امثال 24

1 به اشخاص شریر حسادت نورز و آرزو نکن که با آنها دوست شوی،

Teweegombanga bakozi ba bibi era tobeesemberezanga.

2 زیرا تمام فکر و ذکر آنها این است که به مردم ظلم کنند.

Kubanga emitima gyabwe giteesa kukola bya butemu, era akamwa kaabwe koogera ku kukola bya ffujjo.

3 خانه با حکمت بنا می‌شود و با فهم استوار می‌گردد،

Amagezi ge gazimba ennyumba, n’okutegeera kwe kugiggumiza.

4 اتاقهایش با دانایی از اسباب نفیس و گرانبها پر می‌شود.

Olw’amagezi ebisenge by’ayo bijjula ebintu ebirungi, eby’obugagga ebitalabikalabika eby’omuwendo omungi.

5 آدم دانا و فهمیده از قدرت زیاد برخوردار است و دائم به قدرت خویش می‌افزاید.

Omuntu ow’amagezi aba n’obuyinza, n’omuntu alina okumanya yeeyongera amaanyi.

6 پیروزی در جنگ بستگی به تدابیر خوب و مشورت زیاد دارد.

Kubanga okulwana olutalo weetaaga okuluŋŋamizibwa, n’okuluwangula, weetaaga abawi b’amagezi bangi.

7 نادان نمی‌تواند به حکمت دست یابد؛ وقتی موضوع مهمی مورد بحث قرار می‌گیرد، او حرفی برای گفتن ندارد.

Amagezi gasukkirira nnyo omusirusiru, talina ky’asobola kwogera mu lukuŋŋaana olw’oku wankaaki.

8 کسی که دائم نقشه‌های پلید در سر بپروراند، عاقبت رسوا خواهد شد.

Oyo asala enkwe ez’okukola ebibi, aliyitibwa mukujjukujju.

9 نقشه‌های آدم جاهل گناه‌آلود است و کسی که دیگران را مسخره می‌کند مورد نفرت همهٔ مردم می‌باشد.

Entegeka ez’obusirusiru muvaamu kwonoona, abantu beetamwa omukudaazi.

10 اگر نتوانی سختیهای زندگی را تحمل کنی، آدم ضعیفی هستی.

Bw’oyongobera mu kiseera eky’ebizibu, olwo ng’olina amaanyi matono!

11 از نجات دادن کسی که به ناحق به مرگ محکوم شده است کوتاهی نکن.

Odduukiriranga n’owonya abo abatwalibwa okuttibwa, n’abo abali ku njegoyego z’okuttibwa, obawonye okuttirwa obwemage.

12 نگو که از جریان بی‌خبر بوده‌ای، زیرا خدایی که جان تو در دست اوست و از دل تو آگاه است، می‌داند که تو از همه چیز باخبر بوده‌ای. او هر کسی را مطابق اعمالش جزا خواهد داد.

Bw’ogambanga nti, “Laba kino twali tetukimanyi,” oyo akebera emitima aba talaba? Oyo akuuma obulamu bwo takimanyi? Talisasula buli muntu ng’omulimu gwe bwe guli?

13 پسرم، همان‌طور که خوردن عسل کام تو را شیرین می‌کند، همچنان کسب حکمت برای جان تو شیرین خواهد بود. کسی که حکمت بیاموزد آیندهٔ خوبی در انتظارش خواهد بود و امیدهایش بر باد نخواهد رفت.

Mwana wange olyanga omubisi gw’enjuki kubanga mulungi, omubisi oguva mu bisenge byagwo guwoomerera.

14

Era manya nti amagezi gawoomera emmeeme yo, bw’onoogafuna onoobeera n’essuubi mu bulamu obw’omu maaso, n’essuubi lyo teririkoma.

15 ای شریر، در کمین خانۀ شخص عادل نباش و منزلی را که او در آن زندگی می‌کند، تاراج نکن،

Toteeganga, ng’omunyazi bw’akola ku nnyumba y’omutuukirivu, tonyaganga maka ge.

16 زیرا عادل حتی اگر هفت بار هم بیفتد، باز برخواهد خاست، اما شریران گرفتار بلا شده، سرنگون خواهند شد.

Omuntu omutuukirivu ne bw’agwa emirundi omusanvu, addamu n’ayimuka, naye abakozi b’ebibi basuulibwa mu mitawaana.

17 وقتی دشمنت دچار مصیبتی می‌شود شادی نکن و هنگامی که می‌افتد دلشاد نشو،

Tosanyukanga ng’omulabe wo agudde, bwe yeesittalanga omutima gwo gulemenga okujaguza.

18 زیرا ممکن است خداوند این کار تو را نپسندد و از مجازات او دست بردارد!

Si kulwa nga Mukama akiraba ne kitamusanyusa, n’amusunguwalira.

19 به سبب بدکاران خودت را ناراحت نکن و به آنها حسادت نورز،

Teweeraliikiriranga olw’abo abakola ebibi, so abakozi b’ebibi tobakwatirwanga buggya.

20 زیرا شخص بدکار آینده‌ای ندارد و چراغش خاموش خواهد شد.

Kubanga omuntu omubi talina ssuubi mu maaso, ettabaaza y’abakozi b’ebibi erizikizibwa.

21 پسرم، از خداوند و پادشاه بترس و با کسانی که بر ضد ایشان شورش می‌کنند همدست نشو،

Mwana wange otyanga Mukama, ne kabaka, era teweetabanga na bajeemu.

22 کیست که بداند خداوند یا پادشاه چه بلایی بر سر چنین کسان خواهد آورد؟

Kubanga obusungu bwabwe bulibuubuukira ku bajeemu era ani amaanyi akabi akalibatuukako?

23 قاضی نباید در داوری از کسی طرفداری کند.

Bino nabyo era bigambo by’abalina amagezi. Okwekubiira ng’osala emisango si kirungi.

24 هر که به مجرم بگوید: «تو بی‌گناهی»، مورد لعنت و نفرت همهٔ مردم واقع خواهد شد،

Kale oyo agamba azizza omusango nti, “Toliiko ky’ovunaanibwa,” abantu banaamukolimiranga, n’amawanga ganaamwetamwanga.

25 ولی آنکه گناهکار را محکوم کند سعادت و برکت نصیبش خواهد گردید.

Naye abo abasalira omusobya omusango ne gumusinga banaabanga n’essanyu, n’omukisa omulungi gulibatuukako.

26 جواب صادقانه مانند بوسهٔ دوست دلچسب است.

Eky’okuddamu eky’amazima, kiri ng’okunywegerwa.

27 اول کسب و کاری داشته باش بعد خانه و خانواده تشکیل بده.

Malirizanga omulimu gwo ogw’ebweru, oteeketeeke ennimiro zo, n’oluvannyuma olyoke weezimbire ennyumba yo.

28 علیه همسایهٔ خود شهادت دروغ نده و سخنان نادرست درباره‌اش بر زبان نیاور.

Towanga bujulizi bwa bulimba ku muliraanwa wo, so akamwa ko tekalimbanga.

29 نگو: «هر چه بر سرم آورده تلافی خواهم کرد.»

Toyogeranga nti, “Omuntu oyo ndimukola nga bw’ankoze, era ndimusasuza nga bw’ampisizza.”

30 از کنار مزرعهٔ شخص تنبل و کم‌عقل گذشتم؛

Nayita ku nnimiro ey’omugayaavu, ne mpita ne ku nnimiro y’emizabbibu ey’oyo atalina kutegeera.

31 همه جا خار روییده بود، علفهای هرز زمین را پوشانده و دیوار مزرعه فرو ریخته بود.

Kale laba, ng’ennimiro eyo ebunye amaggwa, wansi wonna nga wabikkiddwa omuddo, n’olukomera lwayo olw’amayinja nga lugudde.

32 با دیدن این منظره به فکر فرو رفتم و این درس را آموختم:

Ne neekaliriza ne ntegeera ne nfuna ekyokuyiga mu bye nalaba.

33 کمی خواب بیشتر، کمی چُرت بیشتر، کمی دست رو دست گذاشتن و استراحت بیشتر،

Otulo otutonotono, n’okusumagira akatono, n’okufunya emikono okuwummulako,

34 و فقر و تنگدستی همچون راهزنی مسلح به سراغ تو خواهد آمد.

obwavu bulikutuukako ng’omutemu, era n’obwetaavu ng’omutemu.