امثال 29

1 کسی که بعد از تنبیه بسیار، باز سرسختی کند، ناگهان خرد خواهد شد و دیگر علاجی نخواهد داشت.

Anyone who goes on stubbornly rejecting many warnings will be suddenly destroyed, without hope of healing.

2 وقتی قدرت در دست نیکان است مردم شادند، اما قدرت که به دست بدان بیفتد مردم می‌نالند.

When good people are in charge, everybody celebrates; but when the wicked rule, everybody groans.

3 پسر عاقل پدرش را خوشحال می‌کند، اما پسری که به دنبال زنان بدکاره می‌رود اموالش را بر باد می‌دهد.

A man who loves wisdom makes his father happy, but one who visits prostitutes throws away his money.

4 پادشاه عاقل به مملکتش ثبات می‌بخشد، اما آنکه رشوه می‌گیرد مملکت خود را نابود می‌کند.

A king who rules justly makes the country secure, but one who asks for bribes will destroy it.

5 شخص متملق با چاپلوسی‌های خود به دوستش صدمه می‌زند.

Those who flatter their friends lay a net to trip them up.

6 بدکاران در دام گناه خود گرفتار می‌شوند، اما شادی نصیب درستکاران می‌گردد.

Evil people are trapped by their own sins, but those who do right sing and celebrate.

7 شخص درستکار نسبت به فقرا با انصاف است، اما آدم بدکار به فکر آنها نیست.

Good people care about treating the poor fairly, but the wicked don't think about it at all.

8 شخص نادانی که همه را مسخره می‌کند می‌تواند شهری را به آشوب بکشاند، اما شخص دانا تلاش می‌کند صلح و آرامش برقرار نماید.

Cynical people can inflame a whole city, but the wise calm angry people down.

9 اگر شخص عاقل با آدم نادان به دادگاه بروند، نادان یا خشمگین می‌شود یا مسخره می‌کند، و هیچ نتیجه‌ای حاصل نمی‌شود.

When a wise man takes a stupid man to court, there's raging and ridicule, but nothing is settled.

10 افرادی که تشنهٔ خون هستند از اشخاص درستکار متنفرند و قصد جانشان را دارند.

Murderers hate people of integrity, but those who live right try to help them.

11 آدم نادان خشم خود را فوری بروز می‌دهد، اما شخص دانا جلوی خشم خود را می‌گیرد.

Stupid people let all their anger out, while wise people quietly hold it in.

12 اگر حاکم به حرفهای دروغ گوش کند، تمام افرادش دروغگو خواهند شد.

A ruler who listens to lies will have nothing but wicked officials.

13 فقیر و ثروتمند در یک چیز مثل هم هستند: خداوند به هر دو آنها چشم بینا داده است.

Poor people and their oppressors have this in common: the Lord gives life to all of them.

14 پادشاهی که نسبت به فقرا با انصاف باشد، سلطنتش همیشه پا برجا خواهد ماند.

If a king judges the poor fairly, he will have a long rule.

15 برای تربیت بچه، چوب تأدیب لازم است. اگر او را به حال خود واگذاری و ادب نکنی، باعث سرافکندگی مادرش خواهد شد.

Discipline and correction provide wisdom, but a son left undisciplined is an embarrassment to his mother.

16 وقتی اشخاص بدکار به قدرت می‌رسند، فساد زیاد می‌شود؛ ولی قدرت آنها دوامی نخواهد داشت و نیکان سقوط آنها را به چشم خواهند دید.

When the wicked are in power, sin increases; but the good will see their downfall.

17 فرزند خود را تأدیب کن تا باعث شادی و آرامش فکر تو شود.

Discipline your children and they won't give you any worries; they will make you very happy.

18 در جایی که پیام خدا نیست، مردم سرکش می‌شوند. خوشا به حال قومی که احکام خدا را به جا می‌آورند.

Without a revelation from God, the people go out of control, but those who keep the law are happy.

19 خدمتکار را نمی‌توان تنها با نصیحت اصلاح کرد، زیرا او هر چند حرفهای تو را بفهمد ولی به آنها توجه نخواهد کرد.

A servant can't be disciplined by words alone; though they understand, they don't follow what they're told.

20 شخصی که بدون فکر کردن و با عجله جواب می‌دهد از نادان هم بدتر است.

Have you seen a man who speaks without thinking? There's more hope for stupid people than for him!

21 غلامی که اربابش او را از کودکی به نازپرورده باشد، برای اربابش غلامی نخواهد کرد.

A servant indulged from childhood will in the end become unmanageable.

22 شخص تندخو نزاع به پا می‌کند و باعث ناراحتی می‌شود.

Angry people stir up trouble, those with short tempers commit many sins.

23 تکبر، انسان را به زمین می‌زند، ولی فروتنی منجر به سربلندی می‌شود.

If you're proud, you'll be humiliated; but if you're humble, you'll be honored.

24 کسی که با دزد رفیق می‌شود، دشمن جان خویش است، زیرا شهادت دروغ می‌دهد و به این ترتیب خود را زیر لعنت قرار می‌دهد.

A thief's partner hates his life; even under the threat of being cursed he can't tell the truth.

25 کسی که از انسان می‌ترسد گرفتار می‌شود، اما شخصی که به خداوند توکل می‌کند در امان می‌ماند.

Being afraid of people traps you, but if you trust in the Lord you're safe.

26 بسیاری از مردم از حاکم انتظار لطف دارند غافل از اینکه خداوند است که به داد مردم می‌رسد.

Many people look for favors from a ruler, but justice comes from the Lord.

27 درستکاران از بدکاران نفرت دارند و بدکاران از درستکاران.

Good people hate those who are unjust; the wicked hate those who do what's right.