امثال 27

1 درباره فردای خود با غرور صحبت نکن، زیرا نمی‌دانی چه پیش خواهد آمد.

No te jactes de lo que harás mañana, porque no sabes lo que traerá el día.

2 هرگز از خودت تعریف نکن؛ بگذار دیگران از تو تعریف کنند.

Deja que los demás te alaben, y no te alabes a ti mismo; que lo hagan otros y no tu.

3 حمل بار سنگ و ماسه سخت است، اما تحمل ناراحتیهایی که شخص نادان ایجاد می‌کند، از آن هم سختتر است.

La piedra puede ser pesada, y la arena puede pesar mucho, pero la molestia causada por la gente estúpida es la mayor carga de todas.

4 حسادت خطرناک‌تر و بی‌رحمتر از خشم و غضب است.

La furia puede ser feroz y cruel; la ira puede ser una inundación destructiva, pero ¿quién podrá soportar los celos?

5 سرزنش آشکار از محبت پنهان بهتر است.

La crítica abierta es mejor que el amor que no se ve.

6 زخم دوست بهتر از بوسهٔ دشمن است.

Los comentarios honestos de un amigo pueden herirte, pero el beso de un enemigo es mucho peor.

7 شکم سیر حتی از عسل کراهت دارد، اما برای شکم گرسنه هر چیز تلخی شیرین است.

Si estás lleno, no soportarás ni siquiera ver la miel; pero si estás hambriento, hasta la comida más amarga sabe dulce.

8 کسی که از خانه‌اش دور می‌شود همچون پرنده‌ای است که از آشیانه‌اش آواره شده باشد.

Tener que salir de casa es como el ave que tiene que dejar su nido.

9 مشورت صمیمانهٔ یک دوست همچون عطری خوشبو، دلپذیر است.

El perfume y los aceites perfumados te harán sentir contento, pero el buen consejo de un amigo es aún mejor.

10 دوست خود و دوست پدرت را هرگز ترک نکن، و وقتی در تنگی هستی سراغ برادرت نرو؛ همسایهٔ نزدیک بهتر از برادر دور می‌تواند به تو کمک کند.

No abandones a tus amigos o a los amigos de tu familia. No vayas a la casa de un familiar cuando estés en problemas. Un amigo cercano es mejor que un familiar lejano.

11 پسرم، حکمت بیاموز و دل مرا شاد کن تا بتوانم جواب کسانی را که مرا سرزنش می‌کنند، بدهم.

Hijo mío hazme feliz con tu sabiduría, para poder responder a los que me critiquen.

12 عاقل خطر را پیش‌بینی می‌کند و از آن اجتناب می‌نماید، ولی جاهل به سوی آن می‌رود و خود را گرفتار می‌کند.

Si eres prudente, verás venir el peligro y te apartarás de él; pero los necios siguen adelante y sufren las consecuencias.

13 از کسی که نزد تو ضامن شخص غریبی می‌شود، گرو بگیر.

Si alguno sirve como fiador de un extranjero, dejando su abrigo como garantía de pago, tómalo inmediatamente. ¡Toma todo lo que haya sido entregado como pago a favor de una mujer inmoral!

14 اگر صبح زود با صدای بلند برای دوستت دعای خیر کرده، او را از خواب بیدار کنی، دعای تو همچون لعنت خواهد بود.

Si al levantarte cada mañana gritas un fuerte saludo a tus vecinos, ellos lo considerarán como un insulto.

15 غرغرهای زن بهانه‌گیر مثل چک‌چک آب در روز بارانی است؛

Una esposa conflictiva es tan fastidiosa como una gotera constante en un día lluvioso.

16 همان‌طور که نمی‌توان از وزیدن باد جلوگیری کرد، و یا با دستهای چرب چیزی را نگه داشت، همان‌طور هم محال است بتوان از غرغر چنین زنی جلوگیری کرد.

Tratar de detenerla es como tratar de hacer que el viento se detenta, o tratar de sostener el aceite en tus manos.

17 همان‌طور که آهن، آهن را می‌تراشد، دوست نیز شخصیت دوستش را اصلاح می‌کند.

Una hoja de hierro se afila con una herramienta de hierro. De la misma manera, la mente de una persona se moldea con la mente de otra.

18 هر که درختی بپروراند از میوه‌اش نیز خواهد خورد و هر که به اربابش خدمت کند پاداش خواهد گرفت.

Los que cuidan de una higuera comen su fruto, Y los que cuidan de su amo serán recompensados.

19 همان‌طور که انسان در آب، صورت خود را می‌بیند، در وجود دیگران نیز وجود خویش را مشاهده می‌کند.

Así como el agua refleja tu rostro, tu mente refleja quién eres realmente.

20 همان‌طور که دنیای مردگان از بلعیدن زندگان سیر نمی‌شود، خواسته‌های انسان نیز هرگز ارضا نمی‌گردد. (Sheol h7585)

De la misma manera que la tumba y la destrucción no se satisfacen, el deseo humano nunca está satisfecho. (Sheol h7585)

21 طلا و نقره را به‌وسیلۀ آتش می‌آزمایند، ولی انسان را از عکس‌العملش در برابر تعریف و تمجید دیگران می‌توان شناخت.

Así como el crisol prueba la plata, y el horno prueba el oro, las personas son probadas por la alabanza que reciben.

22 اگر احمق را در داخل هاون هم بکوبی حماقتش از او جدا نمی‌شود.

Incluso si se mezclan todos los tontos en un mortero, aplastándolos como al grano, no podrías deshacerte de su estupidez.

23 مال و دارایی زود از بین می‌رود و تاج و تخت پادشاه تا ابد برای نسل او باقی نمی‌ماند. پس تو با دقت از گله و رمه‌ات مواظبت کن،

Debes conocer bien el estado de tu rebaño y cuidar bien de tus manadas,

24

porque la riqueza no dura para siempre. Es una corona que anda por generaciones.

25 زیرا وقتی علوفه چیده شود و محصول جدید به بار آید و علف کوهستان جمع‌آوری شود،

Cuando se corte el heno y comience a crecer la nueva hierba, cuando se recoja el forraje de las montañas;

26 آنگاه از پشم گوسفندانت لباس تهیه خواهی کرد، از فروش بزهایت زمین خواهی خرید

cuando los corderos hayan provisto la lana para hacer ropa, y la venta de las cabras haya provisto dinero para el campo,

27 و از شیر بقیهٔ بزها تو و خانواده و کنیزانت سیر خواهید شد.

habrá suficiente leche de tus cabras para alimentarte tu, tu familia y tus siervas.