امثال 24
| به اشخاص شریر حسادت نورز و آرزو نکن که با آنها دوست شوی، | 1 |
Don’t be envious of evil men, neither desire to be with them;
| زیرا تمام فکر و ذکر آنها این است که به مردم ظلم کنند. | 2 |
for their hearts plot violence and their lips talk about mischief.
| خانه با حکمت بنا می‌شود و با فهم استوار می‌گردد، | 3 |
Through wisdom a house is built; by understanding it is established;
| اتاقهایش با دانایی از اسباب نفیس و گرانبها پر می‌شود. | 4 |
by knowledge the rooms are filled with all rare and beautiful treasure.
| آدم دانا و فهمیده از قدرت زیاد برخوردار است و دائم به قدرت خویش می‌افزاید. | 5 |
A wise man has great power. A knowledgeable man increases strength,
| پیروزی در جنگ بستگی به تدابیر خوب و مشورت زیاد دارد. | 6 |
for by wise guidance you wage your war, and victory is in many advisors.
| نادان نمی‌تواند به حکمت دست یابد؛ وقتی موضوع مهمی مورد بحث قرار می‌گیرد، او حرفی برای گفتن ندارد. | 7 |
Wisdom is too high for a fool. He doesn’t open his mouth in the gate.
| کسی که دائم نقشه‌های پلید در سر بپروراند، عاقبت رسوا خواهد شد. | 8 |
One who plots to do evil will be called a schemer.
| نقشه‌های آدم جاهل گناه‌آلود است و کسی که دیگران را مسخره می‌کند مورد نفرت همهٔ مردم می‌باشد. | 9 |
The schemes of folly are sin. The mocker is detested by men.
| اگر نتوانی سختیهای زندگی را تحمل کنی، آدم ضعیفی هستی. | 10 |
If you falter in the time of trouble, your strength is small.
| از نجات دادن کسی که به ناحق به مرگ محکوم شده است کوتاهی نکن. | 11 |
Rescue those who are being led away to death! Indeed, hold back those who are staggering to the slaughter!
| نگو که از جریان بی‌خبر بوده‌ای، زیرا خدایی که جان تو در دست اوست و از دل تو آگاه است، می‌داند که تو از همه چیز باخبر بوده‌ای. او هر کسی را مطابق اعمالش جزا خواهد داد. | 12 |
If you say, “Behold, we didn’t know this,” doesn’t he who weighs the hearts consider it? He who keeps your soul, doesn’t he know it? Shall he not render to every man according to his work?
| پسرم، همان‌طور که خوردن عسل کام تو را شیرین می‌کند، همچنان کسب حکمت برای جان تو شیرین خواهد بود. کسی که حکمت بیاموزد آیندهٔ خوبی در انتظارش خواهد بود و امیدهایش بر باد نخواهد رفت. | 13 |
My son, eat honey, for it is good, the droppings of the honeycomb, which are sweet to your taste;
| 14 |
so you shall know wisdom to be to your soul. If you have found it, then there will be a reward: Your hope will not be cut off.
| ای شریر، در کمین خانۀ شخص عادل نباش و منزلی را که او در آن زندگی می‌کند، تاراج نکن، | 15 |
Don’t lay in wait, wicked man, against the habitation of the righteous. Don’t destroy his resting place;
| زیرا عادل حتی اگر هفت بار هم بیفتد، باز برخواهد خاست، اما شریران گرفتار بلا شده، سرنگون خواهند شد. | 16 |
for a righteous man falls seven times and rises up again, but the wicked are overthrown by calamity.
| وقتی دشمنت دچار مصیبتی می‌شود شادی نکن و هنگامی که می‌افتد دلشاد نشو، | 17 |
Don’t rejoice when your enemy falls. Don’t let your heart be glad when he is overthrown,
| زیرا ممکن است خداوند این کار تو را نپسندد و از مجازات او دست بردارد! | 18 |
lest the LORD see it, and it displease him, and he turn away his wrath from him.
| به سبب بدکاران خودت را ناراحت نکن و به آنها حسادت نورز، | 19 |
Don’t fret yourself because of evildoers, neither be envious of the wicked;
| زیرا شخص بدکار آینده‌ای ندارد و چراغش خاموش خواهد شد. | 20 |
for there will be no reward to the evil man. The lamp of the wicked will be snuffed out.
| پسرم، از خداوند و پادشاه بترس و با کسانی که بر ضد ایشان شورش می‌کنند همدست نشو، | 21 |
My son, fear the LORD and the king. Don’t join those who are rebellious,
| کیست که بداند خداوند یا پادشاه چه بلایی بر سر چنین کسان خواهد آورد؟ | 22 |
for their calamity will rise suddenly. Who knows what destruction may come from them both?
| قاضی نباید در داوری از کسی طرفداری کند. | 23 |
These also are sayings of the wise: To show partiality in judgment is not good.
| هر که به مجرم بگوید: «تو بی‌گناهی»، مورد لعنت و نفرت همهٔ مردم واقع خواهد شد، | 24 |
He who says to the wicked, “You are righteous,” peoples will curse him, and nations will abhor him—
| ولی آنکه گناهکار را محکوم کند سعادت و برکت نصیبش خواهد گردید. | 25 |
but it will go well with those who convict the guilty, and a rich blessing will come on them.
| جواب صادقانه مانند بوسهٔ دوست دلچسب است. | 26 |
An honest answer is like a kiss on the lips.
| اول کسب و کاری داشته باش بعد خانه و خانواده تشکیل بده. | 27 |
Prepare your work outside, and get your fields ready. Afterwards, build your house.
| علیه همسایهٔ خود شهادت دروغ نده و سخنان نادرست درباره‌اش بر زبان نیاور. | 28 |
Don’t be a witness against your neighbor without cause. Don’t deceive with your lips.
| نگو: «هر چه بر سرم آورده تلافی خواهم کرد.» | 29 |
Don’t say, “I will do to him as he has done to me; I will repay the man according to his work.”
| از کنار مزرعهٔ شخص تنبل و کم‌عقل گذشتم؛ | 30 |
I went by the field of the sluggard, by the vineyard of the man void of understanding.
| همه جا خار روییده بود، علفهای هرز زمین را پوشانده و دیوار مزرعه فرو ریخته بود. | 31 |
Behold, it was all grown over with thorns. Its surface was covered with nettles, and its stone wall was broken down.
| با دیدن این منظره به فکر فرو رفتم و این درس را آموختم: | 32 |
Then I saw, and considered well. I saw, and received instruction:
| کمی خواب بیشتر، کمی چُرت بیشتر، کمی دست رو دست گذاشتن و استراحت بیشتر، | 33 |
a little sleep, a little slumber, a little folding of the hands to sleep,
| و فقر و تنگدستی همچون راهزنی مسلح به سراغ تو خواهد آمد. | 34 |
so your poverty will come as a robber and your want as an armed man.
