امثال 27

1 درباره فردای خود با غرور صحبت نکن، زیرا نمی‌دانی چه پیش خواهد آمد.

Do not boast about tomorrow, For you do not know what a day brings forth.

2 هرگز از خودت تعریف نکن؛ بگذار دیگران از تو تعریف کنند.

Let another praise you, and not your own mouth, A stranger, and not your own lips.

3 حمل بار سنگ و ماسه سخت است، اما تحمل ناراحتیهایی که شخص نادان ایجاد می‌کند، از آن هم سختتر است.

A stone [is] heavy, and the sand [is] heavy, And the anger of a fool Is heavier than them both.

4 حسادت خطرناک‌تر و بی‌رحمتر از خشم و غضب است.

Fury [is] fierce, and anger [is] overflowing, And who stands before jealousy?

5 سرزنش آشکار از محبت پنهان بهتر است.

Better [is] open reproof than hidden love.

6 زخم دوست بهتر از بوسهٔ دشمن است.

The wounds of a lover are faithful, And the kisses of an enemy [are] abundant.

7 شکم سیر حتی از عسل کراهت دارد، اما برای شکم گرسنه هر چیز تلخی شیرین است.

A satiated soul treads down a honeycomb, And every bitter thing [is] sweet [to] a hungry soul.

8 کسی که از خانه‌اش دور می‌شود همچون پرنده‌ای است که از آشیانه‌اش آواره شده باشد.

As a bird wandering from her nest, So [is] a man wandering from his place.

9 مشورت صمیمانهٔ یک دوست همچون عطری خوشبو، دلپذیر است.

Perfume and incense make the heart glad, And the sweetness of one’s friend—from counsel of the soul.

10 دوست خود و دوست پدرت را هرگز ترک نکن، و وقتی در تنگی هستی سراغ برادرت نرو؛ همسایهٔ نزدیک بهتر از برادر دور می‌تواند به تو کمک کند.

Do not forsake your own friend and the friend of your father, And do not enter the house of your brother in a day of your calamity, A near neighbor [is] better than a brother far off.

11 پسرم، حکمت بیاموز و دل مرا شاد کن تا بتوانم جواب کسانی را که مرا سرزنش می‌کنند، بدهم.

Be wise, my son, and make my heart glad, And I return a word [to] my reproacher.

12 عاقل خطر را پیش‌بینی می‌کند و از آن اجتناب می‌نماید، ولی جاهل به سوی آن می‌رود و خود را گرفتار می‌کند.

The prudent has seen the evil, he is hidden, The simple have passed on, they are punished.

13 از کسی که نزد تو ضامن شخص غریبی می‌شود، گرو بگیر.

Take his garment when a stranger has been guarantor, And pledge it for a strange woman.

14 اگر صبح زود با صدای بلند برای دوستت دعای خیر کرده، او را از خواب بیدار کنی، دعای تو همچون لعنت خواهد بود.

Whoever is greeting his friend with a loud voice, Rising early in the morning, It is reckoned a light thing to him.

15 غرغرهای زن بهانه‌گیر مثل چک‌چک آب در روز بارانی است؛

A continual dropping in a day of rain, And a woman of contentions are alike,

16 همان‌طور که نمی‌توان از وزیدن باد جلوگیری کرد، و یا با دستهای چرب چیزی را نگه داشت، همان‌طور هم محال است بتوان از غرغر چنین زنی جلوگیری کرد.

Whoever is hiding her has hidden the wind, And the ointment of his right hand calls out.

17 همان‌طور که آهن، آهن را می‌تراشد، دوست نیز شخصیت دوستش را اصلاح می‌کند.

Iron is sharpened by iron, And a man sharpens the face of his friend.

18 هر که درختی بپروراند از میوه‌اش نیز خواهد خورد و هر که به اربابش خدمت کند پاداش خواهد گرفت.

The keeper of a fig tree eats its fruit, And the preserver of his master is honored.

19 همان‌طور که انسان در آب، صورت خود را می‌بیند، در وجود دیگران نیز وجود خویش را مشاهده می‌کند.

As [in] water the face [is] to face, So the heart of man to man.

20 همان‌طور که دنیای مردگان از بلعیدن زندگان سیر نمی‌شود، خواسته‌های انسان نیز هرگز ارضا نمی‌گردد. (Sheol h7585)

Sheol and destruction are not satisfied, And the eyes of man are not satisfied. (Sheol h7585)

21 طلا و نقره را به‌وسیلۀ آتش می‌آزمایند، ولی انسان را از عکس‌العملش در برابر تعریف و تمجید دیگران می‌توان شناخت.

A refining pot [is] for silver, and a furnace for gold, And a man according to his praise.

22 اگر احمق را در داخل هاون هم بکوبی حماقتش از او جدا نمی‌شود.

If you beat the foolish in a mortar, Among washed things—with a pestle, His folly does not turn aside from off him.

23 مال و دارایی زود از بین می‌رود و تاج و تخت پادشاه تا ابد برای نسل او باقی نمی‌ماند. پس تو با دقت از گله و رمه‌ات مواظبت کن،

Know the face of your flock well, Set your heart to the droves,

24

For riches [are] not for all time, Nor a crown to generation and generation.

25 زیرا وقتی علوفه چیده شود و محصول جدید به بار آید و علف کوهستان جمع‌آوری شود،

The hay was revealed, and the tender grass seen, And the herbs of mountains gathered.

26 آنگاه از پشم گوسفندانت لباس تهیه خواهی کرد، از فروش بزهایت زمین خواهی خرید

Lambs [are] for your clothing, And the price of the field [are] male goats,

27 و از شیر بقیهٔ بزها تو و خانواده و کنیزانت سیر خواهید شد.

And a sufficiency of goats’ milk [is] for your bread, For bread to your house, and life to your girls!