امثال 27

1 درباره فردای خود با غرور صحبت نکن، زیرا نمی‌دانی چه پیش خواهد آمد.

Boast not for tomorrow, for thou knowest not what the day to come may bring forth.

2 هرگز از خودت تعریف نکن؛ بگذار دیگران از تو تعریف کنند.

Let another praise thee, and not thy own mouth: a stranger, and not thy own lips.

3 حمل بار سنگ و ماسه سخت است، اما تحمل ناراحتیهایی که شخص نادان ایجاد می‌کند، از آن هم سختتر است.

A stone is heavy, and sand weighty: but the anger of a fool is heavier than them both.

4 حسادت خطرناک‌تر و بی‌رحمتر از خشم و غضب است.

Anger hath no mercy, nor fury when it breaketh forth: and who can bear the violence of one provoked?

5 سرزنش آشکار از محبت پنهان بهتر است.

Open rebuke is better than hidden love.

6 زخم دوست بهتر از بوسهٔ دشمن است.

Better are the wounds of a friend, than the deceitful kisses of an enemy.

7 شکم سیر حتی از عسل کراهت دارد، اما برای شکم گرسنه هر چیز تلخی شیرین است.

A soul that is full shall tread upon the honeycomb: and a soul that is hungry shall take even bitter for sweet.

8 کسی که از خانه‌اش دور می‌شود همچون پرنده‌ای است که از آشیانه‌اش آواره شده باشد.

As a bird that wandereth from her nest, so is a man that leaveth his place.

9 مشورت صمیمانهٔ یک دوست همچون عطری خوشبو، دلپذیر است.

Ointment and perfumes rejoice the heart: and the good counsels of a friend are sweet to the soul.

10 دوست خود و دوست پدرت را هرگز ترک نکن، و وقتی در تنگی هستی سراغ برادرت نرو؛ همسایهٔ نزدیک بهتر از برادر دور می‌تواند به تو کمک کند.

Thy own friend, and thy father’s friend forsake not: and go not into thy brother’s house in the day of thy affliction. Better is a neighbour that is near, than a brother afar off.

11 پسرم، حکمت بیاموز و دل مرا شاد کن تا بتوانم جواب کسانی را که مرا سرزنش می‌کنند، بدهم.

Study wisdom, my son, and make my heart joyful, that thou mayst give an answer to him that reproacheth.

12 عاقل خطر را پیش‌بینی می‌کند و از آن اجتناب می‌نماید، ولی جاهل به سوی آن می‌رود و خود را گرفتار می‌کند.

The prudent man seeing evil hideth himself: little ones passing on have suffered losses.

13 از کسی که نزد تو ضامن شخص غریبی می‌شود، گرو بگیر.

Take away his garment that hath been surety for a stranger: and take from him a pledge for strangers.

14 اگر صبح زود با صدای بلند برای دوستت دعای خیر کرده، او را از خواب بیدار کنی، دعای تو همچون لعنت خواهد بود.

He that blesseth his neighbour with a loud voice, rising in the night, shall be like to him that curseth.

15 غرغرهای زن بهانه‌گیر مثل چک‌چک آب در روز بارانی است؛

Roofs dropping through in a cold day, and a contentious woman are alike.

16 همان‌طور که نمی‌توان از وزیدن باد جلوگیری کرد، و یا با دستهای چرب چیزی را نگه داشت، همان‌طور هم محال است بتوان از غرغر چنین زنی جلوگیری کرد.

He that retaineth her, is as he that would hold the wind, and shall call in the oil of his right hand.

17 همان‌طور که آهن، آهن را می‌تراشد، دوست نیز شخصیت دوستش را اصلاح می‌کند.

Iron sharpeneth iron, so a man sharpeneth the countenance of his friend.

18 هر که درختی بپروراند از میوه‌اش نیز خواهد خورد و هر که به اربابش خدمت کند پاداش خواهد گرفت.

He that keepeth the fig tree, shall eat the fruit thereof: and he that is the keeper of his master, shall be glorified.

19 همان‌طور که انسان در آب، صورت خود را می‌بیند، در وجود دیگران نیز وجود خویش را مشاهده می‌کند.

As the faces of them that look therein, shine in the water, so-the hearts of men are laid open to the wise.

20 همان‌طور که دنیای مردگان از بلعیدن زندگان سیر نمی‌شود، خواسته‌های انسان نیز هرگز ارضا نمی‌گردد. (Sheol h7585)

Hell and destruction are never filled: so the eyes of men are never satisfied. (Sheol h7585)

21 طلا و نقره را به‌وسیلۀ آتش می‌آزمایند، ولی انسان را از عکس‌العملش در برابر تعریف و تمجید دیگران می‌توان شناخت.

As silver is tried in the fining-pot and gold in the furnace: so a man is tried by the mouth of him that praiseth. The heart of the wicked seeketh after evils, but the righteous heart seeketh after knowledge.

22 اگر احمق را در داخل هاون هم بکوبی حماقتش از او جدا نمی‌شود.

Though thou shouldst bray a fool in the mortar, as when a pestle striketh upon sodden barley, his folly would not be taken from him.

23 مال و دارایی زود از بین می‌رود و تاج و تخت پادشاه تا ابد برای نسل او باقی نمی‌ماند. پس تو با دقت از گله و رمه‌ات مواظبت کن،

Be diligent to know the countenance of thy cattle, and consider thy own flocks:

24

For thou shalt not always have power: but a crown shall be given to generation and generation.

25 زیرا وقتی علوفه چیده شود و محصول جدید به بار آید و علف کوهستان جمع‌آوری شود،

The meadows are open, and the green herbs have appeared, and the hay is gathered out of the mountains.

26 آنگاه از پشم گوسفندانت لباس تهیه خواهی کرد، از فروش بزهایت زمین خواهی خرید

Lambs are for thy clothing: and kids for the price of the field.

27 و از شیر بقیهٔ بزها تو و خانواده و کنیزانت سیر خواهید شد.

Let the milk of the goats be enough for thy food, and for the necessities of thy house, and for maintenance for thy handmaids.