امثال 3

1 پسرم، چیزهایی را که به تو آموخته‌ام هرگز فراموش نکن. اگر می‌خواهی زندگی خوب و طولانی داشته باشی، به دقت از دستورهای من پیروی کن.

My son, forget not my teaching, And let thy heart observe my precepts!

2

For length of days, and years of life, And peace shall they multiply to thee.

3 محبت و راستی را هرگز فراموش نکن بلکه آنها را بر گردنت بیاویز و بر صفحهٔ دلت بنویس،

Let not kindness and truth forsake thee; Bind them around thy neck, Write them upon the tablet of thy heart:

4 اگر چنین کنی هم خدا از تو راضی خواهد بود هم انسان.

Then shalt thou find favor and good success In the sight of God and man.

5 با تمام دل خود به خداوند اعتماد کن و بر عقل خود تکیه منما.

Trust in the LORD with all thy heart, And lean not on thine own understanding;

6 در هر کاری که انجام می‌دهی خدا را در نظر داشته باش و او در تمام کارهایت تو را موفق خواهد ساخت.

In all thy ways acknowledge him, And he will make thy paths plain.

7 به حکمت خود تکیه نکن بلکه از خداوند اطاعت نما و از بدی دوری کن،

Be not wise in thine own eyes; Fear the LORD, and depart from evil.

8 و این مرهمی برای زخمهایت بوده، به تو سلامتی خواهد بخشید.

It shall be health to thy muscles, And moisture to thy bones.

9 از دارایی خود برای خداوند هدیه بیاور، نوبر محصولت را به او تقدیم نما و به این وسیله او را احترام کن.

Honor the LORD with thy substance, And with the first-fruits of all thy increase;

10 آنگاه انبارهای تو پر از وفور نعمت خواهد شد و خمره‌هایت از شراب تازه لبریز خواهد گردید.

So shall thy barns be filled with plenty, And thy vats overflow with new wine.

11 پسرم، نسبت به تأدیب خداوند بی‌اعتنا نباش، و هرگاه سرزنشت کند، ناراحت نشو.

My son, despise not the correction of the LORD, Nor be impatient under his chastisement!

12 زیرا خداوند کسی را تأدیب می‌کند که دوستش می‌دارد. همان‌طور که هر پدری پسر محبوب خود را تنبیه می‌کند تا او را اصلاح نماید، خداوند نیز تو را تأدیب و تنبیه می‌کند.

For whom the LORD loveth he chasteneth, Even as a father the son in whom he delighteth.

13 خوشا به حال کسی که حکمت و بصیرت پیدا می‌کند؛

Happy the man who findeth wisdom; Yea, the man who getteth understanding!

14 زیرا یافتن آن از یافتن طلا و نقره، نیکوتر است!

For the profit thereof is greater than that of silver, And the gain thereof than that of fine gold.

15 ارزش حکمت از جواهرات بیشتر است و آن را نمی‌توان با هیچ گنجی مقایسه کرد.

More precious is she than pearls, And none of thy jewels is to be compared with her.

16 حکمت به انسان زندگی خوب و طولانی، ثروت و احترام می‌بخشد.

Length of days is in her right hand; In her left hand are riches and honor.

17 حکمت زندگی تو را از خوشی و سلامتی لبریز می‌کند.

Her ways are ways of pleasantness, And all her paths are peace.

18 خوشا به حال کسی که حکمت را به چنگ آورد، زیرا حکمت مانند درخت حیات است.

She is a tree of life to them that lay hold of her, And happy is every one who hath her in his grasp.

19 خداوند به حکمت خود زمین را بنیاد نهاد و به عقل خویش آسمان را برقرار نمود.

The LORD by wisdom founded the earth; By understanding he framed the heavens.

20 به علم خود چشمه‌ها را روی زمین جاری ساخت و از آسمان بر زمین باران بارانید.

By his knowledge the deep waters were cleft, And the clouds drop down the dew.

21 پسرم، حکمت و بصیرت را نگاه دار و هرگز آنها را از نظر خود دور نکن؛

My son, let them not depart from thine eyes; Keep sound wisdom and discretion!

22 زیرا آنها به تو زندگی و عزت خواهند بخشید،

For they shall be life to thy soul, And grace to thy neck.

23 و تو در امنیت خواهی بود و در راهی که می‌روی هرگز نخواهی لغزید؛

Then shalt thou go on thy way securely, And thy foot shall not stumble;

24 با خیال راحت و بدون ترس خواهی خوابید؛

When thou liest down, thou shalt not be afraid, Yea, thou shalt lie down, and thy sleep shall be sweet.

25 از بلایی که به طور ناگهانی بر بدکاران نازل می‌شود، نخواهی ترسید،

Be not thou afraid of sudden alarm, Nor of the storm that is for the wicked, when it cometh;

26 زیرا خداوند تو را حفظ کرده، نخواهد گذاشت در دام بلا گرفتار شوی.

For the LORD shall be thy confidence; Yea, he will keep thy foot from being taken.

27 اگر می‌توانی به داد کسی که محتاج است برسی، کمک خود را از او دریغ مدار.

Withhold not kindness from those who need it, When it is in the power of thy hand to do it.

28 هرگز به همسایه‌ات مگو: «برو فردا بیا»، اگر همان موقع می‌توانی به او کمک کنی.

Say not to thy neighbor, “Go, and come again, And to-morrow I will give to thee,” when thou hast it by thee.

29 علیه همسایه‌ات که با خیال راحت در جوار تو زندگی می‌کند توطئه نکن.

Devise not evil against thy neighbor, While he dwelleth securely by thee.

30 با کسی که به تو بدی نکرده است بی‌جهت دعوا نکن.

Contend not with a man without cause, When he hath done thee no harm.

31 به اشخاص ظالم حسادت نکن و از راه و روش آنها پیروی ننما،

Envy not the oppressor, And choose none of his ways.

32 زیرا خداوند از اشخاص کجرو نفرت دارد، اما به درستکاران اعتماد می‌کند.

For the perverse man is the abomination of the LORD, But he is in friendship with the upright.

33 لعنت خداوند بر بدکاران است، اما برکت و رحمت او شامل حال درستکاران می‌باشد.

The curse of the LORD is upon the house of the wicked, But he blesseth the dwelling of the righteous.

34 خداوند مسخره‌کنندگان را مسخره می‌کند، اما به فروتنان فیض می‌بخشد.

Surely the scorners he treadeth scornfully, But giveth favor to the lowly.

35 دانایان از عزت و احترام برخوردار خواهند گردید، ولی نادانان رسوا خواهند شد.

The wise shall obtain honor, But fools shall bear off shame.