امثال 29

1 کسی که بعد از تنبیه بسیار، باز سرسختی کند، ناگهان خرد خواهد شد و دیگر علاجی نخواهد داشت.

The man who, with a stiff neck, treats the one who corrects him with contempt will be suddenly overwhelmed to his own destruction, and reason shall not follow him.

2 وقتی قدرت در دست نیکان است مردم شادند، اما قدرت که به دست بدان بیفتد مردم می‌نالند.

When just men are multiplied, the common people shall rejoice. When the impious take up the leadership, the people shall mourn.

3 پسر عاقل پدرش را خوشحال می‌کند، اما پسری که به دنبال زنان بدکاره می‌رود اموالش را بر باد می‌دهد.

The man who loves wisdom rejoices his father. But whoever nurtures promiscuous women will lose his substance.

4 پادشاه عاقل به مملکتش ثبات می‌بخشد، اما آنکه رشوه می‌گیرد مملکت خود را نابود می‌کند.

A just king guides the land. A man of avarice will destroy it.

5 شخص متملق با چاپلوسی‌های خود به دوستش صدمه می‌زند.

A man who speaks to his friend with flattering and feigned words spreads a net for his own feet.

6 بدکاران در دام گناه خود گرفتار می‌شوند، اما شادی نصیب درستکاران می‌گردد.

A snare will entangle the iniquitous when he sins. And the just shall praise and be glad.

7 شخص درستکار نسبت به فقرا با انصاف است، اما آدم بدکار به فکر آنها نیست.

The just knows the case of the poor. The impious is ignorant of knowledge.

8 شخص نادانی که همه را مسخره می‌کند می‌تواند شهری را به آشوب بکشاند، اما شخص دانا تلاش می‌کند صلح و آرامش برقرار نماید.

Pestilent men squander a city. Yet truly, the wise avert fury.

9 اگر شخص عاقل با آدم نادان به دادگاه بروند، نادان یا خشمگین می‌شود یا مسخره می‌کند، و هیچ نتیجه‌ای حاصل نمی‌شود.

A wise man, if he were to contend with the foolish, whether in anger or in laughter, would find no rest.

10 افرادی که تشنهٔ خون هستند از اشخاص درستکار متنفرند و قصد جانشان را دارند.

Bloodthirsty men hate the simple one; but the just seek out his soul.

11 آدم نادان خشم خود را فوری بروز می‌دهد، اما شخص دانا جلوی خشم خود را می‌گیرد.

A foolish one offers everything on his mind. A wise one reserves and defers until later.

12 اگر حاکم به حرفهای دروغ گوش کند، تمام افرادش دروغگو خواهند شد.

A leader who freely listens to lying words has only impious servants.

13 فقیر و ثروتمند در یک چیز مثل هم هستند: خداوند به هر دو آنها چشم بینا داده است.

The pauper and the creditor have met one another. The Lord is the illuminator of them both.

14 پادشاهی که نسبت به فقرا با انصاف باشد، سلطنتش همیشه پا برجا خواهد ماند.

The king who judges the poor in truth, his throne shall be secured in eternity.

15 برای تربیت بچه، چوب تأدیب لازم است. اگر او را به حال خود واگذاری و ادب نکنی، باعث سرافکندگی مادرش خواهد شد.

The rod and its correction distribute wisdom. But the child who is left to his own will, brings shame to his mother.

16 وقتی اشخاص بدکار به قدرت می‌رسند، فساد زیاد می‌شود؛ ولی قدرت آنها دوامی نخواهد داشت و نیکان سقوط آنها را به چشم خواهند دید.

When the impious are multiplied, crimes will be multiplied. But the just shall see their ruin.

17 فرزند خود را تأدیب کن تا باعث شادی و آرامش فکر تو شود.

Teach your son, and he will refresh you, and he will give delight to your soul.

18 در جایی که پیام خدا نیست، مردم سرکش می‌شوند. خوشا به حال قومی که احکام خدا را به جا می‌آورند.

When prophecy fails, the people will be scattered. Yet truly, whoever guards the law is blessed.

19 خدمتکار را نمی‌توان تنها با نصیحت اصلاح کرد، زیرا او هر چند حرفهای تو را بفهمد ولی به آنها توجه نخواهد کرد.

A servant cannot be taught by words, because he understands what you say, but he disdains to respond.

20 شخصی که بدون فکر کردن و با عجله جواب می‌دهد از نادان هم بدتر است.

Have you seen a man rushing to speak? Foolishness has more hope than his correction.

21 غلامی که اربابش او را از کودکی به نازپرورده باشد، برای اربابش غلامی نخواهد کرد.

Whoever nurtures his servant delicately from childhood, afterwards will find him defiant.

22 شخص تندخو نزاع به پا می‌کند و باعث ناراحتی می‌شود.

A short-tempered man provokes quarrels. And whoever is easily angered is more likely to sin.

23 تکبر، انسان را به زمین می‌زند، ولی فروتنی منجر به سربلندی می‌شود.

Humiliation follows the arrogant. And glory shall uphold the humble in spirit.

24 کسی که با دزد رفیق می‌شود، دشمن جان خویش است، زیرا شهادت دروغ می‌دهد و به این ترتیب خود را زیر لعنت قرار می‌دهد.

Whoever participates with a thief hates his own soul; for he listens to his oath and does not denounce him.

25 کسی که از انسان می‌ترسد گرفتار می‌شود، اما شخصی که به خداوند توکل می‌کند در امان می‌ماند.

Whoever fears man will quickly fall. Whoever hopes in the Lord shall be lifted up.

26 بسیاری از مردم از حاکم انتظار لطف دارند غافل از اینکه خداوند است که به داد مردم می‌رسد.

Many demand the face of the leader. But the judgment of each one proceeds from the Lord.

27 درستکاران از بدکاران نفرت دارند و بدکاران از درستکاران.

The just abhor an impious man. And the impious abhor those who are on the right way. By keeping the word, the son shall be free from perdition.