امثال 29

1 کسی که بعد از تنبیه بسیار، باز سرسختی کند، ناگهان خرد خواهد شد و دیگر علاجی نخواهد داشت.

He that being often reproved hardeneth his neck shall suddenly be broken, and that without remedy.

2 وقتی قدرت در دست نیکان است مردم شادند، اما قدرت که به دست بدان بیفتد مردم می‌نالند.

When the righteous are increased, the people rejoice: but when a wicked man beareth rule, the people sigh.

3 پسر عاقل پدرش را خوشحال می‌کند، اما پسری که به دنبال زنان بدکاره می‌رود اموالش را بر باد می‌دهد.

Whoso loveth wisdom rejoiceth his father: but he that keepeth company with harlots wasteth [his] substance.

4 پادشاه عاقل به مملکتش ثبات می‌بخشد، اما آنکه رشوه می‌گیرد مملکت خود را نابود می‌کند.

The king by judgment establisheth the land: but he that exacteth gifts overthroweth it.

5 شخص متملق با چاپلوسی‌های خود به دوستش صدمه می‌زند.

A man that flattereth his neighbour spreadeth a net for his steps.

6 بدکاران در دام گناه خود گرفتار می‌شوند، اما شادی نصیب درستکاران می‌گردد.

In the transgression of an evil man there is a snare: but the righteous doth sing and rejoice.

7 شخص درستکار نسبت به فقرا با انصاف است، اما آدم بدکار به فکر آنها نیست.

The righteous taketh knowledge of the cause of the poor: the wicked hath not understanding to know [it].

8 شخص نادانی که همه را مسخره می‌کند می‌تواند شهری را به آشوب بکشاند، اما شخص دانا تلاش می‌کند صلح و آرامش برقرار نماید.

Scornful men set a city in a flame: but wise men turn away wrath.

9 اگر شخص عاقل با آدم نادان به دادگاه بروند، نادان یا خشمگین می‌شود یا مسخره می‌کند، و هیچ نتیجه‌ای حاصل نمی‌شود.

If a wise man hath a controversy with a foolish man, whether he be angry or laugh, there will be no rest.

10 افرادی که تشنهٔ خون هستند از اشخاص درستکار متنفرند و قصد جانشان را دارند.

The bloodthirsty hate him that is perfect: and as for the upright, they seek his life.

11 آدم نادان خشم خود را فوری بروز می‌دهد، اما شخص دانا جلوی خشم خود را می‌گیرد.

A fool uttereth all his anger: but a wise man keepeth it back and stilleth it.

12 اگر حاکم به حرفهای دروغ گوش کند، تمام افرادش دروغگو خواهند شد.

If a ruler hearkeneth to falsehood, all his servants are wicked.

13 فقیر و ثروتمند در یک چیز مثل هم هستند: خداوند به هر دو آنها چشم بینا داده است.

The poor man and the oppressor meet together: the LORD lighteneth the eyes of them both.

14 پادشاهی که نسبت به فقرا با انصاف باشد، سلطنتش همیشه پا برجا خواهد ماند.

The king that faithfully judgeth the poor, his throne shall be established for ever.

15 برای تربیت بچه، چوب تأدیب لازم است. اگر او را به حال خود واگذاری و ادب نکنی، باعث سرافکندگی مادرش خواهد شد.

The rod and reproof give wisdom: but a child left to himself causeth shame to his mother.

16 وقتی اشخاص بدکار به قدرت می‌رسند، فساد زیاد می‌شود؛ ولی قدرت آنها دوامی نخواهد داشت و نیکان سقوط آنها را به چشم خواهند دید.

When the wicked are increased, transgression increaseth: but the righteous shall look upon their fall.

17 فرزند خود را تأدیب کن تا باعث شادی و آرامش فکر تو شود.

Correct thy son, and he shall give thee rest; yea, he shall give delight unto thy soul.

18 در جایی که پیام خدا نیست، مردم سرکش می‌شوند. خوشا به حال قومی که احکام خدا را به جا می‌آورند.

Where there is no vision, the people cast off restraint: but he that keepeth the law, happy is he.

19 خدمتکار را نمی‌توان تنها با نصیحت اصلاح کرد، زیرا او هر چند حرفهای تو را بفهمد ولی به آنها توجه نخواهد کرد.

A servant will not be corrected by words: for though he understand he will not give heed.

20 شخصی که بدون فکر کردن و با عجله جواب می‌دهد از نادان هم بدتر است.

Seest thou a man that is hasty in his words? there is more hope of a fool than of him.

21 غلامی که اربابش او را از کودکی به نازپرورده باشد، برای اربابش غلامی نخواهد کرد.

He that delicately bringeth up his servant from a child shall have him become a son at the last.

22 شخص تندخو نزاع به پا می‌کند و باعث ناراحتی می‌شود.

An angry man stirreth up strife, and a wrathful man aboundeth in transgression.

23 تکبر، انسان را به زمین می‌زند، ولی فروتنی منجر به سربلندی می‌شود.

A man’s pride shall bring him low: but he that is of a lowly spirit shall obtain honour.

24 کسی که با دزد رفیق می‌شود، دشمن جان خویش است، زیرا شهادت دروغ می‌دهد و به این ترتیب خود را زیر لعنت قرار می‌دهد.

Whoso is partner with a thief hateth his own soul: he heareth the adjuration and uttereth nothing.

25 کسی که از انسان می‌ترسد گرفتار می‌شود، اما شخصی که به خداوند توکل می‌کند در امان می‌ماند.

The fear of man bringeth a snare: but whoso putteth his trust in the LORD shall be safe.

26 بسیاری از مردم از حاکم انتظار لطف دارند غافل از اینکه خداوند است که به داد مردم می‌رسد.

Many seek the ruler’s favour: but a man’s judgment [cometh] from the LORD.

27 درستکاران از بدکاران نفرت دارند و بدکاران از درستکاران.

An unjust man is an abomination to the righteous: and he that is upright in the way is an abomination to the wicked.