امثال 29

1 کسی که بعد از تنبیه بسیار، باز سرسختی کند، ناگهان خرد خواهد شد و دیگر علاجی نخواهد داشت.

He who is often rebuked and stiffens his neck will be destroyed suddenly, with no remedy.

2 وقتی قدرت در دست نیکان است مردم شادند، اما قدرت که به دست بدان بیفتد مردم می‌نالند.

When the righteous thrive, the people rejoice; but when the wicked rule, the people groan.

3 پسر عاقل پدرش را خوشحال می‌کند، اما پسری که به دنبال زنان بدکاره می‌رود اموالش را بر باد می‌دهد.

Whoever loves wisdom brings joy to his father; but a companion of prostitutes squanders his wealth.

4 پادشاه عاقل به مملکتش ثبات می‌بخشد، اما آنکه رشوه می‌گیرد مملکت خود را نابود می‌کند.

The king by justice makes the land stable, but he who takes bribes tears it down.

5 شخص متملق با چاپلوسی‌های خود به دوستش صدمه می‌زند.

A man who flatters his neighbor spreads a net for his feet.

6 بدکاران در دام گناه خود گرفتار می‌شوند، اما شادی نصیب درستکاران می‌گردد.

An evil man is snared by his sin, but the righteous can sing and be glad.

7 شخص درستکار نسبت به فقرا با انصاف است، اما آدم بدکار به فکر آنها نیست.

The righteous is concerned about justice for the poor. The wicked does not understand the concern.

8 شخص نادانی که همه را مسخره می‌کند می‌تواند شهری را به آشوب بکشاند، اما شخص دانا تلاش می‌کند صلح و آرامش برقرار نماید.

Mockers stir up a city, but wise men turn away anger.

9 اگر شخص عاقل با آدم نادان به دادگاه بروند، نادان یا خشمگین می‌شود یا مسخره می‌کند، و هیچ نتیجه‌ای حاصل نمی‌شود.

If a wise man goes to court with a foolish man, the fool rages or scoffs, and there is no peace.

10 افرادی که تشنهٔ خون هستند از اشخاص درستکار متنفرند و قصد جانشان را دارند.

The bloodthirsty hate a man of integrity; and they seek the life of the upright.

11 آدم نادان خشم خود را فوری بروز می‌دهد، اما شخص دانا جلوی خشم خود را می‌گیرد.

A fool vents all of his anger, but a wise man brings himself under control.

12 اگر حاکم به حرفهای دروغ گوش کند، تمام افرادش دروغگو خواهند شد.

If a ruler listens to lies, all of his officials are wicked.

13 فقیر و ثروتمند در یک چیز مثل هم هستند: خداوند به هر دو آنها چشم بینا داده است.

The poor man and the oppressor have this in common: The LORD gives sight to the eyes of both.

14 پادشاهی که نسبت به فقرا با انصاف باشد، سلطنتش همیشه پا برجا خواهد ماند.

The king who fairly judges the poor, his throne shall be established forever.

15 برای تربیت بچه، چوب تأدیب لازم است. اگر او را به حال خود واگذاری و ادب نکنی، باعث سرافکندگی مادرش خواهد شد.

The rod of correction gives wisdom, but a child left to himself causes shame to his mother.

16 وقتی اشخاص بدکار به قدرت می‌رسند، فساد زیاد می‌شود؛ ولی قدرت آنها دوامی نخواهد داشت و نیکان سقوط آنها را به چشم خواهند دید.

When the wicked increase, sin increases; but the righteous will see their downfall.

17 فرزند خود را تأدیب کن تا باعث شادی و آرامش فکر تو شود.

Correct your son, and he will give you peace; yes, he will bring delight to your soul.

18 در جایی که پیام خدا نیست، مردم سرکش می‌شوند. خوشا به حال قومی که احکام خدا را به جا می‌آورند.

Where there is no revelation, the people cast off restraint; but he who keeps the law is blessed.

19 خدمتکار را نمی‌توان تنها با نصیحت اصلاح کرد، زیرا او هر چند حرفهای تو را بفهمد ولی به آنها توجه نخواهد کرد.

A servant can't be corrected by words. Though he understands, yet he will not respond.

20 شخصی که بدون فکر کردن و با عجله جواب می‌دهد از نادان هم بدتر است.

Do you see a man who is hasty in his words? There is more hope for a fool than for him.

21 غلامی که اربابش او را از کودکی به نازپرورده باشد، برای اربابش غلامی نخواهد کرد.

He who pampers his servant from youth will have him become a son in the end.

22 شخص تندخو نزاع به پا می‌کند و باعث ناراحتی می‌شود.

An angry man stirs up strife, and a wrathful man abounds in sin.

23 تکبر، انسان را به زمین می‌زند، ولی فروتنی منجر به سربلندی می‌شود.

A man's pride brings him low, but one of lowly spirit gains honor.

24 کسی که با دزد رفیق می‌شود، دشمن جان خویش است، زیرا شهادت دروغ می‌دهد و به این ترتیب خود را زیر لعنت قرار می‌دهد.

Whoever is an accomplice of a thief is an enemy of his own soul. He takes an oath, but dares not testify.

25 کسی که از انسان می‌ترسد گرفتار می‌شود، اما شخصی که به خداوند توکل می‌کند در امان می‌ماند.

The fear of man proves to be a snare, but whoever puts his trust in the LORD will be set on high.

26 بسیاری از مردم از حاکم انتظار لطف دارند غافل از اینکه خداوند است که به داد مردم می‌رسد.

Many seek the ruler's favor, but a man's justice comes from the LORD.

27 درستکاران از بدکاران نفرت دارند و بدکاران از درستکاران.

A dishonest man detests the righteous, and the upright in their ways detest the wicked.