امثال 27

1 درباره فردای خود با غرور صحبت نکن، زیرا نمی‌دانی چه پیش خواهد آمد.

Do not make a noise about tomorrow, for you are not certain what a day's outcome may be.

2 هرگز از خودت تعریف نکن؛ بگذار دیگران از تو تعریف کنند.

Let another man give you praise, and not your mouth; one who is strange to you, and not your lips.

3 حمل بار سنگ و ماسه سخت است، اما تحمل ناراحتیهایی که شخص نادان ایجاد می‌کند، از آن هم سختتر است.

A stone has great weight, and sand is crushing; but the wrath of the foolish is of greater weight than these.

4 حسادت خطرناک‌تر و بی‌رحمتر از خشم و غضب است.

Wrath is cruel, and angry feeling an overflowing stream; but who does not give way before envy?

5 سرزنش آشکار از محبت پنهان بهتر است.

Better is open protest than love kept secret.

6 زخم دوست بهتر از بوسهٔ دشمن است.

The wounds of a friend are given in good faith, but the kisses of a hater are false.

7 شکم سیر حتی از عسل کراهت دارد، اما برای شکم گرسنه هر چیز تلخی شیرین است.

The full man has no use for honey, but to the man in need of food every bitter thing is sweet.

8 کسی که از خانه‌اش دور می‌شود همچون پرنده‌ای است که از آشیانه‌اش آواره شده باشد.

Like a bird wandering from the place of her eggs is a man wandering from his station.

9 مشورت صمیمانهٔ یک دوست همچون عطری خوشبو، دلپذیر است.

Oil and perfume make glad the heart, and the wise suggestion of a friend is sweet to the soul.

10 دوست خود و دوست پدرت را هرگز ترک نکن، و وقتی در تنگی هستی سراغ برادرت نرو؛ همسایهٔ نزدیک بهتر از برادر دور می‌تواند به تو کمک کند.

Do not give up your friend and your father's friend; and do not go into your brother's house in the day of your trouble: better is a neighbour who is near than a brother far off.

11 پسرم، حکمت بیاموز و دل مرا شاد کن تا بتوانم جواب کسانی را که مرا سرزنش می‌کنند، بدهم.

My son, be wise and make my heart glad, so that I may give back an answer to him who puts me to shame.

12 عاقل خطر را پیش‌بینی می‌کند و از آن اجتناب می‌نماید، ولی جاهل به سوی آن می‌رود و خود را گرفتار می‌کند.

The sharp man sees the evil and takes cover: the simple go straight on and get into trouble.

13 از کسی که نزد تو ضامن شخص غریبی می‌شود، گرو بگیر.

Take a man's clothing if he makes himself responsible for a strange man, and get an undertaking from him who gives his word for strange men.

14 اگر صبح زود با صدای بلند برای دوستت دعای خیر کرده، او را از خواب بیدار کنی، دعای تو همچون لعنت خواهد بود.

He who gives a blessing to his friend with a loud voice, getting up early in the morning, will have it put to his account as a curse.

15 غرغرهای زن بهانه‌گیر مثل چک‌چک آب در روز بارانی است؛

Like an unending dropping on a day of rain is a bitter-tongued woman.

16 همان‌طور که نمی‌توان از وزیدن باد جلوگیری کرد، و یا با دستهای چرب چیزی را نگه داشت، همان‌طور هم محال است بتوان از غرغر چنین زنی جلوگیری کرد.

He who keeps secret the secret of his friend, will get himself a name for good faith.

17 همان‌طور که آهن، آهن را می‌تراشد، دوست نیز شخصیت دوستش را اصلاح می‌کند.

Iron makes iron sharp; so a man makes sharp his friend.

18 هر که درختی بپروراند از میوه‌اش نیز خواهد خورد و هر که به اربابش خدمت کند پاداش خواهد گرفت.

Whoever keeps a fig-tree will have its fruit; and the servant waiting on his master will be honoured.

19 همان‌طور که انسان در آب، صورت خود را می‌بیند، در وجود دیگران نیز وجود خویش را مشاهده می‌کند.

Like face looking at face in water, so are the hearts of men to one another.

20 همان‌طور که دنیای مردگان از بلعیدن زندگان سیر نمی‌شود، خواسته‌های انسان نیز هرگز ارضا نمی‌گردد. (Sheol h7585)

The underworld and Abaddon are never full, and the eyes of man have never enough. (Sheol h7585)

21 طلا و نقره را به‌وسیلۀ آتش می‌آزمایند، ولی انسان را از عکس‌العملش در برابر تعریف و تمجید دیگران می‌توان شناخت.

The heating-pot is for silver and the oven-fire for gold, and a man is measured by what he is praised for.

22 اگر احمق را در داخل هاون هم بکوبی حماقتش از او جدا نمی‌شود.

Even if a foolish man is crushed with a hammer in a vessel among crushed grain, still his foolish ways will not go from him.

23 مال و دارایی زود از بین می‌رود و تاج و تخت پادشاه تا ابد برای نسل او باقی نمی‌ماند. پس تو با دقت از گله و رمه‌ات مواظبت کن،

Take care to have knowledge about the condition of your flocks, looking well after your herds;

24

For wealth is not for ever, and money does not go on for all generations.

25 زیرا وقتی علوفه چیده شود و محصول جدید به بار آید و علف کوهستان جمع‌آوری شود،

The grass comes up and the young grass is seen, and the mountain plants are got in.

26 آنگاه از پشم گوسفندانت لباس تهیه خواهی کرد، از فروش بزهایت زمین خواهی خرید

The lambs are for your clothing, and the he-goats make the value of a field:

27 و از شیر بقیهٔ بزها تو و خانواده و کنیزانت سیر خواهید شد.

There will be goats' milk enough for your food, and for the support of your servant-girls.