخشد.

Length of days is in her right had; in her left hand are riches and honour.

17 حکمت زندگی تو را از خوشی و سلامتی لبریز می‌کند.

Her ways are ways of pleasantness, and all her paths are peace.

18 خوشا به حال کسی که حکمت را به چنگ آورد، زیرا حکمت مانند درخت حیات است.

She is a tree of life to them that lay hold upon her: and happy is every one that retaineth her.

19 خداوند به حکمت خود زمین را بنیاد نهاد و به عقل خویش آسمان را برقرار نمود.

The LORD by wisdom founded the earth; by understanding he established the heavens.

20 به علم خود چشمه‌ها را روی زمین جاری ساخت و از آسمان بر زمین باران بارانید.

By his knowledge the depths were broken up, and the skies drop down the dew.

21 پسرم، حکمت و بصیرت را نگاه دار و هرگز آنها را از نظر خود دور نکن؛

My son, let not them depart from thine eyes; keep sound wisdom and discretion;

22 زیرا آنها به تو زندگی و عزت خواهند بخشید،

So shall they be life unto thy soul, and grace to thy neck.

23 و تو در امنیت خواهی بود و در راهی که می‌روی هرگز نخواهی لغزید؛

Then shalt thou walk in thy way securely, and thy foot shall not stumble.

24 با خیال راحت و بدون ترس خواهی خوابید؛

When thou liest down, thou shalt not be afraid: yea, thou shalt lie down, and thy sleep shall be sweet.

25 از بلایی که به طور ناگهانی بر بدکاران نازل می‌شود، نخواهی ترسید،

Be not afraid of sudden fear, neither of the desolation of the wicked, when it cometh:

26 زیرا خداوند تو را حفظ کرده، نخواهد گذاشت در دام بلا گرفتار شوی.

For the LORD shall be thy confidence, and shall keep thy foot from being taken.

27 اگر می‌توانی به داد کسی که محتاج است برسی، کمک خود را از او دریغ مدار.

Withhold not good from them to whom it is due, when it is in the power of thine hand to do it.

28 هرگز به همسایه‌ات مگو: «برو فردا بیا»، اگر همان موقع می‌توانی به او کمک کنی.

Say not unto thy neighbour, Go, and come again, and tomorrow I will give; when thou hast it by thee.

29 علیه همسایه‌ات که با خیال راحت در جوار تو زندگی می‌کند توطئه نکن.

Devise not evil against thy neighbour, seeing he dwelleth securely by thee.

30 با کسی که به تو بدی نکرده است بی‌جهت دعوا نکن.

Strive not with a man without cause, if he have done thee no harm.

31 به اشخاص ظالم حسادت نکن و از راه و روش آنها پیروی ننما،

Envy thou not the man of violence, and choose none of his ways.

32 زیرا خداوند از اشخاص کجرو نفرت دارد، اما به درستکاران اعتماد می‌کند.

For the perverse is an abomination to the LORD: but his secret is with the upright.

33 لعنت خداوند بر بدکاران است، اما برکت و رحمت او شامل حال درستکاران می‌باشد.

The curse of the LORD is in the house of the wicked; but he blesseth the habitation of the righteous.

34 خداوند مسخره‌کنندگان را مسخره می‌کند، اما به فروتنان فیض می‌بخشد.

Surely he scorneth the scorners, but he giveth grace unto the lowly.

35 دانایان از عزت و احترام برخوردار خواهند گردید، ولی نادانان رسوا خواهند شد.

The wise shall inherit glory; but shame shall be the promotion of fools.