امثال 3

1 پسرم، چیزهایی را که به تو آموخته‌ام هرگز فراموش نکن. اگر می‌خواهی زندگی خوب و طولانی داشته باشی، به دقت از دستورهای من پیروی کن.

Wuoda, kik wiyi wil kod puonjna to ket chikena osik e chunyi,

2

nimar gibiro miyo ngimani dhi maber midag higni mangʼeny kendo ibed gi kwe kod mwandu.

3 محبت و راستی را هرگز فراموش نکن بلکه آنها را بر گردنت بیاویز و بر صفحهٔ دلت بنویس،

Kik iwe hera kod adiera weyi; twegi e ngʼuti, kendo ndikgi e chunyi maiye.

4 اگر چنین کنی هم خدا از تو راضی خواهد بود هم انسان.

Eka iniyud ngʼwono kod nying maber e nyim Nyasaye kod dhano.

5 با تمام دل خود به خداوند اعتماد کن و بر عقل خود تکیه منما.

Gen kuom Jehova Nyasaye gi chunyi duto, kendo kik igen kuom ngʼeyoni iwuon;

6 در هر کاری که انجام می‌دهی خدا را در نظر داشته باش و او در تمام کارهایت تو را موفق خواهد ساخت.

ket yoreni duto kuome eka nomi yoregi oriere tir.

7 به حکمت خود تکیه نکن بلکه از خداوند اطاعت نما و از بدی دوری کن،

Kik ibed mariek e pachi iwuon to luor Jehova Nyasaye eka inilo richo.

8 و این مرهمی برای زخمهایت بوده، به تو سلامتی خواهد بخشید.

Tim ma kamano nomi ringri bedo gi ngima kendo nobed chiemo ne chunyi.

9 از دارایی خود برای خداوند هدیه بیاور، نوبر محصولت را به او تقدیم نما و به این وسیله او را احترام کن.

Mi Jehova Nyasaye duongʼ gi mwanduni kichiwone cham mabeyo ma ikayo e puotheni;

10 آنگاه انبارهای تو پر از وفور نعمت خواهد شد و خمره‌هایت از شراب تازه لبریز خواهد گردید.

eka dechegi nopongʼ gi cham mogundho kendo agulnigi nopongʼ gi divai manyien maonge kama ikanoe.

11 پسرم، نسبت به تأدیب خداوند بی‌اعتنا نباش، و هرگاه سرزنشت کند، ناراحت نشو.

Wuoda, kik icha kum mar Jehova Nyasaye kendo kik ingʼur kokweri kuom gik maricho;

12 زیرا خداوند کسی را تأدیب می‌کند که دوستش می‌دارد. همان‌طور که هر پدری پسر محبوب خود را تنبیه می‌کند تا او را اصلاح نماید، خداوند نیز تو را تأدیب و تنبیه می‌کند.

nimar Jehova Nyasaye kumo jogo mohero mana kaka wuoro chiko wuode ma omorgo.

13 خوشا به حال کسی که حکمت و بصیرت پیدا می‌کند؛

En jahawi ngʼatno moyudo rieko, ngʼatno man-gi winjo,

14 زیرا یافتن آن از یافتن طلا و نقره، نیکوتر است!

nimar en gohala moloyo fedha kendo okelo gik mabeyo moloyo dhahabu.

15 ارزش حکمت از جواهرات بیشتر است و آن را نمی‌توان با هیچ گنجی مقایسه کرد.

Ober moloyo kite ma nengogi tek; onge gimoro amora migombo ma dipim kode.

16 حکمت به انسان زندگی خوب و طولانی، ثروت و احترام می‌بخشد.

Ngima kuom ndalo mangʼeny ni e lwete korachwich; to e lwete koracham nitiere mwandu kod duongʼ.

17 حکمت زندگی تو را از خوشی و سلامتی لبریز می‌کند.

Yorene gin yore mag mor kendo yorene duto gin mag kwe.

18 خوشا به حال کسی که حکمت را به چنگ آورد، زیرا حکمت مانند درخت حیات است.

En yadh ngima ne jogo morwake; jogo mopadore kuome biro yudo gweth.

19 خداوند به حکمت خود زمین را بنیاد نهاد و به عقل خویش آسمان را برقرار نمود.

Kuom rieko Jehova Nyasaye nochweyo mise mar piny kendo noketo polo kama entie kuom lony mare;

20 به علم خود چشمه‌ها را روی زمین جاری ساخت و از آسمان بر زمین باران بارانید.

kuom ngʼeyo mare ema nopogogo aore gi nembe, kendo nomiyo boche polo okelo thoo.

21 پسرم، حکمت و بصیرت را نگاه دار و هرگز آنها را از نظر خود دور نکن؛

Wuoda, rit ngʼado bura makare kod pogo tiend wach, kik iwe gilalni.

22 زیرا آنها به تو زندگی و عزت خواهند بخشید،

Ginibedni ngima maber, ka tigo maber mitweyo e ngʼuti.

23 و تو در امنیت خواهی بود و در راهی که می‌روی هرگز نخواهی لغزید؛

Eka ibiro dhi e yoreni gi kwe kendo tiendi ok nochwanyre;

24 با خیال راحت و بدون ترس خواهی خوابید؛

ka inindo, to ok inibed maluor, kendo ininind mayom nyaka piny ru.

25 از بلایی که به طور ناگهانی بر بدکاران نازل می‌شود، نخواهی ترسید،

Kik ibed giluoro mar masira ma ditimreni apoya nono kata kethruok mamako jogo maricho,

26 زیرا خداوند تو را حفظ کرده، نخواهد گذاشت در دام بلا گرفتار شوی.

nimar Jehova Nyasaye ema nomi ibed jachir kendo norit tiendi mondo kik odonji e obadho.

27 اگر می‌توانی به داد کسی که محتاج است برسی، کمک خود را از او دریغ مدار.

Kik iwe timo maber ni jogo mowinjorego, ka in kod nyalo mar timo kamano.

28 هرگز به همسایه‌ات مگو: «برو فردا بیا»، اگر همان موقع می‌توانی به او کمک کنی.

Ka inyalo konyo wadu kawuono, to kik iwachne niya, “Dogi iduog bangʼe kiny, eka akonyi.”

29 علیه همسایه‌ات که با خیال راحت در جوار تو زندگی می‌کند توطئه نکن.

Kik ichan hinyo jabathi, modak machiegni kodi gi kwe.

30 با کسی که به تو بدی نکرده است بی‌جهت دعوا نکن.

Kik ihangne ngʼato wach maonge gima omiyo, kaonge gima rach mosetimoni.

31 به اشخاص ظالم حسادت نکن و از راه و روش آنها پیروی ننما،

Kik nyiego maki gi ja-mahundu, kata wuotho e yore moro amora.

32 زیرا خداوند از اشخاص کجرو نفرت دارد، اما به درستکاران اعتماد می‌کند.

Nimar Jehova Nyasaye ger gi jaricho to ogeno joma kare.

33 لعنت خداوند بر بدکاران است، اما برکت و رحمت او شامل حال درستکاران می‌باشد.

Kwongʼ mar Jehova Nyasaye ni e od jaricho, to ogwedho dala ngʼat makare.

34 خداوند مسخره‌کنندگان را مسخره می‌کند، اما به فروتنان فیض می‌بخشد.

Ojaro jojaro masungore to ochiwo ngʼwono ni joma obolore.

35 دانایان از عزت و احترام برخوردار خواهند گردید، ولی نادانان رسوا خواهند شد.

Joma riek yudo luor kaka girkeni to joma ofuwo enonyis wichkuotgi ayanga.