امثال 29

1 کسی که بعد از تنبیه بسیار، باز سرسختی کند، ناگهان خرد خواهد شد و دیگر علاجی نخواهد داشت.

A man often reproved, hardening the neck, Is suddenly broken, and there is no healing.

2 وقتی قدرت در دست نیکان است مردم شادند، اما قدرت که به دست بدان بیفتد مردم می‌نالند.

In the multiplying of the righteous the people rejoice, And in the ruling of the wicked the people sigh.

3 پسر عاقل پدرش را خوشحال می‌کند، اما پسری که به دنبال زنان بدکاره می‌رود اموالش را بر باد می‌دهد.

A man loving wisdom makes his father glad, And a friend of harlots destroys wealth.

4 پادشاه عاقل به مملکتش ثبات می‌بخشد، اما آنکه رشوه می‌گیرد مملکت خود را نابود می‌کند.

A king establishes a land by judgment, And one receiving gifts throws it down.

5 شخص متملق با چاپلوسی‌های خود به دوستش صدمه می‌زند.

A man taking a portion above his neighbor, Spreads a net for his own steps.

6 بدکاران در دام گناه خود گرفتار می‌شوند، اما شادی نصیب درستکاران می‌گردد.

A snare [is] in the transgression of the evil, And the righteous sing and rejoice.

7 شخص درستکار نسبت به فقرا با انصاف است، اما آدم بدکار به فکر آنها نیست.

The righteous knows the plea of the poor, The wicked does not understand knowledge.

8 شخص نادانی که همه را مسخره می‌کند می‌تواند شهری را به آشوب بکشاند، اما شخص دانا تلاش می‌کند صلح و آرامش برقرار نماید.

Men of scorning ensnare a city, And the wise turn back anger.

9 اگر شخص عاقل با آدم نادان به دادگاه بروند، نادان یا خشمگین می‌شود یا مسخره می‌کند، و هیچ نتیجه‌ای حاصل نمی‌شود.

A wise man is judged by the foolish man, And he has been angry, And he has laughed, and there is no rest.

10 افرادی که تشنهٔ خون هستند از اشخاص درستکار متنفرند و قصد جانشان را دارند.

Men of blood hate the perfect, And the upright seek his soul.

11 آدم نادان خشم خود را فوری بروز می‌دهد، اما شخص دانا جلوی خشم خود را می‌گیرد.

A fool brings out all his mind, And the wise restrains it until afterward.

12 اگر حاکم به حرفهای دروغ گوش کند، تمام افرادش دروغگو خواهند شد.

A ruler who is attending to lying words, All his ministers [are] wicked.

13 فقیر و ثروتمند در یک چیز مثل هم هستند: خداوند به هر دو آنها چشم بینا داده است.

The poor and the man of frauds have met together, YHWH is enlightening the eyes of them both.

14 پادشاهی که نسبت به فقرا با انصاف باشد، سلطنتش همیشه پا برجا خواهد ماند.

A king that is judging the poor with truth, His throne is established forever.

15 برای تربیت بچه، چوب تأدیب لازم است. اگر او را به حال خود واگذاری و ادب نکنی، باعث سرافکندگی مادرش خواهد شد.

A rod and reproof give wisdom, And a youth let away is shaming his mother.

16 وقتی اشخاص بدکار به قدرت می‌رسند، فساد زیاد می‌شود؛ ولی قدرت آنها دوامی نخواهد داشت و نیکان سقوط آنها را به چشم خواهند دید.

In the multiplying of the wicked transgression multiplies, And the righteous look on their fall.

17 فرزند خود را تأدیب کن تا باعث شادی و آرامش فکر تو شود.

Discipline your son, and he gives you comfort, Indeed, he gives delights to your soul.

18 در جایی که پیام خدا نیست، مردم سرکش می‌شوند. خوشا به حال قومی که احکام خدا را به جا می‌آورند.

A people is made naked without a vision, And whoever is keeping the Law, O his blessedness!

19 خدمتکار را نمی‌توان تنها با نصیحت اصلاح کرد، زیرا او هر چند حرفهای تو را بفهمد ولی به آنها توجه نخواهد کرد.

By words a servant is not instructed though he understand, And there is nothing answering.

20 شخصی که بدون فکر کردن و با عجله جواب می‌دهد از نادان هم بدتر است.

You have seen a man hasty in his words! More hope of a fool than of him.

21 غلامی که اربابش او را از کودکی به نازپرورده باشد، برای اربابش غلامی نخواهد کرد.

Whoever is bringing up his servant delicately, from youth, [At] his latter end he is also continuator.

22 شخص تندخو نزاع به پا می‌کند و باعث ناراحتی می‌شود.

An angry man stirs up contention, And a furious man is multiplying transgression.

23 تکبر، انسان را به زمین می‌زند، ولی فروتنی منجر به سربلندی می‌شود.

The pride of man humbles him, And humility of spirit upholds honor.

24 کسی که با دزد رفیق می‌شود، دشمن جان خویش است، زیرا شهادت دروغ می‌دهد و به این ترتیب خود را زیر لعنت قرار می‌دهد.

Whoever is sharing with a thief is hating his own soul, He hears execration, and does not tell.

25 کسی که از انسان می‌ترسد گرفتار می‌شود، اما شخصی که به خداوند توکل می‌کند در امان می‌ماند.

Fear of man causes a snare, And the confident in YHWH is set on high.

26 بسیاری از مردم از حاکم انتظار لطف دارند غافل از اینکه خداوند است که به داد مردم می‌رسد.

Many are seeking the face of a ruler, And the judgment of each [is] from YHWH.

27 درستکاران از بدکاران نفرت دارند و بدکاران از درستکاران.

The perverse man [is] an abomination to the righteous, And the upright in the way [is] an abomination to the wicked!