امثال 27

1 درباره فردای خود با غرور صحبت نکن، زیرا نمی‌دانی چه پیش خواهد آمد.

Nie chlub się dniem jutrzejszym, bo nie wiesz, co dzień przyniesie.

2 هرگز از خودت تعریف نکن؛ بگذار دیگران از تو تعریف کنند.

Niech inny cię chwali, a nie twoje usta; ktoś obcy, a nie twoje wargi.

3 حمل بار سنگ و ماسه سخت است، اما تحمل ناراحتیهایی که شخص نادان ایجاد می‌کند، از آن هم سختتر است.

Ciężki jest kamień i piasek waży, ale gniew głupca cięższy od obu.

4 حسادت خطرناک‌تر و بی‌رحمتر از خشم و غضب است.

Okrutny jest gniew i straszliwa zapalczywość, lecz któż się ostoi przed zazdrością?

5 سرزنش آشکار از محبت پنهان بهتر است.

Lepsza jest jawna nagana niż skryta miłość.

6 زخم دوست بهتر از بوسهٔ دشمن است.

Rany przyjaciela [są] wierne, ale pocałunki wroga [są] zwodnicze.

7 شکم سیر حتی از عسل کراهت دارد، اما برای شکم گرسنه هر چیز تلخی شیرین است.

Dusza nasycona podepcze plaster miodu, a dla głodnej duszy wszystko, co gorzkie, jest słodkie.

8 کسی که از خانه‌اش دور می‌شود همچون پرنده‌ای است که از آشیانه‌اش آواره شده باشد.

Jak ptak odlatuje od swego gniazda, tak człowiek odchodzi od swego miejsca.

9 مشورت صمیمانهٔ یک دوست همچون عطری خوشبو، دلپذیر است.

Maść i kadzidło radują serce, tak słodycz przyjaciela dzięki radzie od serca.

10 دوست خود و دوست پدرت را هرگز ترک نکن، و وقتی در تنگی هستی سراغ برادرت نرو؛ همسایهٔ نزدیک بهتر از برادر دور می‌تواند به تو کمک کند.

Nie opuszczaj swego przyjaciela ani przyjaciela twego ojca, a w dniu twego nieszczęścia nie wchodź do domu twego brata, bo lepszy [jest] sąsiad bliski niż brat daleki.

11 پسرم، حکمت بیاموز و دل مرا شاد کن تا بتوانم جواب کسانی را که مرا سرزنش می‌کنند، بدهم.

Bądź mądrym, synu mój, rozwesel moje serce, abym mógł odpowiedzieć temu, który mi urąga.

12 عاقل خطر را پیش‌بینی می‌کند و از آن اجتناب می‌نماید، ولی جاهل به سوی آن می‌رود و خود را گرفتار می‌کند.

Roztropny dostrzega zło i ukrywa się, a prości idą dalej i ponoszą karę.

13 از کسی که نزد تو ضامن شخص غریبی می‌شود، گرو بگیر.

Zabierz szatę temu, kto [ręczył za] obcego, i od tego, który ręczył za cudzą kobietę, weź zastaw.

14 اگر صبح زود با صدای بلند برای دوستت دعای خیر کرده، او را از خواب بیدار کنی، دعای تو همچون لعنت خواهد بود.

Kto wczesnym rankiem błogosławi swemu przyjacielowi donośnym głosem, temu będzie to poczytane za przekleństwo.

15 غرغرهای زن بهانه‌گیر مثل چک‌چک آب در روز بارانی است؛

Nieustające kapanie w dniu rzęsistego deszczu i kłótliwa żona są sobie podobne;

16 همان‌طور که نمی‌توان از وزیدن باد جلوگیری کرد، و یا با دستهای چرب چیزی را نگه داشت، همان‌طور هم محال است بتوان از غرغر چنین زنی جلوگیری کرد.

Kto ją ukrywa, ukrywa wiatr i w prawej ręce [wonny] olejek, który sam siebie wydaje.

17 همان‌طور که آهن، آهن را می‌تراشد، دوست نیز شخصیت دوستش را اصلاح می‌کند.

Żelazo ostrzy się żelazem, tak człowiek zaostrza oblicze swego przyjaciela.

18 هر که درختی بپروراند از میوه‌اش نیز خواهد خورد و هر که به اربابش خدمت کند پاداش خواهد گرفت.

Kto strzeże drzewa figowego, spożyje jego owoc; tak kto posługuje swemu panu, dozna czci.

19 همان‌طور که انسان در آب، صورت خود را می‌بیند، در وجود دیگران نیز وجود خویش را مشاهده می‌کند.

Jak w wodzie odbija się twarz, tak w sercu człowieka – człowiek.

20 همان‌طور که دنیای مردگان از بلعیدن زندگان سیر نمی‌شود، خواسته‌های انسان نیز هرگز ارضا نمی‌گردد. (Sheol h7585)

Piekło i zatracenie są nienasycone, tak oczy człowieka są niesyte. (Sheol h7585)

21 طلا و نقره را به‌وسیلۀ آتش می‌آزمایند، ولی انسان را از عکس‌العملش در برابر تعریف و تمجید دیگران می‌توان شناخت.

Czym dla srebra jest tygiel, a dla złota piec, tym dla człowieka pochwała.

22 اگر احمق را در داخل هاون هم بکوبی حماقتش از او جدا نمی‌شود.

Choćbyś zmiażdżył głupca w moździerzu tłuczkiem razem z ziarnami, nie opuści go głupota.

23 مال و دارایی زود از بین می‌رود و تاج و تخت پادشاه تا ابد برای نسل او باقی نمی‌ماند. پس تو با دقت از گله و رمه‌ات مواظبت کن،

Doglądaj pilnie swego dobytku [i] troszcz się o [swe] stada.

24

Bo bogactwo nie [trwa] na wieki ani korona przez wszystkie pokolenia.

25 زیرا وقتی علوفه چیده شود و محصول جدید به بار آید و علف کوهستان جمع‌آوری شود،

Trawa wyrasta, pojawia się zieleń, z gór zioła zbierają.

26 آنگاه از پشم گوسفندانت لباس تهیه خواهی کرد، از فروش بزهایت زمین خواهی خرید

Owce są na twoje szaty, a kozły [są] zapłatą za pole.

27 و از شیر بقیهٔ بزها تو و خانواده و کنیزانت سیر خواهید شد.

I dosyć mleka koziego na pokarm dla ciebie, na wyżywienie twego domu i na utrzymanie twoich służebnic.