امثال 29

1 کسی که بعد از تنبیه بسیار، باز سرسختی کند، ناگهان خرد خواهد شد و دیگر علاجی نخواهد داشت.

A man who remains stiff-necked after much reproof will suddenly be shattered beyond recovery.

2 وقتی قدرت در دست نیکان است مردم شادند، اما قدرت که به دست بدان بیفتد مردم می‌نالند.

When the righteous flourish, the people rejoice, but when the wicked rule, the people groan.

3 پسر عاقل پدرش را خوشحال می‌کند، اما پسری که به دنبال زنان بدکاره می‌رود اموالش را بر باد می‌دهد.

A man who loves wisdom brings joy to his father, but a companion of prostitutes squanders his wealth.

4 پادشاه عاقل به مملکتش ثبات می‌بخشد، اما آنکه رشوه می‌گیرد مملکت خود را نابود می‌کند.

By justice a king brings stability to the land, but a man who exacts tribute demolishes it.

5 شخص متملق با چاپلوسی‌های خود به دوستش صدمه می‌زند.

A man who flatters his neighbor spreads a net for his feet.

6 بدکاران در دام گناه خود گرفتار می‌شوند، اما شادی نصیب درستکاران می‌گردد.

An evil man is caught by his own sin, but a righteous one sings and rejoices.

7 شخص درستکار نسبت به فقرا با انصاف است، اما آدم بدکار به فکر آنها نیست.

The righteous consider the cause of the poor, but the wicked have no regard for such concerns.

8 شخص نادانی که همه را مسخره می‌کند می‌تواند شهری را به آشوب بکشاند، اما شخص دانا تلاش می‌کند صلح و آرامش برقرار نماید.

Mockers inflame a city, but the wise turn away anger.

9 اگر شخص عاقل با آدم نادان به دادگاه بروند، نادان یا خشمگین می‌شود یا مسخره می‌کند، و هیچ نتیجه‌ای حاصل نمی‌شود.

If a wise man goes to court with a fool, there will be raving and laughing with no resolution.

10 افرادی که تشنهٔ خون هستند از اشخاص درستکار متنفرند و قصد جانشان را دارند.

Men of bloodshed hate a blameless man, but the upright care for his life.

11 آدم نادان خشم خود را فوری بروز می‌دهد، اما شخص دانا جلوی خشم خود را می‌گیرد.

A fool vents all his anger, but a wise man holds it back.

12 اگر حاکم به حرفهای دروغ گوش کند، تمام افرادش دروغگو خواهند شد.

If a ruler listens to lies, all his officials will be wicked.

13 فقیر و ثروتمند در یک چیز مثل هم هستند: خداوند به هر دو آنها چشم بینا داده است.

The poor man and the oppressor have this in common: The LORD gives light to the eyes of both.

14 پادشاهی که نسبت به فقرا با انصاف باشد، سلطنتش همیشه پا برجا خواهد ماند.

A king who judges the poor with fairness— his throne will be established forever.

15 برای تربیت بچه، چوب تأدیب لازم است. اگر او را به حال خود واگذاری و ادب نکنی، باعث سرافکندگی مادرش خواهد شد.

A rod of correction imparts wisdom, but a child left to himself disgraces his mother.

16 وقتی اشخاص بدکار به قدرت می‌رسند، فساد زیاد می‌شود؛ ولی قدرت آنها دوامی نخواهد داشت و نیکان سقوط آنها را به چشم خواهند دید.

When the wicked thrive, rebellion increases; but the righteous will see their downfall.

17 فرزند خود را تأدیب کن تا باعث شادی و آرامش فکر تو شود.

Discipline your son, and he will give you rest; he will bring delight to your soul.

18 در جایی که پیام خدا نیست، مردم سرکش می‌شوند. خوشا به حال قومی که احکام خدا را به جا می‌آورند.

Where there is no vision, the people cast off restraint; but blessed is he who keeps the Law.

19 خدمتکار را نمی‌توان تنها با نصیحت اصلاح کرد، زیرا او هر چند حرفهای تو را بفهمد ولی به آنها توجه نخواهد کرد.

A servant cannot be corrected by words alone; though he understands, he will not respond.

20 شخصی که بدون فکر کردن و با عجله جواب می‌دهد از نادان هم بدتر است.

Do you see a man who speaks in haste? There is more hope for a fool than for him.

21 غلامی که اربابش او را از کودکی به نازپرورده باشد، برای اربابش غلامی نخواهد کرد.

A servant pampered from his youth will bring grief in the end.

22 شخص تندخو نزاع به پا می‌کند و باعث ناراحتی می‌شود.

An angry man stirs up dissension, and a hot-tempered man abounds in transgression.

23 تکبر، انسان را به زمین می‌زند، ولی فروتنی منجر به سربلندی می‌شود.

A man’s pride will bring him low, but a humble spirit will obtain honor.

24 کسی که با دزد رفیق می‌شود، دشمن جان خویش است، زیرا شهادت دروغ می‌دهد و به این ترتیب خود را زیر لعنت قرار می‌دهد.

A partner to a thief hates his own soul; he receives the oath, but does not testify.

25 کسی که از انسان می‌ترسد گرفتار می‌شود، اما شخصی که به خداوند توکل می‌کند در امان می‌ماند.

The fear of man is a snare, but whoever trusts in the LORD is set securely on high.

26 بسیاری از مردم از حاکم انتظار لطف دارند غافل از اینکه خداوند است که به داد مردم می‌رسد.

Many seek the ruler’s favor, but a man receives justice from the LORD.

27 درستکاران از بدکاران نفرت دارند و بدکاران از درستکاران.

An unjust man is detestable to the righteous, and one whose way is upright is detestable to the wicked.