امثال 3

1 پسرم، چیزهایی را که به تو آموخته‌ام هرگز فراموش نکن. اگر می‌خواهی زندگی خوب و طولانی داشته باشی، به دقت از دستورهای من پیروی کن.

My son, do not forget my law, but let your heart guard my precepts.

2

For they shall set before you length of days, and years of life, and peace.

3 محبت و راستی را هرگز فراموش نکن بلکه آنها را بر گردنت بیاویز و بر صفحهٔ دلت بنویس،

Let not mercy and truth abandon you: encircle them around your throat, and inscribe them on the tablets of your heart.

4 اگر چنین کنی هم خدا از تو راضی خواهد بود هم انسان.

And so shall you discover grace and good discipline, in the sight of God and men.

5 با تمام دل خود به خداوند اعتماد کن و بر عقل خود تکیه منما.

Have confidence in the Lord with all your heart, and do not depend upon your own prudence.

6 در هر کاری که انجام می‌دهی خدا را در نظر داشته باش و او در تمام کارهایت تو را موفق خواهد ساخت.

In all your ways, consider him, and he himself will direct your steps.

7 به حکمت خود تکیه نکن بلکه از خداوند اطاعت نما و از بدی دوری کن،

Do not seem wise to yourself. Fear God, and withdraw from evil.

8 و این مرهمی برای زخمهایت بوده، به تو سلامتی خواهد بخشید.

Certainly, it shall be health to your navel, and refreshment to your bones.

9 از دارایی خود برای خداوند هدیه بیاور، نوبر محصولت را به او تقدیم نما و به این وسیله او را احترام کن.

Honor the Lord with your substance, and give to him from the first of all your fruits,

10 آنگاه انبارهای تو پر از وفور نعمت خواهد شد و خمره‌هایت از شراب تازه لبریز خواهد گردید.

and then your storehouses will be filled with abundance, and your presses shall overflow with wine.

11 پسرم، نسبت به تأدیب خداوند بی‌اعتنا نباش، و هرگاه سرزنشت کند، ناراحت نشو.

My son, do not discard the discipline of the Lord, and do not fall away when you are corrected by him.

12 زیرا خداوند کسی را تأدیب می‌کند که دوستش می‌دارد. همان‌طور که هر پدری پسر محبوب خود را تنبیه می‌کند تا او را اصلاح نماید، خداوند نیز تو را تأدیب و تنبیه می‌کند.

For whomever the Lord loves, he corrects, and just as a father does with a son, he wins him over.

13 خوشا به حال کسی که حکمت و بصیرت پیدا می‌کند؛

Blessed is the man who finds wisdom and who advances to prudence.

14 زیرا یافتن آن از یافتن طلا و نقره، نیکوتر است!

Her acquisition is better than trading in silver, and her fruit is better than the first and purest gold.

15 ارزش حکمت از جواهرات بیشتر است و آن را نمی‌توان با هیچ گنجی مقایسه کرد.

She is more precious than all riches, and all that can be desired cannot prevail in comparison to her.

16 حکمت به انسان زندگی خوب و طولانی، ثروت و احترام می‌بخشد.

Length of days is at her right hand, and at her left hand is wealth and glory.

17 حکمت زندگی تو را از خوشی و سلامتی لبریز می‌کند.

Her ways are beautiful ways, and all her paths are peaceful.

18 خوشا به حال کسی که حکمت را به چنگ آورد، زیرا حکمت مانند درخت حیات است.

She is a tree of life to those who overtake her, and he who shall take hold of her is blessed.

19 خداوند به حکمت خود زمین را بنیاد نهاد و به عقل خویش آسمان را برقرار نمود.

The Lord founded the earth on wisdom. He secured the heavens with prudence.

20 به علم خود چشمه‌ها را روی زمین جاری ساخت و از آسمان بر زمین باران بارانید.

By his wisdom, the abyss erupted and the clouds increased with dew.

21 پسرم، حکمت و بصیرت را نگاه دار و هرگز آنها را از نظر خود دور نکن؛

My son, let not these things move away from your eyes. Preserve law as well as counsel.

22 زیرا آنها به تو زندگی و عزت خواهند بخشید،

And so shall there be life in your soul and grace in your voice.

23 و تو در امنیت خواهی بود و در راهی که می‌روی هرگز نخواهی لغزید؛

Then you shall walk confidently in your way, and your feet will not stumble.

24 با خیال راحت و بدون ترس خواهی خوابید؛

When you slumber, you shall not fear. When you rest, your sleep also will be sweet.

25 از بلایی که به طور ناگهانی بر بدکاران نازل می‌شود، نخواهی ترسید،

Do not fear unexpected terror, nor the power of the impious falling upon you.

26 زیرا خداوند تو را حفظ کرده، نخواهد گذاشت در دام بلا گرفتار شوی.

For the Lord will be at your side, and he will guard your feet, so that you may not be seized.

27 اگر می‌توانی به داد کسی که محتاج است برسی، کمک خود را از او دریغ مدار.

Do not prevent him who is able from doing good. When you are able, do good yourself too.

28 هرگز به همسایه‌ات مگو: «برو فردا بیا»، اگر همان موقع می‌توانی به او کمک کنی.

Do not say to your friend: “Go away, and then return. Tomorrow I will give to you.” When you are able to do so, give in the present.

29 علیه همسایه‌ات که با خیال راحت در جوار تو زندگی می‌کند توطئه نکن.

Do not undertake evil against your friend, even though he has trust in you.

30 با کسی که به تو بدی نکرده است بی‌جهت دعوا نکن.

Do not contend against a man without cause, even though he has done no evil to you.

31 به اشخاص ظالم حسادت نکن و از راه و روش آنها پیروی ننما،

Do not rival an unjust man, and do not imitate his ways.

32 زیرا خداوند از اشخاص کجرو نفرت دارد، اما به درستکاران اعتماد می‌کند.

For everyone who ridicules is an abomination to the Lord, and his communication is for the simple.

33 لعنت خداوند بر بدکاران است، اما برکت و رحمت او شامل حال درستکاران می‌باشد.

Destitution in the house of the impious is from the Lord. But the habitations of the just shall be blessed.

34 خداوند مسخره‌کنندگان را مسخره می‌کند، اما به فروتنان فیض می‌بخشد.

He will ridicule those who ridicule, but he will bestow grace upon the mild.

35 دانایان از عزت و احترام برخوردار خواهند گردید، ولی نادانان رسوا خواهند شد.

The wise will possess glory. The exaltation of the foolish is disgraceful.