امثال 24
| به اشخاص شریر حسادت نورز و آرزو نکن که با آنها دوست شوی، | 1 |
Do not be envious of evil men; neither desire to be with them:
| زیرا تمام فکر و ذکر آنها این است که به مردم ظلم کنند. | 2 |
for their hearts plot violence, and their lips talk about mischief.
| خانه با حکمت بنا می‌شود و با فهم استوار می‌گردد، | 3 |
Through wisdom a house is built; by understanding it is established;
| اتاقهایش با دانایی از اسباب نفیس و گرانبها پر می‌شود. | 4 |
by knowledge the rooms are filled with all rare and beautiful treasure.
| آدم دانا و فهمیده از قدرت زیاد برخوردار است و دائم به قدرت خویش می‌افزاید. | 5 |
A wise man has great power; and a knowledgeable man increases strength;
| پیروزی در جنگ بستگی به تدابیر خوب و مشورت زیاد دارد. | 6 |
for by wise guidance you wage your war; and victory is in many advisors.
| نادان نمی‌تواند به حکمت دست یابد؛ وقتی موضوع مهمی مورد بحث قرار می‌گیرد، او حرفی برای گفتن ندارد. | 7 |
Wisdom is too high for a fool: he doesn't open his mouth in the gate.
| کسی که دائم نقشه‌های پلید در سر بپروراند، عاقبت رسوا خواهد شد. | 8 |
One who plots to do evil will be called a schemer.
| نقشه‌های آدم جاهل گناه‌آلود است و کسی که دیگران را مسخره می‌کند مورد نفرت همهٔ مردم می‌باشد. | 9 |
The schemes of folly are sin. The mocker is detested by men.
| اگر نتوانی سختیهای زندگی را تحمل کنی، آدم ضعیفی هستی. | 10 |
If you falter in the time of trouble, your strength is small.
| از نجات دادن کسی که به ناحق به مرگ محکوم شده است کوتاهی نکن. | 11 |
Rescue those who are being led away to death. Indeed, hold back those who are staggering to the slaughter.
| نگو که از جریان بی‌خبر بوده‌ای، زیرا خدایی که جان تو در دست اوست و از دل تو آگاه است، می‌داند که تو از همه چیز باخبر بوده‌ای. او هر کسی را مطابق اعمالش جزا خواهد داد. | 12 |
If you say, "Look, we did not know this;" doesn't he who weighs the hearts consider it? He who keeps your soul, doesn't he know it? Shall he not render to every man according to his work?
| پسرم، همان‌طور که خوردن عسل کام تو را شیرین می‌کند، همچنان کسب حکمت برای جان تو شیرین خواهد بود. کسی که حکمت بیاموزد آیندهٔ خوبی در انتظارش خواهد بود و امیدهایش بر باد نخواهد رفت. | 13 |
My son, eat honey, for it is good; the droppings of the honeycomb, which are sweet to your taste.
| 14 |
Likewise, know that wisdom is such to your soul; if you have found it, then there will be a reward, and your hope will not be cut off.
| ای شریر، در کمین خانۀ شخص عادل نباش و منزلی را که او در آن زندگی می‌کند، تاراج نکن، | 15 |
Do not lie in wait, wicked man, against the habitation of the righteous. Do not destroy his resting place.
| زیرا عادل حتی اگر هفت بار هم بیفتد، باز برخواهد خاست، اما شریران گرفتار بلا شده، سرنگون خواهند شد. | 16 |
For the righteous may fall seven times, but gets up again, but the wicked will stumble in adversity.
| وقتی دشمنت دچار مصیبتی می‌شود شادی نکن و هنگامی که می‌افتد دلشاد نشو، | 17 |
Do not rejoice when your enemy falls. Do not let your heart be glad when he is overthrown;
| زیرا ممکن است خداوند این کار تو را نپسندد و از مجازات او دست بردارد! | 18 |
lest the LORD see it, and it displease him, and he turn away his wrath from him.
| به سبب بدکاران خودت را ناراحت نکن و به آنها حسادت نورز، | 19 |
Do not fret yourself because of evildoers; neither be envious of the wicked:
| زیرا شخص بدکار آینده‌ای ندارد و چراغش خاموش خواهد شد. | 20 |
for there will be no reward to the evil man; and the lamp of the wicked shall be snuffed out.
| پسرم، از خداوند و پادشاه بترس و با کسانی که بر ضد ایشان شورش می‌کنند همدست نشو، | 21 |
My son, fear the LORD and the king. Do not join those who are rebellious:
| کیست که بداند خداوند یا پادشاه چه بلایی بر سر چنین کسان خواهد آورد؟ | 22 |
for their calamity will rise suddenly; the destruction from them both—who knows?
| قاضی نباید در داوری از کسی طرفداری کند. | 23 |
These also are sayings of the wise. To show partiality in judgment is not good.
| هر که به مجرم بگوید: «تو بی‌گناهی»، مورد لعنت و نفرت همهٔ مردم واقع خواهد شد، | 24 |
He who says to the wicked, "You are righteous;" peoples shall curse him, and nations shall abhor him—
| ولی آنکه گناهکار را محکوم کند سعادت و برکت نصیبش خواهد گردید. | 25 |
but it will go well with those who convict the guilty, and a rich blessing will come on them.
| جواب صادقانه مانند بوسهٔ دوست دلچسب است. | 26 |
An honest answer is like a kiss on the lips.
| اول کسب و کاری داشته باش بعد خانه و خانواده تشکیل بده. | 27 |
Prepare your work outside, and get your fields ready. Afterwards, build your house.
| علیه همسایهٔ خود شهادت دروغ نده و سخنان نادرست درباره‌اش بر زبان نیاور. | 28 |
Do not be a witness against your neighbor without cause. Do not deceive with your lips.
| نگو: «هر چه بر سرم آورده تلافی خواهم کرد.» | 29 |
Do not say, "I will do to him as he has done to me; I will render to the man according to his work."
| از کنار مزرعهٔ شخص تنبل و کم‌عقل گذشتم؛ | 30 |
I went by the field of the sluggard, by the vineyard of the man void of understanding;
| همه جا خار روییده بود، علفهای هرز زمین را پوشانده و دیوار مزرعه فرو ریخته بود. | 31 |
Look, it was all grown over with thorns. Its surface was covered with nettles, and its stone wall was broken down.
| با دیدن این منظره به فکر فرو رفتم و این درس را آموختم: | 32 |
Then I saw, and considered well. I saw, and received instruction:
| کمی خواب بیشتر، کمی چُرت بیشتر، کمی دست رو دست گذاشتن و استراحت بیشتر، | 33 |
a little sleep, a little slumber, a little folding of the hands to sleep;
| و فقر و تنگدستی همچون راهزنی مسلح به سراغ تو خواهد آمد. | 34 |
so your poverty will come as a robber, and your want as an armed man.
