امثال 25

1 امثال دیگری از سلیمان که مردان حِزِقیا، پادشاه یهودا، آنها را به رشتهٔ تحریر درآوردند:

Também estes são provérbios de Salomão, os quais transcreveram os homens d'Ezequias, rei de Judá.

2 عظمت خدا در پوشاندن اسرارش می‌باشد، اما عظمت پادشاه در پی بردن به عمق مسائل.

A glória de Deus é encobrir o negócio; mas a glória dos reis esquadrinhar o negócio.

3 پی بردن به افکار پادشاهان مانند دست یافتن به آسمان و عمق زمین، غیرممکن است.

Para a altura dos céus, e para a profundeza da terra, e para o coração dos reis, não há investigação.

4 ناخالصی‌ها را از نقره جدا کن تا زرگر بتواند از آن ظرفی بسازد.

Tira da prata as escórias, e sairá vaso para o fundidor.

5 اطرافیان بدکار پادشاه را از او دور کن تا تخت او به عدالت پایدار بماند.

Tira o ímpio da presença do rei, e o seu trono se afirmará na justiça.

6 وقتی به حضور پادشاه می‌روی خود را آدم بزرگی ندان و در جای بزرگان نایست،

Não te glories na presença do rei, nem te ponhas no lugar dos grandes;

7 چون بهتر است به تو گفته شود: «بالاتر بنشین»، از اینکه تو را در برابر چشمان بزرگان در جای پایینتر بنشانند. اگر حتی با چشمانت چیزی می‌بینی،

Porque melhor é que te digam: Sobe aqui; do que seres humilhado diante do príncipe que já viram os teus olhos.

8 شتابزده همسایه‌ات را به دادگاه نبر، زیرا اگر در آخر ثابت شود که حق با وی بوده است، تو چه خواهی کرد؟

Não saias depressa a litigar, para que depois ao fim não saibas que fazer, podendo-te confundir o teu próximo.

9 وقتی با همسایه‌ات دعوا می‌کنی رازی را که از دیگری شنیده‌ای فاش نکن،

Pleiteia o teu pleito com o teu próximo, e não descubras o segredo de outro:

10 زیرا دیگر کسی به تو اطمینان نخواهد کرد و تو بدنام خواهی شد.

Para que não te desonre o que o ouvir, e a tua infâmia se não aparte de ti.

11 سخنی که بجا گفته شود مانند نگینهای طلاست که در ظرف نقره‌ای نشانده باشند.

Como maçãs de ouro em salvas de prata, assim é a palavra dita a seu tempo.

12 نصیحت شخص دانا برای گوش شنوا مانند حلقه طلا و جواهر، با ارزش است.

Como pendentes de ouro e gargantilhas de ouro fino, assim é o sábio repreensor para o ouvido ouvinte.

13 خدمتگزار امین همچون آب خنک در گرمای تابستان، جان اربابش را تازه می‌کند.

Como frieza de neve no tempo da sega, assim é o mensageiro fiel para com os que o enviam; porque recreia a alma de seu senhor.

14 کسی که دم از بخشندگی خود می‌زند، ولی چیزی به کسی نمی‌بخشد مانند ابر و بادی است که باران نمی‌دهد.

Como nuvens e ventos que não trazem chuva, assim é o homem que se gaba falsamente de dádivas.

15 شخص صبور می‌تواند حتی حاکم را متقاعد کند و زبان نرم می‌تواند هر مقاومت سختی را در هم بشکند.

Pela longanimidade se persuade o príncipe, e a língua branda quebranta os ossos.

16 اگر به عسل دست یافتی زیاد از حد نخور، زیرا ممکن است دلت به هم بخورد و استفراغ کنی.

Achaste mel? come o que te basta; para que porventura não te fartes dele, e o venhas a vomitar.

17 به خانهٔ همسایه‌ات زیاد از حد نرو، مبادا از تو سیر و متنفر شود.

Retira o teu pé da casa do teu próximo; para que se não enfade de ti, e te aborreça.

18 شهادت دروغ مثل تبر و شمشیر و تیر تیز صدمه می‌زند.

Martelo, e espada, e flecha aguda é o homem que diz falso testemunho contra o seu próximo.

19 اعتماد کردن به آدم خائن در زمان تنگی مانند جویدن غذا با دندان لق و دویدن با پای شکسته است.

Como dente quebrado, e pé desengonçado, é a confiança no desleal, no tempo da angústia.

20 آواز خواندن برای آدم غصه‌دار مثل درآوردن لباس او در هوای سرد و پاشیدن نمک روی زخم اوست.

O que canta canções ao coração aflito é como aquele que despe o vestido num dia de frio, e como vinagre sobre salitre.

21 اگر دشمن تو گرسنه است به او غذا بده و اگر تشنه است به او آب بنوشان.

Se o que te aborrece tiver fome, dá-lhe pão para comer; e se tiver sede, dá-lhe água para beber;

22 با این عملت، اخگرهای شرم بر سرش خواهی انباشت، و خداوند به تو پاداش خواهد داد.

Porque assim brazas lhe amontoarás sobre a cabeça; e o Senhor to pagará.

23 همان‌طور که باد شمال باران می‌آورد، همچنان بدگویی، خشم و عصبانیت به بار می‌آورد.

O vento norte afugenta a chuva, e a face irada a língua fingida.

24 سکونت در گوشهٔ پشت بام بهتر است از زندگی کردن با زن غرغرو در یک خانه.

Melhor é morar num canto do terraço, do que com a mulher contenciosa, e isso em casa em que mais companhia haja.

25 خبر خوشی که از دیار دور می‌رسد، همچون آب خنکی است که به کام تشنه لب می‌رسد.

Como água fria à alma cançada, tais são as boas novas de terra remota.

26 سازش شخص درستکار با آدم بدکار، مانند آلوده کردن منبع آب و گل‌آلود ساختن چشمه است.

Como fonte turva, e manancial corrupto, assim é o justo que cai diante do ímpio.

27 همان‌طور که زیاده‌روی در خوردن عسل مضر است، طلبیدن تعریف و تمجید از مردم نیز ناپسند است.

Comer muito mel não é bom; assim a pesquiza da própria glória não é glória.

28 کسی که بر نفس خویش تسلط ندارد، مثل شهری بی‌حصار است.

Como a cidade derribada, sem muro, assim é o homem que não pode conter o seu espírito.