امثال 27

1 درباره فردای خود با غرور صحبت نکن، زیرا نمی‌دانی چه پیش خواهد آمد.

Do not boast about tomorrow, for you do not know what the future day may bring.

2 هرگز از خودت تعریف نکن؛ بگذار دیگران از تو تعریف کنند.

Let another praise you, and not your own mouth: an outsider, and not your own lips.

3 حمل بار سنگ و ماسه سخت است، اما تحمل ناراحتیهایی که شخص نادان ایجاد می‌کند، از آن هم سختتر است.

A stone is weighty, and sand is burdensome; but the wrath of the foolish is heavier than both.

4 حسادت خطرناک‌تر و بی‌رحمتر از خشم و غضب است.

Anger holds no mercy, nor does fury when it erupts. And who can bear the assault of one who has been provoked?

5 سرزنش آشکار از محبت پنهان بهتر است.

An open rebuke is better than hidden love.

6 زخم دوست بهتر از بوسهٔ دشمن است.

The wounds of a loved one are better than the deceitful kisses of a hateful one.

7 شکم سیر حتی از عسل کراهت دارد، اما برای شکم گرسنه هر چیز تلخی شیرین است.

A sated soul will trample the honeycomb. And a hungry soul will accept even bitter in place of sweet.

8 کسی که از خانه‌اش دور می‌شود همچون پرنده‌ای است که از آشیانه‌اش آواره شده باشد.

Just like a bird migrating from her nest, so also is a man who abandons his place.

9 مشورت صمیمانهٔ یک دوست همچون عطری خوشبو، دلپذیر است.

Ointment and various perfumes delight the heart. And the good advice of a friend is sweet to the soul.

10 دوست خود و دوست پدرت را هرگز ترک نکن، و وقتی در تنگی هستی سراغ برادرت نرو؛ همسایهٔ نزدیک بهتر از برادر دور می‌تواند به تو کمک کند.

Do not dismiss your friend or your father’s friend. And do not enter your brother’s house in the day of your affliction. A close neighbor is better than a distant brother.

11 پسرم، حکمت بیاموز و دل مرا شاد کن تا بتوانم جواب کسانی را که مرا سرزنش می‌کنند، بدهم.

My son, study wisdom, and rejoice my heart, so that you may be able to respond to the one who reproaches.

12 عاقل خطر را پیش‌بینی می‌کند و از آن اجتناب می‌نماید، ولی جاهل به سوی آن می‌رود و خود را گرفتار می‌کند.

The discerning man, seeing evil, hides himself. The little ones, continuing on, sustain losses.

13 از کسی که نزد تو ضامن شخص غریبی می‌شود، گرو بگیر.

Take away the garment of him who has vouched for an outsider. And take a pledge from him on behalf of foreigners.

14 اگر صبح زود با صدای بلند برای دوستت دعای خیر کرده، او را از خواب بیدار کنی، دعای تو همچون لعنت خواهد بود.

Whoever blesses his neighbor with a grand voice, rising in the night, shall be like one who curses.

15 غرغرهای زن بهانه‌گیر مثل چک‌چک آب در روز بارانی است؛

A roof leaking on a cold day, and an argumentative woman, are comparable.

16 همان‌طور که نمی‌توان از وزیدن باد جلوگیری کرد، و یا با دستهای چرب چیزی را نگه داشت، همان‌طور هم محال است بتوان از غرغر چنین زنی جلوگیری کرد.

He who would restrain her, he is like one who would grasp the wind, or who would gather together oil with his right hand.

17 همان‌طور که آهن، آهن را می‌تراشد، دوست نیز شخصیت دوستش را اصلاح می‌کند.

Iron sharpens iron, and a man sharpens the countenance of his friend.

18 هر که درختی بپروراند از میوه‌اش نیز خواهد خورد و هر که به اربابش خدمت کند پاداش خواهد گرفت.

Whoever maintains the fig tree shall eat its fruit. And whoever is the keeper of his master shall be glorified.

19 همان‌طور که انسان در آب، صورت خود را می‌بیند، در وجود دیگران نیز وجود خویش را مشاهده می‌کند.

In the manner of faces looking into shining water, so are the hearts of men made manifest to the prudent.

20 همان‌طور که دنیای مردگان از بلعیدن زندگان سیر نمی‌شود، خواسته‌های انسان نیز هرگز ارضا نمی‌گردد. (Sheol h7585)

Hell and perdition are never filled; similarly the eyes of men are insatiable. (Sheol h7585)

21 طلا و نقره را به‌وسیلۀ آتش می‌آزمایند، ولی انسان را از عکس‌العملش در برابر تعریف و تمجید دیگران می‌توان شناخت.

In the manner of silver being tested in the refinery, and gold in the furnace, so also is a man tested by the mouth of one who praises. The heart of the iniquitous inquires after evils, but the heart of the righteous inquires after knowledge.

22 اگر احمق را در داخل هاون هم بکوبی حماقتش از او جدا نمی‌شود.

Even if you were to crush the foolish with a mortar, as when a pestle strikes over pearled barley, his foolishness would not be taken from him.

23 مال و دارایی زود از بین می‌رود و تاج و تخت پادشاه تا ابد برای نسل او باقی نمی‌ماند. پس تو با دقت از گله و رمه‌ات مواظبت کن،

Be diligent to know the countenance of your cattle, and consider your own flocks,

24

for you will not always hold this power. But a crown shall be awarded from generation to generation.

25 زیرا وقتی علوفه چیده شود و محصول جدید به بار آید و علف کوهستان جمع‌آوری شود،

The meadows are open, and the green plants have appeared, and the hay has been collected from the mountains.

26 آنگاه از پشم گوسفندانت لباس تهیه خواهی کرد، از فروش بزهایت زمین خواهی خرید

Lambs are for your clothing, and goats are for the price of a field.

27 و از شیر بقیهٔ بزها تو و خانواده و کنیزانت سیر خواهید شد.

Let the milk of goats be sufficient for your food, and for the necessities of your household, and for the provisions of your handmaids.