امثال 3

1 پسرم، چیزهایی را که به تو آموخته‌ام هرگز فراموش نکن. اگر می‌خواهی زندگی خوب و طولانی داشته باشی، به دقت از دستورهای من پیروی کن.

Сине мой, не забравяй поуката ми, И сърцето ти нека пази заповедите ми,

2

Защото дългоденствие, години от живот И мир ще ти притурят те.

3 محبت و راستی را هرگز فراموش نکن بلکه آنها را بر گردنت بیاویز و بر صفحهٔ دلت بنویس،

Благост и вярност нека не те оставят; Вържи ги около шията си, Начертай ги на плочата на сърцето си.

4 اگر چنین کنی هم خدا از تو راضی خواهد بود هم انسان.

Така ще намериш благоволение и добро име Пред Бога и човеците.

5 با تمام دل خود به خداوند اعتماد کن و بر عقل خود تکیه منما.

Уповавай на Господа от все сърце И не се облягай на своя разум.

6 در هر کاری که انجام می‌دهی خدا را در نظر داشته باش و او در تمام کارهایت تو را موفق خواهد ساخت.

Във всичките си пътища признавай Него, И Той ще оправя пътеките ти.

7 به حکمت خود تکیه نکن بلکه از خداوند اطاعت نما و از بدی دوری کن،

Не мисли себе си за мъдър; Бой се от Господа, и отклонявай се от зло;

8 و این مرهمی برای زخمهایت بوده، به تو سلامتی خواهد بخشید.

Това ще бъде здраве за тялото ти И влага за косите ти.

9 از دارایی خود برای خداوند هدیه بیاور، نوبر محصولت را به او تقدیم نما و به این وسیله او را احترام کن.

Почитай Господа от имота си И от първаците на всичкия доход.

10 آنگاه انبارهای تو پر از وفور نعمت خواهد شد و خمره‌هایت از شراب تازه لبریز خواهد گردید.

Така ще се изпълнят житниците ти с изобилие, И линовете ти ще се преливат с ново вино.

11 پسرم، نسبت به تأدیب خداوند بی‌اعتنا نباش، و هرگاه سرزنشت کند، ناراحت نشو.

Сине мой, не презирай наказанието от Господа, И да ти не дотегва, когато Той те изобличава,

12 زیرا خداوند کسی را تأدیب می‌کند که دوستش می‌دارد. همان‌طور که هر پدری پسر محبوب خود را تنبیه می‌کند تا او را اصلاح نماید، خداوند نیز تو را تأدیب و تنبیه می‌کند.

Защото Господ изобличава оня, когото люби, Както и бащата сина, който му е мил.

13 خوشا به حال کسی که حکمت و بصیرت پیدا می‌کند؛

Блажен оня човек, който е намерил мъдрост, И човек, който е придобил разум,

14 زیرا یافتن آن از یافتن طلا و نقره، نیکوتر است!

Защото търговията с нея е по-износна от търговията със сребро, И печалбата от нея по-скъпа от чисто злато.

15 ارزش حکمت از جواهرات بیشتر است و آن را نمی‌توان با هیچ گنجی مقایسه کرد.

Тя е по-скъпа от безценни камъни И нищо, което би пожелал ти, не се сравнява с нея.

16 حکمت به انسان زندگی خوب و طولانی، ثروت و احترام می‌بخشد.

Дългоденствие е в десницата й, А в левицата й богатство и слава.

17 حکمت زندگی تو را از خوشی و سلامتی لبریز می‌کند.

Пътищата й са пътища приятни, И всичките й пътеки мир.

18 خوشا به حال کسی که حکمت را به چنگ آورد، زیرا حکمت مانند درخت حیات است.

Тя е дело на живот за тия, които я прегръщат И блажени са ония, които я държат.

19 خداوند به حکمت خود زمین را بنیاد نهاد و به عقل خویش آسمان را برقرار نمود.

С мъдрост Господ основа земята, С разум утвърди небето.

20 به علم خود چشمه‌ها را روی زمین جاری ساخت و از آسمان بر زمین باران بارانید.

Чрез Неговото знание се разтвориха бездните И от облаците капе роса.

21 پسرم، حکمت و بصیرت را نگاه دار و هرگز آنها را از نظر خود دور نکن؛

Сине мой, тоя неща да се не отдалечават от очите ти; Пази здравомислие и разсъдителност,

22 زیرا آنها به تو زندگی و عزت خواهند بخشید،

Така те ще бъдат живот на душата ти И украшение на шията ти.

23 و تو در امنیت خواهی بود و در راهی که می‌روی هرگز نخواهی لغزید؛

Тогава ще ходиш безопасно по пътя си, И ногата ти не ще се спъне.

24 با خیال راحت و بدون ترس خواهی خوابید؛

Когато лягаш не ще се страхуваш; Да! ще лягаш и сънят ти ще бъде сладък.

25 از بلایی که به طور ناگهانی بر بدکاران نازل می‌شود، نخواهی ترسید،

Не ще се боиш от внезапен страх, Нито от бурята, когато нападне нечестивите,

26 زیرا خداوند تو را حفظ کرده، نخواهد گذاشت در دام بلا گرفتار شوی.

Защото Господ ще бъде твое упование, И ще пази ногата то да се не хване.

27 اگر می‌توانی به داد کسی که محتاج است برسی، کمک خود را از او دریغ مدار.

Не въздържай доброто от ония, на които се дължи, Когато ти дава ръка да им го направиш.

28 هرگز به همسایه‌ات مگو: «برو فردا بیا»، اگر همان موقع می‌توانی به او کمک کنی.

Не казвай на ближния си: Иди върни се пак, И ще ти дам утре, Когато имаш при себе си това, което му се пада.

29 علیه همسایه‌ات که با خیال راحت در جوار تو زندگی می‌کند توطئه نکن.

Не измисляй зло против ближния си, Който с увереност живее при тебе.

30 با کسی که به تو بدی نکرده است بی‌جهت دعوا نکن.

Не се карай с него без причина, Като не ти е направил зло.

31 به اشخاص ظالم حسادت نکن و از راه و روش آنها پیروی ننما،

Не завиждай на насилник човек, И не избирай ни един от пътищата му,

32 زیرا خداوند از اشخاص کجرو نفرت دارد، اما به درستکاران اعتماد می‌کند.

Защото Господ се гнуси от опакия, Но интимно общува с праведните.

33 لعنت خداوند بر بدکاران است، اما برکت و رحمت او شامل حال درستکاران می‌باشد.

Проклетия от Господа има в дома на нечестивия; А Той благославя жилището на праведните.

34 خداوند مسخره‌کنندگان را مسخره می‌کند، اما به فروتنان فیض می‌بخشد.

Наистина Той се присмива на присмивачите. А на смирените дава благодат.

35 دانایان از عزت و احترام برخوردار خواهند گردید، ولی نادانان رسوا خواهند شد.

Мъдрите ще наследят слова, А безумните ще отнесат срам.