امثال 24
| به اشخاص شریر حسادت نورز و آرزو نکن که با آنها دوست شوی، | 1 |
Do not envy wicked men or desire their company;
| زیرا تمام فکر و ذکر آنها این است که به مردم ظلم کنند. | 2 |
for their hearts devise violence, and their lips declare trouble.
| خانه با حکمت بنا می‌شود و با فهم استوار می‌گردد، | 3 |
By wisdom a house is built and by understanding it is established;
| اتاقهایش با دانایی از اسباب نفیس و گرانبها پر می‌شود. | 4 |
through knowledge its rooms are filled with every precious and beautiful treasure.
| آدم دانا و فهمیده از قدرت زیاد برخوردار است و دائم به قدرت خویش می‌افزاید. | 5 |
A wise man is strong, and a man of knowledge enhances his strength.
| پیروزی در جنگ بستگی به تدابیر خوب و مشورت زیاد دارد. | 6 |
Only with sound guidance should you wage war, and victory lies in a multitude of counselors.
| نادان نمی‌تواند به حکمت دست یابد؛ وقتی موضوع مهمی مورد بحث قرار می‌گیرد، او حرفی برای گفتن ندارد. | 7 |
Wisdom is too high for a fool; he does not open his mouth in the meeting place.
| کسی که دائم نقشه‌های پلید در سر بپروراند، عاقبت رسوا خواهد شد. | 8 |
He who plots evil will be called a schemer.
| نقشه‌های آدم جاهل گناه‌آلود است و کسی که دیگران را مسخره می‌کند مورد نفرت همهٔ مردم می‌باشد. | 9 |
A foolish scheme is sin, and a mocker is detestable to men.
| اگر نتوانی سختیهای زندگی را تحمل کنی، آدم ضعیفی هستی. | 10 |
If you faint in the day of distress, how small is your strength!
| از نجات دادن کسی که به ناحق به مرگ محکوم شده است کوتاهی نکن. | 11 |
Rescue those being led away to death, and restrain those stumbling toward the slaughter.
| نگو که از جریان بی‌خبر بوده‌ای، زیرا خدایی که جان تو در دست اوست و از دل تو آگاه است، می‌داند که تو از همه چیز باخبر بوده‌ای. او هر کسی را مطابق اعمالش جزا خواهد داد. | 12 |
If you say, “Behold, we did not know about this,” does not He who weighs hearts consider it? Does not the One who guards your life know? Will He not repay a man according to his deeds?
| پسرم، همان‌طور که خوردن عسل کام تو را شیرین می‌کند، همچنان کسب حکمت برای جان تو شیرین خواهد بود. کسی که حکمت بیاموزد آیندهٔ خوبی در انتظارش خواهد بود و امیدهایش بر باد نخواهد رفت. | 13 |
Eat honey, my son, for it is good, and the honeycomb is sweet to your taste.
| 14 |
Know therefore that wisdom is sweet to your soul. If you find it, there is a future for you, and your hope will never be cut off.
| ای شریر، در کمین خانۀ شخص عادل نباش و منزلی را که او در آن زندگی می‌کند، تاراج نکن، | 15 |
Do not lie in wait, O wicked man, near the dwelling of the righteous; do not destroy his resting place.
| زیرا عادل حتی اگر هفت بار هم بیفتد، باز برخواهد خاست، اما شریران گرفتار بلا شده، سرنگون خواهند شد. | 16 |
For though a righteous man may fall seven times, he still gets up; but the wicked stumble in bad times.
| وقتی دشمنت دچار مصیبتی می‌شود شادی نکن و هنگامی که می‌افتد دلشاد نشو، | 17 |
Do not gloat when your enemy falls, and do not let your heart rejoice when he stumbles,
| زیرا ممکن است خداوند این کار تو را نپسندد و از مجازات او دست بردارد! | 18 |
or the LORD will see and disapprove, and turn His wrath away from him.
| به سبب بدکاران خودت را ناراحت نکن و به آنها حسادت نورز، | 19 |
Do not fret over evildoers, and do not be envious of the wicked.
| زیرا شخص بدکار آینده‌ای ندارد و چراغش خاموش خواهد شد. | 20 |
For the evil man has no future; the lamp of the wicked will be extinguished.
| پسرم، از خداوند و پادشاه بترس و با کسانی که بر ضد ایشان شورش می‌کنند همدست نشو، | 21 |
My son, fear the LORD and the king, and do not associate with the rebellious.
| کیست که بداند خداوند یا پادشاه چه بلایی بر سر چنین کسان خواهد آورد؟ | 22 |
For they will bring sudden destruction. Who knows what ruin they can bring?
| قاضی نباید در داوری از کسی طرفداری کند. | 23 |
These also are sayings of the wise: To show partiality in judgment is not good.
| هر که به مجرم بگوید: «تو بی‌گناهی»، مورد لعنت و نفرت همهٔ مردم واقع خواهد شد، | 24 |
Whoever tells the guilty, “You are innocent”— peoples will curse him, and nations will denounce him;
| ولی آنکه گناهکار را محکوم کند سعادت و برکت نصیبش خواهد گردید. | 25 |
but it will go well with those who convict the guilty, and rich blessing will come upon them.
| جواب صادقانه مانند بوسهٔ دوست دلچسب است. | 26 |
An honest answer given is like a kiss on the lips.
| اول کسب و کاری داشته باش بعد خانه و خانواده تشکیل بده. | 27 |
Complete your outdoor work and prepare your field; after that, you may build your house.
| علیه همسایهٔ خود شهادت دروغ نده و سخنان نادرست درباره‌اش بر زبان نیاور. | 28 |
Do not testify against your neighbor without cause, and do not deceive with your lips.
| نگو: «هر چه بر سرم آورده تلافی خواهم کرد.» | 29 |
Do not say, “I will do to him as he has done to me; I will repay the man according to his work.”
| از کنار مزرعهٔ شخص تنبل و کم‌عقل گذشتم؛ | 30 |
I went past the field of a slacker and by the vineyard of a man lacking judgment.
| همه جا خار روییده بود، علفهای هرز زمین را پوشانده و دیوار مزرعه فرو ریخته بود. | 31 |
Thorns had grown up everywhere, thistles had covered the ground, and the stone wall was broken down.
| با دیدن این منظره به فکر فرو رفتم و این درس را آموختم: | 32 |
I observed and took it to heart; I looked and received instruction:
| کمی خواب بیشتر، کمی چُرت بیشتر، کمی دست رو دست گذاشتن و استراحت بیشتر، | 33 |
A little sleep, a little slumber, a little folding of the hands to rest,
| و فقر و تنگدستی همچون راهزنی مسلح به سراغ تو خواهد آمد. | 34 |
and poverty will come upon you like a robber, and need like a bandit.
