امثال 27

1 درباره فردای خود با غرور صحبت نکن، زیرا نمی‌دانی چه پیش خواهد آمد.

Boast not yourself of to morrow; for you know not what a day may bring forth.

2 هرگز از خودت تعریف نکن؛ بگذار دیگران از تو تعریف کنند.

Let another man praise you, and not your own mouth; a stranger, and not your own lips.

3 حمل بار سنگ و ماسه سخت است، اما تحمل ناراحتیهایی که شخص نادان ایجاد می‌کند، از آن هم سختتر است.

A stone is heavy, and the sand weighty; but a fool’s wrath is heavier than them both.

4 حسادت خطرناک‌تر و بی‌رحمتر از خشم و غضب است.

Wrath is cruel, and anger is outrageous; but who is able to stand before envy?

5 سرزنش آشکار از محبت پنهان بهتر است.

Open rebuke is better than secret love.

6 زخم دوست بهتر از بوسهٔ دشمن است.

Faithful are the wounds of a friend; but the kisses of an enemy are deceitful.

7 شکم سیر حتی از عسل کراهت دارد، اما برای شکم گرسنه هر چیز تلخی شیرین است.

The full soul loathes an honeycomb; but to the hungry soul every bitter thing is sweet.

8 کسی که از خانه‌اش دور می‌شود همچون پرنده‌ای است که از آشیانه‌اش آواره شده باشد.

As a bird that wanders from her nest, so is a man that wanders from his place.

9 مشورت صمیمانهٔ یک دوست همچون عطری خوشبو، دلپذیر است.

Ointment and perfume rejoice the heart: so does the sweetness of a man’s friend by hearty counsel.

10 دوست خود و دوست پدرت را هرگز ترک نکن، و وقتی در تنگی هستی سراغ برادرت نرو؛ همسایهٔ نزدیک بهتر از برادر دور می‌تواند به تو کمک کند.

Your own friend, and your father’s friend, forsake not; neither go into your brother’s house in the day of your calamity: for better is a neighbor that is near than a brother far off.

11 پسرم، حکمت بیاموز و دل مرا شاد کن تا بتوانم جواب کسانی را که مرا سرزنش می‌کنند، بدهم.

My son, be wise, and make my heart glad, that I may answer him that reproaches me.

12 عاقل خطر را پیش‌بینی می‌کند و از آن اجتناب می‌نماید، ولی جاهل به سوی آن می‌رود و خود را گرفتار می‌کند.

A prudent man foresees the evil, and hides himself; but the simple pass on, and are punished.

13 از کسی که نزد تو ضامن شخص غریبی می‌شود، گرو بگیر.

Take his garment that is surety for a stranger, and take a pledge of him for a strange woman.

14 اگر صبح زود با صدای بلند برای دوستت دعای خیر کرده، او را از خواب بیدار کنی، دعای تو همچون لعنت خواهد بود.

He that blesses his friend with a loud voice, rising early in the morning, it shall be counted a curse to him.

15 غرغرهای زن بهانه‌گیر مثل چک‌چک آب در روز بارانی است؛

A continual dropping in a very rainy day and a contentious woman are alike.

16 همان‌طور که نمی‌توان از وزیدن باد جلوگیری کرد، و یا با دستهای چرب چیزی را نگه داشت، همان‌طور هم محال است بتوان از غرغر چنین زنی جلوگیری کرد.

Whoever hides her hides the wind, and the ointment of his right hand, which denudes itself.

17 همان‌طور که آهن، آهن را می‌تراشد، دوست نیز شخصیت دوستش را اصلاح می‌کند.

Iron sharpens iron; so a man sharpens the countenance of his friend.

18 هر که درختی بپروراند از میوه‌اش نیز خواهد خورد و هر که به اربابش خدمت کند پاداش خواهد گرفت.

Whoever keeps the fig tree shall eat the fruit thereof: so he that waits on his master shall be honored.

19 همان‌طور که انسان در آب، صورت خود را می‌بیند، در وجود دیگران نیز وجود خویش را مشاهده می‌کند.

As in water face answers to face, so the heart of man to man.

20 همان‌طور که دنیای مردگان از بلعیدن زندگان سیر نمی‌شود، خواسته‌های انسان نیز هرگز ارضا نمی‌گردد. (Sheol h7585)

Hell and destruction are never full; so the eyes of man are never satisfied. (Sheol h7585)

21 طلا و نقره را به‌وسیلۀ آتش می‌آزمایند، ولی انسان را از عکس‌العملش در برابر تعریف و تمجید دیگران می‌توان شناخت.

As the fining pot for silver, and the furnace for gold; so is a man to his praise.

22 اگر احمق را در داخل هاون هم بکوبی حماقتش از او جدا نمی‌شود.

Though you should bray a fool in a mortar among wheat with a pestle, yet will not his foolishness depart from him.

23 مال و دارایی زود از بین می‌رود و تاج و تخت پادشاه تا ابد برای نسل او باقی نمی‌ماند. پس تو با دقت از گله و رمه‌ات مواظبت کن،

Be you diligent to know the state of your flocks, and look well to your herds.

24

For riches are not for ever: and does the crown endure to every generation?

25 زیرا وقتی علوفه چیده شود و محصول جدید به بار آید و علف کوهستان جمع‌آوری شود،

The hay appears, and the tender grass shows itself, and herbs of the mountains are gathered.

26 آنگاه از پشم گوسفندانت لباس تهیه خواهی کرد، از فروش بزهایت زمین خواهی خرید

The lambs are for your clothing, and the goats are the price of the field.

27 و از شیر بقیهٔ بزها تو و خانواده و کنیزانت سیر خواهید شد.

And you shall have goats’ milk enough for your food, for the food of your household, and for the maintenance for your maidens.