امثال 3

1 پسرم، چیزهایی را که به تو آموخته‌ام هرگز فراموش نکن. اگر می‌خواهی زندگی خوب و طولانی داشته باشی، به دقت از دستورهای من پیروی کن.

My son, forget not my teaching, and let thy heart keep my commandments;

2

For length of days, and years of life, and peace, will they increase unto thee.

3 محبت و راستی را هرگز فراموش نکن بلکه آنها را بر گردنت بیاویز و بر صفحهٔ دلت بنویس،

Let kindness and truth not forsake thee; bind them about thy throat; write them upon the table of thy heart:

4 اگر چنین کنی هم خدا از تو راضی خواهد بود هم انسان.

So shalt thou find grace and good favor in the eyes of God and man.

5 با تمام دل خود به خداوند اعتماد کن و بر عقل خود تکیه منما.

Trust in the Lord with all thy heart: and upon thy own understanding do not rely.

6 در هر کاری که انجام می‌دهی خدا را در نظر داشته باش و او در تمام کارهایت تو را موفق خواهد ساخت.

In all thy ways acknowledge him, and he will make level thy paths.

7 به حکمت خود تکیه نکن بلکه از خداوند اطاعت نما و از بدی دوری کن،

Be not wise in thy own eyes: fear the Lord, and depart from evil.

8 و این مرهمی برای زخمهایت بوده، به تو سلامتی خواهد بخشید.

It will be healing to thy body, and marrow to thy bones.

9 از دارایی خود برای خداوند هدیه بیاور، نوبر محصولت را به او تقدیم نما و به این وسیله او را احترام کن.

Honor the Lord with thy wealth, and with the first-fruits of all thy products:

10 آنگاه انبارهای تو پر از وفور نعمت خواهد شد و خمره‌هایت از شراب تازه لبریز خواهد گردید.

So shall thy storehouses be filled with plenty, and with new wine shall thy presses overflow.

11 پسرم، نسبت به تأدیب خداوند بی‌اعتنا نباش، و هرگاه سرزنشت کند، ناراحت نشو.

The correction of the Lord, my son, do not despise; and feel no loathing for his admonition;

12 زیرا خداوند کسی را تأدیب می‌کند که دوستش می‌دارد. همان‌طور که هر پدری پسر محبوب خود را تنبیه می‌کند تا او را اصلاح نماید، خداوند نیز تو را تأدیب و تنبیه می‌کند.

Because whomever the Lord loveth he admonisheth; and as a father who delighteth in [his] son.

13 خوشا به حال کسی که حکمت و بصیرت پیدا می‌کند؛

Happy the man that hath found wisdom, and the man that acquireth understanding.

14 زیرا یافتن آن از یافتن طلا و نقره، نیکوتر است!

For the obtaining of her is better than the obtaining of silver, and better than fine gold is her product.

15 ارزش حکمت از جواهرات بیشتر است و آن را نمی‌توان با هیچ گنجی مقایسه کرد.

She is more precious than pearls; and all the things thou valuest are not equal unto her.

16 حکمت به انسان زندگی خوب و طولانی، ثروت و احترام می‌بخشد.

Length of days is in her right hand: in her left are riches and honor.

17 حکمت زندگی تو را از خوشی و سلامتی لبریز می‌کند.

Her ways are ways of pleasantness, and all her paths are peace.

18 خوشا به حال کسی که حکمت را به چنگ آورد، زیرا حکمت مانند درخت حیات است.

A tree of life is she to those that lay hold on her: and every one that firmly graspeth her will be made happy.

19 خداوند به حکمت خود زمین را بنیاد نهاد و به عقل خویش آسمان را برقرار نمود.

The Lord hath through wisdom founded the earth: he hath established the heavens through understanding.

20 به علم خود چشمه‌ها را روی زمین جاری ساخت و از آسمان بر زمین باران بارانید.

By his knowledge were the depths split open, and the skies drop down the dew.

21 پسرم، حکمت و بصیرت را نگاه دار و هرگز آنها را از نظر خود دور نکن؛

My son, let them not be removed from thy eyes; keep [before thee] sound wisdom and discretion:

22 زیرا آنها به تو زندگی و عزت خواهند بخشید،

And they will be life unto thy soul, and grace to thy throat.

23 و تو در امنیت خواهی بود و در راهی که می‌روی هرگز نخواهی لغزید؛

Then wilt thou walk in safety on thy way, and thy foot will not strike [against aught]:

24 با خیال راحت و بدون ترس خواهی خوابید؛

When thou layest thyself down, thou shalt feel no dread; and as thou liest down, thy sleep shall be pleasant.

25 از بلایی که به طور ناگهانی بر بدکاران نازل می‌شود، نخواهی ترسید،

Thou needest not to be afraid of sudden dread, neither of the [unlooked-for] tempest over the wicked, when it cometh.

26 زیرا خداوند تو را حفظ کرده، نخواهد گذاشت در دام بلا گرفتار شوی.

For the Lord will be thy confidence, and he will guard thy foot from being caught.

27 اگر می‌توانی به داد کسی که محتاج است برسی، کمک خود را از او دریغ مدار.

Withhold not a benefit from him who is deserving it, when it is in the power of thy hand to do it.

28 هرگز به همسایه‌ات مگو: «برو فردا بیا»، اگر همان موقع می‌توانی به او کمک کنی.

Say not unto thy neighbor, Go, and return, and tomorrow will I give: when thou hast it by thee.

29 علیه همسایه‌ات که با خیال راحت در جوار تو زندگی می‌کند توطئه نکن.

Contrive not against thy neighbor any evil, when he dwelleth in safety with thee.

30 با کسی که به تو بدی نکرده است بی‌جهت دعوا نکن.

Quarrel not with any man without cause, if he have done thee no harm.

31 به اشخاص ظالم حسادت نکن و از راه و روش آنها پیروی ننما،

Envy not the man of violence, and choose none of his ways.

32 زیرا خداوند از اشخاص کجرو نفرت دارد، اما به درستکاران اعتماد می‌کند.

For the froward is an abomination to the Lord; but with the upright is his good-will.

33 لعنت خداوند بر بدکاران است، اما برکت و رحمت او شامل حال درستکاران می‌باشد.

The curse of the Lord is in the house of the wicked; but the habitation of the righteous will he bless.

34 خداوند مسخره‌کنندگان را مسخره می‌کند، اما به فروتنان فیض می‌بخشد.

If [it concern] the scornful he will himself render them a scorn; but unto the lowly doth he give grace.

35 دانایان از عزت و احترام برخوردار خواهند گردید، ولی نادانان رسوا خواهند شد.

The wise shall inherit glory; but fools shall obtain disgrace as their portion.