امثال 29

1 کسی که بعد از تنبیه بسیار، باز سرسختی کند، ناگهان خرد خواهد شد و دیگر علاجی نخواهد داشت.

He who, being often reproved, hardens his neck shall suddenly be destroyed, and that without remedy.

2 وقتی قدرت در دست نیکان است مردم شادند، اما قدرت که به دست بدان بیفتد مردم می‌نالند.

When the righteous are increased, the people rejoice, but when a wicked man bears rule, the people sigh.

3 پسر عاقل پدرش را خوشحال می‌کند، اما پسری که به دنبال زنان بدکاره می‌رود اموالش را بر باد می‌دهد.

He who loves wisdom delights his father, but he who keeps company with harlots wastes his substance.

4 پادشاه عاقل به مملکتش ثبات می‌بخشد، اما آنکه رشوه می‌گیرد مملکت خود را نابود می‌کند.

By justice the king establishes the land, but he who exacts gifts overthrows it.

5 شخص متملق با چاپلوسی‌های خود به دوستش صدمه می‌زند.

A man who flatters his neighbor spreads a net for his steps.

6 بدکاران در دام گناه خود گرفتار می‌شوند، اما شادی نصیب درستکاران می‌گردد.

In the transgression of an evil man there is a snare, but a righteous man sings and rejoices.

7 شخص درستکار نسبت به فقرا با انصاف است، اما آدم بدکار به فکر آنها نیست.

A righteous man takes knowledge of the cause of the poor. A wicked man has no such understanding to know.

8 شخص نادانی که همه را مسخره می‌کند می‌تواند شهری را به آشوب بکشاند، اما شخص دانا تلاش می‌کند صلح و آرامش برقرار نماید.

Scoffers set a city in a flame, but wise men turn away wrath.

9 اگر شخص عاقل با آدم نادان به دادگاه بروند، نادان یا خشمگین می‌شود یا مسخره می‌کند، و هیچ نتیجه‌ای حاصل نمی‌شود.

If a wise man has a controversy with a foolish man, whether he be angry or laugh, there will be no rest.

10 افرادی که تشنهٔ خون هستند از اشخاص درستکار متنفرند و قصد جانشان را دارند.

Bloodthirsty men hate him who is perfect, but the upright seek his soul.

11 آدم نادان خشم خود را فوری بروز می‌دهد، اما شخص دانا جلوی خشم خود را می‌گیرد.

A fool utters all his anger, but a wise man keeps it back and calms it.

12 اگر حاکم به حرفهای دروغ گوش کند، تمام افرادش دروغگو خواهند شد.

If a ruler hearkens to falsehood, all his servants are wicked.

13 فقیر و ثروتمند در یک چیز مثل هم هستند: خداوند به هر دو آنها چشم بینا داده است.

The poor man and the oppressor meet together. Jehovah enlightens the eyes of them both.

14 پادشاهی که نسبت به فقرا با انصاف باشد، سلطنتش همیشه پا برجا خواهد ماند.

The king who faithfully judges the poor, his throne shall be established forever.

15 برای تربیت بچه، چوب تأدیب لازم است. اگر او را به حال خود واگذاری و ادب نکنی، باعث سرافکندگی مادرش خواهد شد.

The rod and reproof give wisdom, but a child left to himself causes shame to his mother.

16 وقتی اشخاص بدکار به قدرت می‌رسند، فساد زیاد می‌شود؛ ولی قدرت آنها دوامی نخواهد داشت و نیکان سقوط آنها را به چشم خواهند دید.

When the wicked are increased, transgression increases, but the righteous shall look upon their fall.

17 فرزند خود را تأدیب کن تا باعث شادی و آرامش فکر تو شود.

Correct thy son, and he will give thee rest, yea, he will give delight to thy soul.

18 در جایی که پیام خدا نیست، مردم سرکش می‌شوند. خوشا به حال قومی که احکام خدا را به جا می‌آورند.

Where there is no vision, the people cast off restraint, but he who keeps the law, happy is he.

19 خدمتکار را نمی‌توان تنها با نصیحت اصلاح کرد، زیرا او هر چند حرفهای تو را بفهمد ولی به آنها توجه نخواهد کرد.

A servant will not be corrected by words, for though he understands, he will not give heed.

20 شخصی که بدون فکر کردن و با عجله جواب می‌دهد از نادان هم بدتر است.

See thou a man who is hasty in his words? There is more hope for a fool than for him.

21 غلامی که اربابش او را از کودکی به نازپرورده باشد، برای اربابش غلامی نخواهد کرد.

He who brings up his servant gently from childhood shall have him become a son at the last.

22 شخص تندخو نزاع به پا می‌کند و باعث ناراحتی می‌شود.

An angry man stirs up strife, and a wrathful man abounds in transgression.

23 تکبر، انسان را به زمین می‌زند، ولی فروتنی منجر به سربلندی می‌شود.

A man's pride shall bring him low, but he who is of a lowly spirit shall obtain honor.

24 کسی که با دزد رفیق می‌شود، دشمن جان خویش است، زیرا شهادت دروغ می‌دهد و به این ترتیب خود را زیر لعنت قرار می‌دهد.

He who is partner with a thief hates his own soul; he hears the adjuration and utters nothing.

25 کسی که از انسان می‌ترسد گرفتار می‌شود، اما شخصی که به خداوند توکل می‌کند در امان می‌ماند.

The fear of man brings a snare, but he who puts his trust in Jehovah shall be safe.

26 بسیاری از مردم از حاکم انتظار لطف دارند غافل از اینکه خداوند است که به داد مردم می‌رسد.

Many seek the ruler's favor, but a man's justice is from Jehovah.

27 درستکاران از بدکاران نفرت دارند و بدکاران از درستکاران.

An unjust man is an abomination to the righteous, and he who is upright in the way is an abomination to a wicked man.