امثال 26

1 همان‌طور که باریدن برف در تابستان یا باران در فصل درو خلاف قانون طبیعت است، همچنان است احترام گذاشتن به اشخاص نادان.

As snow in somer, and reyn in heruest; so glorie is vnsemeli to a fool.

2 نفرین، بر کسی که مستحق آن نیست اثری ندارد و مانند گنجشک یا پرستویی است که این سو و آن سو پرواز می‌کند و در جایی نمی‌نشیند.

For whi as a brid fliynge ouer to hiy thingis, and a sparowe goynge in to vncerteyn; so cursing brouyt forth with out resonable cause schal come aboue in to sum man.

3 شلّاق برای اسب است و افسار برای الاغ، و چوب تنبیه برای آدم نادان.

Beting to an hors, and a bernacle to an asse; and a yerde in the bak of vnprudent men.

4 نادان را مطابق حماقتش جواب نده، مبادا تو هم مثل او شوی.

Answere thou not to a fool bi his foli, lest thou be maad lijk hym.

5 نادان را مطابق حماقتش جواب بده، مبادا خودش را عاقل بداند.

Answere thou a fool bi his fooli, lest he seme to him silf to be wijs.

6 کسی که توسط آدم نادان پیغام می‌فرستد مثل شخصی است که پای خود را قطع می‌کند و یا زهر می‌نوشد.

An haltinge man in feet, and drinkinge wickidnesse, he that sendith wordis by a fonned messanger.

7 مثلی که از دهان شخص نادان بیرون می‌آید، مانند پای لنگ، سست است.

As an haltinge man hath faire leggis in veyn; so a parable is vnsemeli in the mouth of foolis.

8 احترام گذاشتن به شخص نادان، مانند بستن سنگ به فلاخن، کار احمقانه‌ای است.

As he that casteth a stoon in to an heep of mercurie; so he that yyueth onour to an vnwijs man.

9 مثلی که از دهان شخص نادان بیرون می‌آید همچون خاری که به دست آدم مست فرو می‌رود و او حس نمی‌کند، بی‌اثر است.

As if a thorn growith in the hond of a drunkun man; so a parable in the mouth of foolis.

10 کسی که نادان یا هر رهگذری را استخدام می‌کند، مانند تیراندازی است که بی‌هدف تیر رها کرده، هر رهگذری را مجروح می‌سازد.

Doom determyneth causis; and he that settith silence to a fool, swagith iris.

11 همان‌طور که سگ به قی خود باز می‌گردد، آدم احمق نیز حماقت خود را تکرار می‌کند.

As a dogge that turneth ayen to his spuyng; so is an vnprudent man, that rehersith his fooli.

12 کسی که در نظر خود عاقل است از یک نادان هم نادانتر است.

Thou hast seyn a man seme wijs to hym silf; an vnkunnyng man schal haue hope more than he.

13 آدم تنبل پایش را از خانه بیرون نمی‌گذارد و می‌گوید: «شیرهای درنده در کوچه‌ها هستند!»

A slow man seith, A lioun is in the weie, a liounnesse is in the foot pathis.

14 او مانند دری که بر پاشنه‌اش می‌چرخد، در رختخوابش می‌غلتد و از آن جدا نمی‌شود.

As a dore is turned in his hengis; so a slow man in his bed.

15 دستش را به طرف بشقاب دراز می‌کند ولی از فرط تنبلی لقمه را به دهانش نمی‌گذارد.

A slow man hidith hise hondis vndur his armpit; and he trauelith, if he turneth tho to his mouth.

16 با این حال او خود را داناتر از هفت مرد عاقل می‌داند.

A slow man semeth wysere to hym silf, than seuene men spekynge sentensis.

17 کسی که در نزاعی دخالت می‌کند که به او مربوط نیست مانند شخصی است که گوشهای سگی را می‌کشد.

As he that takith a dogge bi the eeris; so he that passith, and is vnpacient, and is meddlid with the chiding of anothir man.

18 شخصی که همسایهٔ خود را فریب بدهد و بعد بگوید که شوخی کرده است، مثل دیوانه‌ای است که به هر طرف آتش و تیرهای مرگبار پرت می‌کند.

As he is gilti, that sendith speris and arowis in to deth;

19

so a man that anoieth gilefuli his frend, and whanne he is takun, he schal seie, Y dide pleiynge.

20 هیزم که نباشد آتش خاموش می‌شود، سخن‌چین که نباشد نزاع فرو می‌نشیند.

Whanne trees failen, the fier schal be quenchid; and whanne a priuy bacbitere is withdrawun, stryues resten.

21 همان‌طور که زغال و هیزم آتش را مشتعل می‌کند، مرد ستیزه‌جو هم جنگ و نزاع بر پا می‌نماید.

As deed coolis at quic coolis, and trees at the fier; so a wrathful man reisith chidyngis.

22 سخنان سخن‌چین مانند لقمه‌های لذیذی است که با لذت بلعیده می‌شود.

The wordis of a pryuei bacbitere ben as symple; and tho comen til to the ynneste thingis of the herte.

23 سخنان زیبا و فریبنده، شرارت دل را پنهان می‌سازد، درست مانند لعابی که ظرف گلی را می‌پوشاند.

As if thou wolt ourne a vessel of erthe with foul siluer; so ben bolnynge lippis felouschipid with `the werste herte.

24 شخص کینه‌توز با حرفهایش کینهٔ دلش را مخفی می‌کند؛

An enemy is vndirstondun bi hise lippis, whanne he tretith giles in the herte.

25 اما تو گول حرفهای فریبندهٔ او را نخور، زیرا دلش پر از نفرت است.

Whanne he `makith low his vois, bileue thou not to hym; for seuene wickidnessis ben in his herte.

26 اگرچه نفرتش را با حیله پنهان می‌کند، اما سرانجام پلیدی او بر همگان آشکار خواهد شد.

The malice of hym that hilith hatrede gilefuli, schal be schewid in a counsel.

27 هر که برای دیگران چاه بکند، خود در آن خواهد افتاد. هر که سنگی به طرف دیگران بغلتاند، آن سنگ برمی‌گردد و بر روی خود او می‌افتد.

He that delueth a diche, schal falle in to it; and if a man walewith a stoon, it schal turne ayen to hym.

28 زبان دروغگو از مجروح شدگان خود نفرت دارد و دهان چاپلوس خرابی بار می‌آورد.

A fals tunge loueth not treuth; and a slidir mouth worchith fallyngis.